Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych – wszystko co musisz wiedzieć na ten temat

Jeżeli jesteś pracodawcą w firmie, która zatrudnia powyżej 25 pracowników z pewnością zetknąłeś się z pojęciem wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz z obowiązkiem wpłaty na PFRON. Czytając poniższy artykuł dowiesz się:

• co to jest wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych,
• jak obliczyć wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w firmie,
• kiedy powstaje obowiązek wpłaty PFRON,
• kto jest zwolniony z wpłaty na PFRON.

Czym jest wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych

Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych pokazuje, jaki procent załogi w firmie stanowią pracownicy niepełnosprawni. Jego wysokość oraz stan zatrudnienia ogółem decydują o tym, czy pracodawca ma obowiązek miesięcznej wpłaty PFRON, czy jest z niej zwolniony. Odpowiedni poziom zatrudnienia osób niepełnosprawnych umożliwia pracodawcy również ubieganie się o dofinansowanie z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej: PFRON).

Innymi słowy, wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych to przeciętny miesięczny udział procentowy osób niepełnosprawnych w zatrudnieniu ogółem, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy (art. 2 pkt. 6) ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa o rehabilitacji)

Jeżeli w danym miesiącu osiągniesz wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych 6%, to zostajesz zwolniony z obowiązku wpłaty na PFRON.

Jak obliczyć wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w firmie

Poziom zatrudnienia obliczamy każdego miesiąca. Liczbę etatów uzyskujemy stosując średnią arytmetyczną z dziennych stanów zatrudnienia w danym miesiącu, czyli sumujemy stan zatrudnienia z każdego dnia w przeliczeniu na etaty i dzielimy uzyskany wynik przez liczbę dni w miesiącu. Należy uwzględnić dni wolne przyjmując w nich stan zatrudnienia z dnia poprzedniego lub następnego jeżeli miesiąc rozpoczyna się takim dniem. Stan zatrudnienia wyliczamy z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.

Do ogólnego stanu zatrudnienia wliczamy osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę.

Wskaźnik zatrudnienia osób z orzeczeniem ustalamy w odniesieniu do liczby wszystkich pracowników w firmie w przeliczeniu na pełen etat. Należy zsumować liczbę etatów i ustalić, jaki procent z nich stanowią osoby niepełnosprawne.

Do liczby pracowników nie wliczamy osób niepełnosprawnych przebywających na urlopie bezpłatnym, oraz osób niebędących osobami niepełnosprawnymi zatrudnionych:

• na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego,
• przebywających na urlopach rodzicielskich,
• przebywających na urlopach wychowawczych,
• nieświadczących pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej,
• będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy,
• nieświadczących pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego,
• przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawy.

Wyliczając wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych możesz posłużyć się wzorem:

W = ZON / ZOG

gdzie:

• W oznacza wskaźnik z dokładnością do czterech miejsc po przecinku,
• ZON stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy (z miesiąca sprawozdawczego – etaty),
• – ZOG stan zatrudnienia ogółem w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy (z miesiąca sprawozdawczego – etaty).

Schorzenia szczególne pozwalają na obniżenie wskaźnika zatrudnienia

Jeżeli zatrudniasz w swojej firmie pracownika z niepełnosprawnością, która wynika ze schorzenia zaliczonego do szczególnie utrudniających wykonywanie pracy, możesz obniżyć wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Pracownik musi jego występowanie udokumentować na podstawie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub zaświadczenia lekarskiego. Etat takiego pracownika liczymy potrójnie w przypadku stopnia znacznego i podwójnie w przypadku stopnia umiarkowanego.

Schorzenia szczególne to:

• chorobę Parkinsona,
• stwardnienie rozsiane
• paraplegię, tetraplegię, hemiplegię,
• znaczne upośledzenia widzenia (ślepota) oraz niedowidzenie,
• głuchotę i głuchoniemotę,
• nosicielstwo wirusa HIV oraz choroba AIDS,
• epilepsję,
• przewlekłe choroby psychiczne,
• upośledzenie umysłowe,
• miastenię,
• późne powikłania cukrzycy.

Kto płaci składki na PFRON

Mówiąc o wskaźniku zatrudnienia osób niepełnosprawnych nie można pominąć kwestii obowiązkowej wpłaty na PFRON. Kto jej dokonuje i jak wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych decyduje o wysokości składki na PFRON?

