Dodatkowe uprawnienia pracowników z orzeczeniem o niepełnosprawności

Zatrudnienie pracownika niepełnosprawnego wiąże się z szeregiem korzyści dla pracodawcy. Ale liczne przywileje przysługują także zatrudnionym. Dodatkowe uprawnienia pracowników z orzeczeniem o niepełnosprawności to temat nie zawsze znany pracodawcom. Warto wiedzieć, że pracodawca ma on obowiązek umożliwić pracownikowi z niepełnosprawnością korzystanie z przysługujących mu dodatkowych uprawnień. Ponadto należy pamiętać, że wszelkie przejawy dyskryminacji w miejscu pracy są zabronione. Pracownik niepełnosprawny ma takie samo prawo w dostępie do informacji, awansów czy dodatkowych szkoleń, jak inni pełnosprawni pracownicy

Dodatkowe uprawnienia pracowników z orzeczeniem o niepełnosprawności – co na to prawo?

Kodeks pracy zawiera przepisy dotyczące osób zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę. Pracownicy, którzy posiadają orzeczenie o niepełnosprawności i przedłożyli je pracodawcy mają dodatkowe uprawnienia, które przysługują im niezależnie od wymiaru zatrudnienia. Wynikają one z Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.).

Osoba niepełnosprawna może zostać zatrudniona, kiedy lekarz medycyny pracy wystawi pozytywną opinię i wyrazi na to zgodę. Odbywa się to na tych samych zasadach, co w przypadku zatrudnienia pracowników pełnosprawnych. Dokumentem upoważniającym do korzystania z dodatkowych uprawnień jest orzeczenie o stopniu niepełnosprawności pracownika.

Czas pracy pracownika niepełnosprawnego – ile godzin może pracować osoba z orzeczeniem o niepełnosprawności?

Dodatkowe uprawnienia pracowników z orzeczeniem o niepełnosprawności dotyczą m.in. godzin pracy. Jednym z uprawnień pracowników z orzeczoną niepełnosprawnością jest ściśle określony czas pracy:

• osoby niepełnosprawne z lekkim stopniem nie mogą pracować dłużej niż 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo,
• czas pracy osób ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności jest dodatkowo skrócony i nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.

Co również istotne, wymiar czasu pracy pracownika niepełnosprawnego ma charakter stały, czyli liczba godzin nie zmienia się i wynosi zawsze tyle samo, a skrócony czas pracy nie ma wpływu na wysokość jego wynagrodzenia.

Ogólne przepisy mówią o tym, że pracownik niepełnosprawny nie może wykonywać pracy w godzinach, które zalicza się do pory nocnej czyli między 21.00 a 7.00 i w godzinach nadliczbowych. Zasada ta nie obowiązuje w dwóch przypadkach:

• kiedy praca dotyczy osób zatrudnionych przy pilnowaniu tj. wykonują czynności bezpośrednio związane z pilnowaniem lub monitorowaniem mienia,
• kiedy na wniosek pracownika lekarz przeprowadzający medycyny pracy lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę i wystawi zaświadczenie o niestosowaniu wobec niego art. 15 Ustawy o rehabilitacji. Koszt takich badań ponosi pracodawca.

Lekarz może wyrazić zgodę zarówno na pracę w nadgodzinach, jak i na wydłużenie norm czasu pracy z 7 na 8 godzin w ciągu dnia i z 35 na 40 godzin w ciągu tygodnia. W takiej sytuacji pracodawca może zlecać wykonanie zadań pracownikowi niepełnosprawnemu zgodnie z normami czasu pracy ujętymi w Kodeksie pracy. Oznacza to, że takiego pracownika obowiązują normy przeciętnego 40-godzinnego tygodnia pracy.

Zapoznaj się ze szczegółami dotyczącymi pracy pracowników niepełnosprawnych w nocy i w godzinach nadliczbowych.

W przypadku, gdy w umowie o pracę z pracownikiem niepełnosprawnym nie będzie zapisów dotyczących skróconej normy czasu pracy, będzie to naruszeniem przepisów o czasie pracy. Warto dodać, że w przypadku osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, których dotyczą skrócone normy czasu pracy godziną nadliczbową jest każda godzina przepracowana powyżej 7 w danym dniu, natomiast w przypadku osób z lekkim stopniem niepełnosprawności jest to każda przepracowana godzina powyżej 8 w danym dniu. Za każdą przepracowaną godzinę nadliczbową przysługuje prawo do 1,5 godziny czasu wolnego lub wypłaty 50% dodatku z tytułu wykonywania pracy w godzinie nadliczbowej.

Uprawnienia pracownicze osób niepełnosprawnych. Obejrzyj film

Dodatkowa przerwa w pracy to kolejny przywilej pracowników niepełnosprawnych

Dodatkowy urlop pracownika niepełnosprawnego

Osoby z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności mają prawo do wykorzystania 10 dni dodatkowego urlopu w ciągu roku kalendarzowego. Dotyczy to pracowników zatrudnionych zarówno na otwartym jak i chronionym rynku pracy, którzy przepracowali minimum rok od daty zaliczenia ich do danego stopnia niepełnosprawności. Co ważne, pod uwagę brana jest data wystawienia dokumentu a nie data przedstawienia orzeczenia pracodawcy. W nabywaniu prawa do dodatkowego urlopu ma znaczenie pozostawanie w stosunku pracy. Oznacza to, że przysługuje pracownikowi niepełnosprawnemu także w sytuacji, w której przebywał na zwolnieniu lekarskim lub urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim. Nabywa go w całości, nawet jeśli ma to miejsce dopiero w grudniu danego roku.

