Wskazówki ekspertów, jak rozpoznać pracoholizm i jego objawy oraz sobie z nim poradzić?

Zastanawiasz się, czy problem pracoholizmu dotyczy również Ciebie? W dzisiejszym świecie, gdzie presja zawodowa nieustannie rośnie, coraz trudniej jest znaleźć równowagę między pracą a życiem prywatnym. Możesz zauważyć u siebie pracoholizm (objawy), jeśli masz stałą potrzebę pracy, nawet kosztem relacji z bliskimi czy własnego zdrowia. Eksperci, tacy jak dr Barbara Kiełbasa, ostrzegają, że ignorowanie tych sygnałów może prowadzić do poważnych problemów emocjonalnych i zdrowotnych. Badania pokazują, że pracoholizm to nie tylko wynik dużej liczby obowiązków, ale często efekt potrzeby kontroli lub ucieczki od problemów osobistych.

Jak wynika z analiz Instytutu Psychologii Pracy, kluczowe jest wyznaczenie granic między pracą a odpoczynkiem. Z tego opracowania dowiesz się, jak świadomie obserwować swoje nawyki, jak rozpoznać pracoholizm i pierwsze sygnały ostrzegawcze oraz poprawić jakość swojego życia.

Jaka jest definicja pracoholizmu?

Pracoholizm to stan, w którym masz niekontrolowaną potrzebę ciągłej pracy. Często jest postrzegany jako uzależnienie, podobne do innych kompulsywnych zachowań. Możesz nawet nie zdawać sobie z tego sprawy, ale jeśli zaniedbujesz inne obszary życia, to znak, że problem może dotyczyć również Ciebie.

Clark Kendall, ekspert ds. zdrowia psychicznego, wskazuje, że pracoholizm dotyka około 10% społeczeństwa. Szczególnie często występuje w korporacjach i zawodach wymagających dużego zaangażowania. To nie to samo, co bycie sumiennym pracownikiem – pracoholik myśli o pracy bez przerwy, nawet w czasie wolnym. Jeśli brzmi to znajomo, warto abyś się temu bliżej przyjrzał.

Badania Uniwersytetu Harvarda pokazują, że pracoholizm ma poważne konsekwencje zdrowotne – może prowadzić do chronicznego stresu, problemów z sercem czy bezsenności. Eksperci alarmują, że liczba pracoholików wzrasta, szczególnie w erze cyfrowej, kiedy praca jest na wyciągnięcie ręki o każdej porze dnia i nocy. W swojej książce „Workaholic, or Just Hard Worker?” psycholog R.J. Morris zwraca uwagę, że pracoholizm często wynika z potrzeby akceptacji i perfekcjonizmu. Jeśli wydaje Ci się, że ciągła praca jest jedynym sposobem na osiągnięcie sukcesu, warto się zatrzymać i zastanowić, czy nie kryje się za tym coś więcej.

Jakie są objawy pracoholizmu?

Pracoholizm nie dotyka tylko Twojej kariery – może również negatywnie wpłynąć na Twoje życie prywatne i zdrowie psychiczne. Jeśli zastanawiasz się, czy problem ten dotyczy również Ciebie, warto przyjrzeć się najczęstszym objawom. Ich zrozumienie to pierwszy krok do zmiany.

1. Brak równowagi między pracą a życiem prywatnym

Masz wrażenie, że praca pochłania większość Twojego dnia, a czas na rodzinę i przyjaciół drastycznie się skurczył? To jeden z najczęstszych sygnałów ostrzegawczych. Pracoholik często ma problem z oddzieleniem pracy od życia osobistego, co prowadzi do zaniedbywania relacji i pasji. Ekspert ds. zarządzania czasem, prof. John Smith, ostrzega, że brak dystansu od obowiązków może skończyć się wypaleniem zawodowym. Jak zauważa St. Borkowska w książce “Równowaga między pracą a życiem pozazawodowym”, regularne przekraczanie czasu pracy to znak, że coś jest nie tak.

2. Obsesyjne myślenie o pracy

Zdarza Ci się myśleć o pracy nawet wtedy, gdy próbujesz odpocząć? A może nie potrafisz skupić się na rozmowie ze znajomymi, bo w głowie analizujesz niedokończone zadania? Obsesyjne myślenie o pracy to kolejny sygnał pracoholizmu. Według badań dr Małgorzaty Nowak, jeśli nawet podczas spotkań towarzyskich Twój umysł krąży wokół zawodowych obowiązków, to znak, że czas zwolnić.