Pracodawca, który zatrudnia w swojej firmie co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i nie osiąga wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych na poziomie 6% jest zobowiązany do uiszczania comiesięcznej wpłaty na PFRON.

Głównym celem funduszu jest wzrost aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych i szeroko pojęta rehabilitacja. PFRON wspiera także finansowo pracodawców, którzy zatrudniają pracowników niepełnosprawnych oraz pobiera wpłaty od firm, które nie zatrudniają określonej liczby osób z orzeczeniem.

Wysokość wpłaty stanowi iloczyn 40,65% przeciętnego wynagrodzenia i liczby pracowników odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6% a rzeczywistym stanem ich zatrudnienia.

Przy obliczaniu wysokości składki bierzemy pod uwagę:

1. wielkość aktualnego zatrudnienia w firmie,
2. wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych,
3. wysokość aktualnego przeciętnego wynagrodzenia podawanego cyklicznie przez GUS.

Oznacza to, że w zależności jaki osiągniesz wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w swojej firmie stanowi podstawowe kryterium powstania obowiązku wpłaty PFRON. Natomiast osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych pozwala obniżyć jej wysokość lub całkowicie zredukować z miesięcznych kosztów firmy.

O czym musisz pamiętać? Wysokość przeciętnego wynagrodzenia zmienia się co kwartał, dlatego należy regularnie monitorować jego aktualną wysokość. Ponadto warto pamiętać, że nie wszyscy pracownicy powinni być wliczani do ogólnego stanu zatrudnienia. Przy obliczaniu wysokości wpłaty PFRON do ogólnego stanu zatrudnienia nie wlicza się:

• pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego,
• pracowników przebywających na urlopach rodzicielskich lub wychowawczych,
• pracowników nieświadczących pracy z tytułu odbywania służby wojskowej lub służby zastępczej,
• pracowników nieświadczących pracy z tytułu uzyskania świadczenia rehabilitacyjnego,
• osób będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy,
• pracowników przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawy.

Kto jest zwolniony z wpłat na PFRON

Wpłata do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych nie dotyczy przedsiębiorstw, które zatrudniają mniej niż 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Nie dotyczy również wybranych jednostek:

1. pracodawców, którzy prowadzą działalność będącą w trakcie likwidacji lub firm w trudnej sytuacji ekonomicznej i co do których ogłoszono upadłość,
2. publicznych i niepublicznych jednostek organizacyjnych niedziałających w celu osiągnięcia zysku, których wyłącznym przedmiotem prowadzonej działalności jest rehabilitacja społeczna i lecznicza, edukacja osób niepełnosprawnych lub opieka nad osobami niepełnosprawnymi,
3. jednostek, których działalność nie jest skierowana na osiągnięcie zysków tj. domy pomocy społecznej, hospicja lub zakłady opiekuńczo-lecznicze,
4. placówek dyplomatycznych, urzędów konsularnych, przedstawicielstwa i misji zagranicznych.

Obniżenie wymaganego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych

W wyniku uchwalenia nowelizacji ustawy niektórym jednostkom został obniżony próg zatrudnienia pracowników z orzeczeniem i wprowadzono obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych określa placówki, które już po osiągnięciu wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych na poziomie 2% zostają zwolnione z wpłaty na PFRON. Zmiana nastąpiła w 2018 roku z dniem uchwalenia ustawy zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw. Do jednostek uprawnionych do stosowania obniżonego wskaźnika zatrudniania osób niepełnosprawnych należą:

• publiczne i niepubliczne uczelnie wyższe,
• szkoły,
• publiczne i niepubliczne przedszkola i inne formy wychowania przedszkolnego, np. punkty przedszkolne czy kluby dziecięce,
• placówki opiekuńczo-wychowawcze,
• placówki terapeutyczne,
• interwencyjne ośrodki preadopcyjne,
• zakłady resocjalizacyjne,
• publiczne i niepubliczne żłobki.