Dodatkowy urlop rehabilitacyjny udzielany jest na tych samych zasadach co zwykły urlop wypoczynkowy. Niewykorzystany w danym roku, przechodzi na rok następny jako urlop zaległy.

Utrata ważności orzeczenia o stopniu niepełnosprawności przez pracownika nie pozwala na uzyskanie prawa do kolejnego dodatkowego urlopu. Prawo jednak nie działa wstecz i niewykorzystany urlop z tamtego okresu nadal może być wykorzystany przez pracownika. Roszczenia dotyczące dodatkowego urlopu przedawniają się po upływie trzech lat.

Dodatkowy urlop w wymiarze 10 dni roboczych nie przysługuje:

• osobom, których wymiar podstawowego urlopu przekracza 26 dni roboczych,
• osobom, które posiadają już prawo do dodatkowego urlopu na podstawie odrębnych przepisów.

Pracownik niepełnosprawny z dodatkowym urlopem

Czy pracownik niepełnosprawny może pracować w sobotę?

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, czas pracy pracownika z lekkim stopniem niepełnosprawności nie może przekroczyć 8 godzin w ciągu dnia i 40 w ciągu tygodnia, natomiast czas pracownika ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nie może przekroczyć 7 godzin w ciągu dnia i 35 w ciągu tygodnia art. 15 ust. 1 ustawy o rehabilitacji. Te normy czasu pracy obowiązują pracowników niepełnosprawnych niezależnie od wymiaru ich zatrudnienia. Co ważne, do czasu pracy osób niepełnosprawnych nie mają zastosowania przepisy Kodeksu pracy dotyczące przeciętnego 40-godzinnego tygodnia pracy. Zatem jeśli tygodniowy wymiar czasu pracy pracownika nie przekracza 35 godzin dla znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności lub 40 godzin dla lekkiego stopnia niepełnosprawności, to może pracować w soboty. Nie może natomiast przepracować w jednym tygodniu więcej, a w kolejnym mniej, otrzymując dzień wolny, gdyż wymiar czasu pracy ma charakter stały.

W sytuacji, gdy osoba wykonuje swoje obowiązki od poniedziałku do piątku i dodatkowo w sobotę to należy to traktować jako pracę w godzinach nadliczbowych. Osobie, która posiada zgodę na wykonywanie pracy powyżej 7 godzin dziennie, przysługuje jej rekompensata w postaci czasu wolnego lub wypłatę dodatku za pracę w nadgodzinach. Oznacza to, że jeżeli pracownik niepełnosprawny posiada zgodę od lekarza medycyny pracy na wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych, to zgodnie z przepisami może pracować dodatkowo w soboty, otrzymując za to wynagrodzenie lub rekompensatę w formie czasu wolnego. Jeżeli natomiast pracownik takiej zgody nie posiada, to wówczas nie może świadczyć pracy dodatkowo w soboty, a jedynie wtedy, gdy wymiar jego czasu pracy w tygodniu nie przekroczy odpowiednio 35 lub 40 godzin.

Praca osób niepełnosprawnych w sobotę

Dodatkowe uprawnienia pracowników z orzeczeniem o niepełnosprawności to także prawo do wyjazdu na turnus rehabilitacyjny

Pracownik niepełnosprawny ma prawo do zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym. Przysługuje w wymiarze do 21 dni roboczych i nie częściej niż raz w roku kalendarzowym. Dotyczy to osób ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Pracodawca udziela zwolnienia od obowiązku w pracy z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia na podstawie wniosku o skierowanie na taki turnus ze strony lekarza, który sprawuje opiekę nad osobą z niepełnosprawnością. We wniosku jest określone, jaki to turnus oraz czas jego trwania. Pracownik ma obowiązek przedstawić wniosek pracodawcy w takim terminie, by nie zakłóciło to normalnego toku pracy w danym przedsiębiorstwie.

Pracownikowi niepełnosprawnemu za czas pobytu na turnusie rehabilitacyjnym przysługuje pełne wynagrodzenie, które jest wypłacane w taki sam sposób jak ekwiwalent podczas urlopu. Warunkiem udzielenia zwolnienia od pracy i wypłaty wynagrodzenia jest przedstawienie dokumentu potwierdzającego udział pracownika niepełnosprawnego w turnusie rehabilitacyjnym, który wystawia organizator turnusu. Co ważne, łączny wymiar zwolnienia od pracy i dodatkowego urlopu nie może przekroczyć 21 dni roboczych w ciągu roku kalendarzowego.

Pracownik niepełnosprawny ma również prawo do zwolnienia od obowiązków w pracy w sytuacjach:

• w przypadku konieczności wykonania specjalistycznych badań, zabiegów leczniczych lub usprawniających,
• w przypadku konieczności opuszczenia miejsca wykonywania pracy w celu zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy.

Warunkiem uzyskania zwolnienia od obowiązków w pracy jest to, że pracownik nie może tych czynności wykonać poza godzinami pracy. Na prośbę pracodawcy pracownik ma obowiązek przedstawić dokument, który potwierdza odbycie takich badań czy zabiegów leczniczych.

Turnusy rehabilitacyjne dla osób niepełnosprawnych