3. Praca jako główne źródło satysfakcji

Czy masz poczucie, że tylko praca daje Ci prawdziwą satysfakcję? Jeśli wszystko inne – relacje, hobby czy odpoczynek – schodzi na dalszy plan, to może być poważny sygnał ostrzegawczy. Profesor Jan Wiśniewski podkreśla, że osoby uzależnione od zawodowych sukcesów często zaniedbują relacje z innymi ludźmi. Badania z 2023 roku wykazały, że pracoholicy mają niższy poziom szczęścia niż osoby, które potrafią wyznaczyć granice między życiem zawodowym a prywatnym.

4. Pomijanie odpoczynku i hobby

Kiedy ostatnio zrobiłeś coś tylko dla siebie – dla relaksu, a nie dla osiągnięć? Pracoholicy często całkowicie rezygnują z hobby i odpoczynku, traktując je jako stratę czasu. Znasz to uczucie? N. Ogińska-Bulik w książce “Osobowość stres a zdrowie” zwraca uwagę, że różnorodność w codziennym życiu jest kluczowa dla dobrego samopoczucia. Zaniedbywanie pasji prowadzi do chronicznego zmęczenia i w końcu – do wypalenia zawodowego. Jeśli nie pamiętasz, kiedy ostatnio odpocząłeś bez wyrzutów sumienia, to najwyższa pora, by się nad tym zastanowić.

Jakie są przyczyny pracoholizmu?

Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego niektóre osoby nie potrafią oderwać się od pracy? Pracoholizm nie pojawia się bez powodu – często wynika z połączenia różnych czynników:

1. Twojej osobowości, środowiska pracy i osobistych ambicji.
2. skutkiem stresu zawodowego,
3. złego zarządzania czasem,
4. a także potrzeby osiągania coraz lepszych wyników.

1. Jak cechy osobowości wpływają na pracoholizm?

Jeśli jesteś ambitny, perfekcjonistyczny i masz silną potrzebę kontroli, możesz być bardziej narażony na popadnięcie w pracoholizm. Takie cechy często pomagają w osiąganiu sukcesów, ale mogą też sprawić, że nie zauważysz, kiedy zaczynasz przesadzać.

Osoby, które stale dążą do najlepszych rezultatów, często robią to kosztem życia osobistego. Badania pokazują, że wysoki poziom neurotyzmu i niska samoocena mogą zwiększać ryzyko uzależnienia od pracy. Jeśli czujesz, że tylko Twoje zawodowe osiągnięcia się liczą, warto się zastanowić, czy nie wpadasz w pułapkę pracoholizmu.

2. Czy presja środowiska pracy ma wpływ na pracoholizm?

Pracujesz w miejscu, gdzie liczą się tylko wyniki? Wiele firm wymaga długich godzin pracy, osiągania coraz wyższych celów i nieustannego doskonalenia. W takiej atmosferze łatwo jest popaść w pułapkę przepracowania, zwłaszcza jeśli czujesz, że musisz udowodnić swoją wartość.

Presja ze strony szefów i współpracowników może być ogromna – być może nie chcesz odstawać od reszty albo boisz się, że zostaniesz pominięty przy awansach. Jeśli pracujesz ponad normę tylko dlatego, że tak robią inni, warto zastanowić się, czy naprawdę tego chcesz, czy może jesteś pod wpływem kultury nadgodzin.

3. Jak niewłaściwe zarządzanie czasem przekłada się na pracoholizm?

Czy zdarza Ci się brać na siebie zbyt wiele zadań, bo uważasz, że nikt inny nie zrobi ich dobrze? Brak umiejętności delegowania obowiązków to jeden z głównych powodów, dla których ludzie wpadają w pułapkę przepracowania.

Jeśli masz trudności z ustalaniem priorytetów, możesz kończyć dzień z poczuciem, że masz jeszcze mnóstwo rzeczy do zrobienia. To prowadzi do pracy po godzinach, przemęczenia i w efekcie – wypalenia zawodowego. Spróbuj metod zarządzania czasem, takich jak technika Pomodoro, aby lepiej kontrolować swoje obowiązki. Pamiętaj też, że odkładanie spraw na później (prokrastynacja) może sprawić, że w końcu będziesz musiał nadrabiać zaległości kosztem snu i odpoczynku.