Co daje pracodawcy osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych

Jeśli przy zatrudnieniu co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełen etat osiągniesz wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych na poziomie 6%, nie tylko zostaniesz zwolniony z wpłaty PFRON, która często stanowi wysokie dodatkowe koszty dla firmy, ale również zyskasz prawo do otrzymania wsparcia finansowego na rzecz zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych. W takiej sytuacji możesz ubiegać się o środki finansowe z PFRON na różne cele. W zależności od potrzeb można otrzymać pomoc różnego rodzaju:

• dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, nawet do 3.150 zł miesięcznie,
• zwrot kosztów na przystosowanie stanowiska pracy dla osoby z niepełnosprawnością w wysokości do dwudziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia na jedno takie stanowisko,
• zwrot kosztów na wyposażenie stanowiska pracy dla osoby z niepełnosprawnością w wysokości do piętnastokrotności przeciętnego wynagrodzenia na jedno takie stanowisko,
• zwrot kosztów szkolenia pracowników niepełnosprawnych nawet do 70% kosztów tego szkolenia,
• zwrot kosztów związanych z zatrudnieniem pracownika wspomagającego w wysokości, którą stanowi iloczyn kwoty najniższego wynagrodzenia i ilorazu liczby godzin w miesiącu przeznaczonych wyłącznie na pomoc pracownikowi niepełnosprawnemu oraz miesięcznej liczby godzin pracy pracownika niepełnosprawnego w miesiącu.

Jak widać form pomocy jest wiele i stanowią istotne wsparcie dla pracodawcy i pracownika. Dla indywidualnych osób niepełnosprawnych PFRON ma przygotowane oddzielne programy.

Zamierzasz zatrudnić pracownika niepełnosprawnego i chcesz otrzymywać dofinansowanie do jego wynagrodzenia? Sprawdź, jak wypełnić i złożyć wniosek do PFRON.

Jak obniżyć wpłatę na PFRON – praktyczne porady

Wpłata PFRON jest niestety często bagatelizowana przez wielu pracodawców lub uznawana za przykry, ale konieczny do spełnienia obowiązek. Może jednak stanowić ona dla firmy niemałe obciążenie finansowe w każdym miesiącu. Warto więc poszukiwać oszczędności i zredukować dodatkowe koszty, a przy okazji poszukać nowych i wartościowych rąk do pracy.

Jak już wspomnieliśmy, wysokość wpłaty do funduszu uzależniona jest od różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych 6% a rzeczywistym stanem ich zatrudnienia. Oczywistym więc sposobem na obniżenie składki na PFRON jest zatrudnienie pracowników niepełnosprawnych. Przykładowo w firmie, w której pracuje 25 pracowników osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych 6% zapewnia 1,5 etatu. Wówczas taka firma zostaje zwolniona z wpłaty PFRON a pracodawca po spełnieniu też innych warunków może ubiegać się o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych. Dodatkowo jeśli zatrudnisz pracownika, którego niepełnosprawność wynika ze schorzeń szczególnych możesz dodatkowo kilkukrotnie obniżyć wymagany wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

Schorzenia szczególne określone jako te szczególnie utrudniające wykonywanie pracy są to rodzaje niepełnosprawności, które pozwalają pracodawcy na obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Należą do nich m.in. choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, paraplegia, tetraplegia, hemiplegia, ślepota lub niedowidzenie, głuchota, głuchoniemota, nosicielstwo wirusa HIV, epilepsja, przewlekłe choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe, miastenia lub późne powikłania cukrzycy.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy i polityki socjalnej zatrudnienie pracownika z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności i jednym z wymienionych w rozporządzeniu schorzeń pozwala na zapełnienie większej liczby brakujących etatów do zapewnienia wymaganego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

W przypadku znacznego stopnia niepełnosprawności i schorzenia szczególnego liczbę takich pracowników w przeliczeniu na pełen etat mnoży się razy trzy. Z kolei stopień umiarkowany i schorzenie szczególne pozwala na pomnożenie liczby tych pracowników razy dwa. Oznacza to, że etat pracownika z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności możesz liczyć podwójnie, natomiast etat pracownika ze znacznym stopniem niepełnosprawności potrójnie. Dzięki temu zatrudniając mniejszą liczbę nowych pracowników można szybciej osiągnąć wymagany wskaźnik na poziomie 2% lub 6%, w zależności od typu jednostki.

Rozporządzenie pozwalające na obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych

Jak obniżyć wpłatę na PFRON – poradnik