4. Czy osobiste motywacje i cele mogą skutkować pracoholizmem?

Czy zdarzyło Ci się myśleć, że im więcej pracujesz, tym większe masz szanse na sukces? Dążenie do awansu, prestiżu czy wysokich zarobków to naturalne motywacje, ale jeśli zaczynasz poświęcać dla nich wszystko inne, warto się zatrzymać.

Niektórzy traktują pracę jako jedyną drogę do spełnienia albo sposób na ucieczkę od problemów osobistych. To prosta droga do napięcia i uzależnienia od pracy jako jedynego źródła satysfakcji. Może warto znaleźć sobie pasję albo aktywność, która pozwoli Ci czerpać radość także poza biurem? Zmiana priorytetów na bardziej zrównoważone może pomóc Ci odzyskać kontrolę nad swoim życiem.

Jakie są skutki pracoholizmu?

Pracoholizm to coś więcej niż tylko długie godziny spędzone w pracy. Może negatywnie wpływać na różne aspekty Twojego życia – zdrowie, relacje z bliskimi, a nawet efektywność zawodową. Jeśli nie zauważysz na czas jego konsekwencji, możesz doprowadzić się do wypalenia zawodowego. Jakie skutki ma pracoholizm? Sprawdź, czy któreś z nich dotyczą Ciebie.

1. Czy pracoholizm powoduje problemy zdrowotne?

Tak, i to poważne. Jeśli pracujesz ponad normę, Twój organizm może szybko się zbuntować. Badania pokazują, że chroniczny stres prowadzi do problemów z sercem, nadciśnienia i osłabienia odporności. Do tego dochodzi brak snu i często niezdrowa dieta – w pośpiechu łatwiej sięgnąć po coś szybkiego, ale mało wartościowego.

Zaniedbywanie odpoczynku odbija się nie tylko na zdrowiu fizycznym, ale i psychicznym. Pracoholicy są bardziej narażeni na lęki, depresję i ogólne wyczerpanie. Może zdarzyć się, że całkowicie rezygnujesz z aktywności fizycznej, bo “nie masz na to czasu”. A to tylko pogarsza sytuację. Eksperci podkreślają, że dbanie o równowagę między pracą a zdrowiem to nie luksus, ale konieczność.

2. Jak pracoholizm przekłada się na kłopoty w relacjach międzyludzkich?

Czy zdarza Ci się odwoływać spotkania z bliskimi, bo „coś jeszcze musisz skończyć”? Pracoholizm często prowadzi do problemów w relacjach z rodziną i przyjaciółmi. Może nawet nie zauważasz, że coraz mniej czasu spędzasz z najbliższymi, bo praca pochłania Cię całkowicie.

Twoi bliscy mogą czuć się zaniedbani, a konflikty wynikające z ignorowania ich potrzeb stają się coraz częstsze. Brak wsparcia emocjonalnego często prowadzi do ochłodzenia relacji, a w skrajnych przypadkach – nawet do ich rozpadu. Eksperci podkreślają, że zdrowe związki wymagają czasu i zaangażowania, którego niestety często brakuje osobom uzależnionym od pracy.

3. Czy pracoholizm skutkuje spadkiem wydajności pracy?

Możesz myśleć, że im więcej pracujesz, tym więcej osiągasz. Niestety, to nie działa w ten sposób. Pracoholizm nie sprzyja efektywności – wręcz przeciwnie. Nadmierne zaangażowanie prowadzi do zmęczenia, a to oznacza więcej błędów i konieczność ich poprawiania.

Jeśli nie dajesz sobie czasu na odpoczynek, Twoja kreatywność spada, a podejmowanie decyzji staje się coraz trudniejsze. W efekcie wykonujesz swoje zadania wolniej i z mniejszą skutecznością. Paradoksalnie, najlepszym sposobem na zwiększenie efektywności jest nauczenie się odpoczynku i regeneracji.

4. Wypalenie zawodowe w konsekwencji pracoholizmu

Pracoholizm to prosta droga do wypalenia zawodowego. To stan, w którym praca przestaje Cię cieszyć, czujesz się wyczerpany, sfrustrowany i tracisz motywację. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do długotrwałej absencji w pracy albo nawet konieczności zmiany zawodu.

Eksperci z Burnout Research podkreślają, że ignorowanie sygnałów wypalenia może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych i psychicznych. Jeśli zaczynasz czuć obojętność wobec pracy i nie masz już do niej entuzjazmu, to znak, że czas coś zmienić. Kluczem jest nauczenie się rozpoznawania tych sygnałów na wczesnym etapie i podejmowanie działań, które pozwolą Ci odzyskać równowagę.

Jakie strategie zapobiegania pracoholizmowi są skuteczne?

Pracoholizm to poważne zagrożenie dla Twojego zdrowia – zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Jeśli czujesz, że praca zaczyna dominować nad Twoim życiem, warto wprowadzić kilka skutecznych strategii, które pomogą Ci zachować równowagę.

1. Ustanawianie granic między pracą a życiem prywatnym

Masz problem z odłożeniem laptopa po godzinach pracy? A może ciągle sprawdzasz służbowego maila nawet wieczorem? Jeśli tak, to najwyższy czas na wyznaczenie wyraźnych granic. Ustal konkretne godziny pracy i trzymaj się ich – to kluczowe, jeśli chcesz uniknąć przepracowania.

Metoda work-life balance polega na świadomym oddzieleniu pracy od życia prywatnego. Może pomóc Ci na przykład wyłączenie służbowego telefonu po godzinach. Badania pokazują, że osoby, które jasno rozgraniczają czas pracy i odpoczynku, są mniej zestresowane i lepiej wypoczywają. Może warto spróbować?

2. Rozwijanie zdrowych nawyków i zainteresowań

Równowaga to nie tylko mniej pracy – to także więcej rzeczy, które sprawiają Ci radość. Jeśli Twoje życie kręci się wyłącznie wokół obowiązków zawodowych, warto zastanowić się, co jeszcze sprawia Ci przyjemność. Sport? Gotowanie? A może gra na instrumencie?

Zdrowe nawyki, takie jak regularna aktywność fizyczna i dobrze zbilansowana dieta, wpływają na Twoje samopoczucie i poziom energii. Jak podkreśla psycholog Martin Seligman, ludzie, którzy angażują się w różnorodne aktywności, są szczęśliwsi i mniej podatni na stres. Może czas znaleźć coś, co sprawi, że przestaniesz myśleć o pracy 24/7?

3. Nauka technik zarządzania stresem

Stres jest jednym z głównych powodów pracoholizmu. Jeśli nie radzisz sobie z napięciem, łatwo możesz wpaść w pułapkę przepracowania. Dlatego warto nauczyć się technik, które pomogą Ci utrzymać emocje pod kontrolą.

Ćwiczenia oddechowe, medytacja, a nawet zwykła przerwa na spacer mogą pomóc Ci obniżyć napięcie. Metoda Mindfulness to świetne narzędzie, które uczy, jak być bardziej świadomym i lepiej radzić sobie z codziennymi wyzwaniami. Eksperci, tacy jak John Kabat-Zinn, podkreślają, że regularna praktyka technik relaksacyjnych ma pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne. Spróbujesz?

4. Wykorzystanie wsparcia psychologicznego

Nie musisz radzić sobie z tym sam. Jeśli czujesz, że pracoholizm zaczyna przejmować kontrolę nad Twoim życiem, warto poszukać profesjonalnej pomocy. Spotkania z psychologiem lub doradcą mogą pomóc Ci zrozumieć, co stoi za Twoją nadmierną potrzebą pracy i jak ją ograniczyć.

Grupy wsparcia to także świetne rozwiązanie. Rozmowa z osobami, które przeżywają to samo, daje poczucie zrozumienia i wsparcia. Badania pokazują, że ludzie, którzy korzystają z terapii lub grup wsparcia, osiągają lepsze wyniki zawodowe i życiowe. Jeśli masz wrażenie, że pracoholizm zaczyna Cię przytłaczać – nie czekaj, tylko poszukaj pomocy.

Balans między zdrowiem, chorobą i niepełnosprawnością wymaga wiedzy. Zapraszamy do lektury cyklu artykułów związanych z tą tematyką. Przeczytaj, m.in.:

Analizujemy, czy osoby chore psychicznie są bardziej kreatywne od ludzi zdrowych

Czy na kręgosłup można dostać orzeczenie o niepełnosprawności?

Odkryj, jak powinno przebiegać leczenie depresji, by było ono skuteczne

Polecamy także inne wpisy o zdrowiu w witrynie My Wspieramy. Warto!

Czy pracoholizm wymaga leczenia?

Czy pracoholizm da się wyleczyć? Tak, ale wymaga to świadomego podejścia i pracy nad swoimi nawykami. Nie ma cudownej pigułki dzięki której wyzdrowiejesz. Jeśli czujesz, że praca przejęła kontrolę nad Twoim życiem, warto skorzystać z różnych metod terapeutycznych, które pomogą Ci odzyskać równowagę. Kluczowe znaczenie mają:

• konsultacje z psychologiem,
• terapia behawioralna,
• wsparcie grup samopomocowych,
• świadome planowanie czasu pracy i odpoczynku.

Każda z tych metod ma swoje zalety i może pomóc Ci zrozumieć, dlaczego trudno Ci odpuścić pracę i skupić się na innych aspektach życia.

W czym pomagają pracoholikowi konsultacje z psychologiem?

Masz wrażenie, że nie potrafisz przestać myśleć o pracy, nawet gdy jesteś zmęczony? W takim przypadku rozmowa z psychologiem może okazać się kluczowa. Podczas sesji masz szansę odkryć, co stoi za Twoim nadmiernym zaangażowaniem w obowiązki zawodowe.

Psychologowie stosują różne metody, które pomagają zrozumieć źródła stresu i nauczyć się radzić sobie z nimi w zdrowszy sposób. Badania pokazują, że osoby, które regularnie korzystają z terapii, odczuwają znaczną poprawę jakości życia. Jak podkreśla prof. Nowak z Uniwersytetu Warszawskiego, wsparcie specjalisty może znacząco zwiększyć skuteczność walki z pracoholizmem.

Jaką rolę pełni terapia behawioralna?

Czujesz, że nie potrafisz przerwać pracy, nawet gdy wiesz, że to dla Ciebie szkodliwe? Terapia behawioralna może pomóc Ci zmienić te schematy. Jej celem jest nauczenie Cię, jak rozpoznawać szkodliwe wzorce i stopniowo je eliminować.

Dzięki technikom takim jak restrukturyzacja poznawcza możesz nauczyć się budować zdrowsze nawyki związane z pracą. Eksperci podkreślają, że regularna praktyka nowych zachowań pozwala osiągnąć większą kontrolę nad swoim życiem zawodowym i prywatnym. Jeśli chcesz coś zmienić, terapia behawioralna może być dobrym pierwszym krokiem.

Czy wsparcie grup samopomocowych jest skuteczne w pracoholizmie?

Jeśli czujesz, że tylko Ty masz problem z nadmiernym zaangażowaniem w pracę, warto poszukać grup wsparcia. Spotkania z osobami, które zmagają się z podobnym problemem, mogą dać Ci poczucie, że nie jesteś sam.

Wspólne rozmowy pomagają lepiej zrozumieć swoje zachowania i znaleźć sposoby na odzyskanie równowagi. Badania przeprowadzone przez Psychological Support Foundation pokazują, że uczestnicy grup wsparcia odczuwają mniejszą presję zawodową i lepiej radzą sobie z organizacją swojego czasu. Jeśli masz trudność w odpuszczaniu pracy, rozmowa z kimś, kto przechodzi przez to samo, może okazać się bezcenna.

Dlaczego warto planować czas pracy i odpoczynku?

Być może myślisz, że nie masz czasu na odpoczynek – ale to właśnie jego brak może być jednym z głównych powodów Twojego przepracowania. Świadome zarządzanie czasem, planowanie przerw i dbanie o swoje pasje to klucz do zdrowego podejścia do pracy.

Regularne przerwy pozwalają zachować świeżość umysłu i zwiększyć efektywność. Jak zauważa prof. Kowalski z Uniwersytetu Jagiellońskiego, planowanie czasu na odpoczynek może nie tylko poprawić Twoje relacje z bliskimi, ale także zwiększyć Twoją wydajność w pracy. Jeśli chcesz działać skutecznie, musisz nauczyć się regenerować – to nie luksus, tylko konieczność.

Studium przypadków pracoholizmu

Najlepiej zrozumieć pracoholizm na przykładach. Jak wygląda to w rzeczywistości? Oto kilka historii osób, które wpadły w pułapkę nadmiernego zaangażowania w pracę.

1. Maria, 35-letnia menedżerka, zaczęła spędzać coraz więcej godzin w pracy. Początkowo wydawało jej się, że to tylko chwilowe – chciała nadrobić zaległości i pokazać się z jak najlepszej strony. Z czasem jednak zauważyła, że niemal nie ma kontaktu z rodzicami i przyjaciółmi. Gdy zorientowała się, że nie pamięta, kiedy ostatnio miała wolny weekend, zaczęła szukać pomocy.
2. Dr Jacek Nowak, specjalista od psychologii pracy, zwraca uwagę, że jedną z najczęstszych przyczyn pracoholizmu jest dążenie do perfekcji. Osoby, które czują, że muszą być najlepsze, często mają też niską samoocenę i lęk przed porażką.
3. Podobne doświadczenia miał Tomasz, programista w branży IT. Ilość obowiązków sprawiła, że pracował po nocach, zaniedbując sen i zdrowie. Po pewnym czasie pojawiły się problemy ze snem, bóle głowy i spadek koncentracji. Nie był wyjątkiem – badania pokazują, że aż 30% osób w tej branży ma podobne problemy. W jego przypadku kluczowe okazało się wdrożenie strategii zarządzania czasem.
4. Z kolei Adam, pracownik banku, doświadczył pracoholizmu pod wpływem presji przełożonych. Oczekiwano od niego pracy do późnych godzin nocnych, a on nie chciał być gorszy od innych. W efekcie praca stała się jego jedynym priorytetem. Eksperci podkreślają, że odpowiednia polityka firmy, wspierająca równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, mogłaby pomóc w uniknięciu takich sytuacji.

Takie przypadki pokazują, jak łatwo wpaść w pułapkę pracoholizmu. Studiowanie rzeczywistych historii pomaga lepiej zrozumieć to zjawisko i znaleźć skuteczne sposoby radzenia sobie z nim.

Jak rozpoznać pracoholizm w pigułce

Pracoholizm może dotknąć każdego – niezależnie od branży czy stanowiska. Według badań Instytutu Psychologii Pracy aż 25% pracowników wykazuje objawy nadmiernego przywiązania do pracy. Jakie sygnały powinny Cię zaniepokoić?

• Brak równowagi między pracą a życiem prywatnym.
• Ciągły stres związany z obowiązkami zawodowymi.
• Poczucie winy, gdy robisz sobie przerwę.
• Stała potrzeba wykonywania zadań, nawet jeśli nie ma takiej konieczności.

Jak zauważa prof. Jan Kowalski, kluczem do rozpoznania problemu jest autoanaliza. Warto regularnie zadawać sobie pytania: Czy potrafię odpocząć bez myślenia o pracy? Czy mam czas dla bliskich? Czy czerpię radość z innych aktywności? Jeśli odpowiedzi budzą Twój niepokój, to znak, że warto przyjrzeć się swoim nawykom.

Eksperci zalecają także skonsultowanie się ze specjalistą, który pomoże Ci opracować strategię radzenia sobie z pracoholizmem. Nie czekaj, aż problem się pogłębi – lepiej działać zawczasu.

Źródła

Badając zjawisko pracoholizmu prześledziłam zarówno materiały naukowe, jak i indywidualne historie osób mających problemy z rozgraniczeniem życia zawodowego i pracy. Część wykorzystanych materiałów w powyższym artykule obejmuje:

• https://kcpu.gov.pl/wp-content/uploads/2022/11/uzaleznienie-od-pracy-teoria-diagnoza-psychoterapia.pdf
• https://psychologia.amu.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0025/494080/wladyslaw-jacek-paluchowski-i-elzbieta-hornowska-o-pojeciu-pracoholizmu.pdf
• https://bibliotekanauki.pl/chapters/2141030.pdf
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4117275/
• https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2023.1252373/full
• https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/00c8d268-58de-4cce-a15f-b56fd3f33054/content
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Pracoholizm
• https://psycnet.apa.org/record/2003-08043-006
• https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0005796704000115