Co oznaczają poszczególne stopnie niepełnosprawności w orzeczeniu?
Zespoły orzecznicze PZON w przypadku osób dorosłych przyznają 3 stopnie niepełnosprawności — znaczny, umiarkowany i lekki. Jaki stopień możesz otrzymać, to zależy od zaawansowania choroby lub dysfunkcji organizmu, wpływających na Twoje indywidualne potrzeby i ich zaspokajanie.
W tym artykule wyjaśnię Ci, co oznacza dany stopień. Dowiesz się ponadto, co zyskasz i czy warto wnioskować o wydanie decyzji o stopniu niepełnosprawności.
Stopnie niepełnosprawności — na skróty
Miejski lub Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności (PZON)na podstawie badania stanu zdrowia i ograniczeń funkcjonalnych wydaje decyzje o stopniu niepełnosprawności. Co to oznacza?
| Stopień | Funkcjonowanie | Zdolność do pracy | Potrzeba pomocy |
|---|---|---|---|
| Znaczny | Bardzo duże ograniczenia. | Niezdolność do pracy — praca tylko w warunkach chronionych. | Wymóg stałej lub długotrwałej opieki i pomocy. |
| Umiarkowany | Znaczne ograniczenia. | Niezdolność do pracy — praca po dostosowaniu lub warunki chronione. | Wymóg pomocy przy części czynności. |
| Lekki | Ograniczenia dają się skompensować sprzętem lub organizacją pracy. | Zwykle praca na rynku otwartym po dostosowaniu. | Samodzielna egzystencja. |
Jakie stopnie niepełnosprawności przyznaje Powiatowy Zespół do spraw Orzekania o Niepełnosprawności?
Zgodnie z Ustawą o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej oraz Zatrudnianiu Osób Niepełnosprawnych — PZON może ustalić jeden z trzech stopni niepełnosprawności [Dz.U. 2025 poz. 913, art. 3 ust. 1]:
stopień znaczny,
stopień umiarkowany,
stopień lekki.
Po złożeniu wniosku Zespół ds. Orzekania wydaje orzeczenie [Gov.pl]. Potwierdza ono, że Twoja sprawność jest ograniczona i wpływa na pracę oraz udział w życiu społecznym.
O czym mówi stopień niepełnosprawności?
Chociaż stopień zawarty w orzeczeniu o niepełnosprawności mówi o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy w normalnych warunkach, to nie skutkuje przyznaniem Ci prawa do renty. Dokument PZON może służyć Ci jedynie do celów poza rentowych.
Orzeczenie o określonym stopniu niepełnosprawności wskazuje, że masz problemy w funkcjonowaniu — w mniejszym lub większym zakresie — wskutek m.in.: choroby narządu wzroku, choroby układu oddechowego, choroby układu moczowo-płciowego, choroby psychicznej, choroby neurologicznej, choroby układu krwiotwórczego, upośledzenia narządu ruchu, choroby układu pokarmowego, całościowego zaburzenia rozwojowego, choroby zakaźnej.
Co oznacza znaczny stopień niepełnosprawności?
Znaczny stopień w orzeczeniu mówi, że masz naruszoną sprawność organizmu, jesteś niezdolny do pracy i samodzielnej egzystencji. Potrzebujesz także — w celu pełnienia ról społecznych — stałej lub długotrwałej opieki. W tym stanie funkcjonalnym zazwyczaj, że nie dajesz rady zaspokoić swoich codziennych potrzeb związanych z komunikacją, samoobsługą czy poruszaniem się [Dz.U. 2025 poz. 913, art. 4 ust. 1].
Dodatkowo znaczna niepełnosprawność oznacza pracę zazwyczaj w warunkach pracy chronionej [Dz.U. 2025 poz. 913, art. 2 pkt 7].
Jakie przywileje daje znaczny stopień niepełnosprawności?
Kiedy masz znaczny stopień niepełnosprawności, przysługują Ci liczne przywileje i ulgi w życiu zawodowym i prywatnym.
- Przywileje pracownicze
Pracujesz maksymalnie 7 godzin dziennie. W tym czasie przysługuje Ci dodatkowa 15-minutowa przerwa w pracy. W ciągu roku masz więcej urlopu o 10 dni i do 21 dni, by wyjechać na turnus rehabilitacyjny. Korzystasz ze zwolnienia z pracy, gdy wychodzisz do lekarza specjalisty lub chcesz zaopatrzyć w sprzęt ortopedyczny [Dz.U. 2025 poz. 913, art. 15-20].
- Ulgi podatkowe
Masz prawo wykorzystać odliczenie od podatku w ramach ulgi rehabilitacyjnej oraz będziesz zwolniony z podatku od czynności cywilnoprawnych, gdy kupisz auto lub sprzęt rehabilitacyjny [Dz.U. 1991 Nr 80 poz. 350, art. 26 ust. 1 pkt 6 oraz art. 26 ust. 7a–7d].
- Dofinansowania
W ramach dofinansowań ze środków PFRON otrzymasz pomoc m.in. na likwidację barier architektonicznych, technicznych oraz komunikacyjnych, zakup sprzętu rehabilitacyjnego, komputera, zdobycie wyższego wykształcenia, adaptację lub zakup przystosowanego samochodu, zdobycie prawa jazdy itp.
Co oznacza umiarkowany stopień niepełnosprawności?
Umiarkowany stopień niepełnosprawności dostaniesz, gdy jesteś osobą z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy lub zdolną do wykonywania obowiązków zawodowych wyłącznie w warunkach pracy chronionej. Może to także oznaczać, że potrzebujesz czasowej lub częściowej pomocy innych osób do realizacji podstawowych potrzeb życiowych [Dz.U. 2025 poz. 913, art. 4 ust. 2].
Umiarkowany stopień nie ogranicza Twoich szans zawodowych. Znajdziesz zatrudnienie także na otwartym rynku, pod warunkiem że pracodawca odpowiednio dostosuje Twoje stanowisko.
Jakie przywileje daje umiarkowany stopień niepełnosprawności?
Orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności gwarantuje Ci dostęp do przywilejów w pracy i życiu społecznym. Skorzystasz z:
ograniczenia czasu pracy do 7 godzin na dobę, zakazu zatrudniania w nocy i nadgodzinach, dodatkowej 15-minutowej przerwy, 10-dniowego dodatkowego urlopu, zwolnienia na wyjście do specjalisty i zwolnienia na turnus rehabilitacyjny [Dz.U. 2025 poz. 913, art. 15-20].
ulgi rehabilitacyjnej i ulgi PCC [Dz.U. 2024 poz. 295, art. 8 pkt 6].
pomocy finansowej ze środków PFRON m.in. na: likwidację barier wynikających z niepełnosprawności, zdobycie wyższego wykształcenia, uzyskania prawa jazdy itp.
zasiłku pielęgnacyjnego, gdy Twoja niepełnosprawność powstała, zanim ukończyłeś 21 lat [Dz.U. 2025 poz. 1208, art. 16 ust. 3].
Co oznacza lekki stopień niepełnosprawności?
Zwróć uwagę, lekki stopień dostaniesz, gdy masz niepełnosprawność, która wpływa na możliwość i zdolność do wykonywania pracy. Jednak Twoje ograniczenia porównywane są do funkcjonowania osób o podobnych kwalifikacjach zawodowych, ale całkowicie zdrowych pod względem psychicznym i fizycznym [Dz.U. 2025 poz. 913, art. 4 ust. 3].
W przypadku lekkiego stopnia niepełnosprawności ograniczenia funkcjonalne dadzą się skompensować poprzez przedmioty ortopedyczne i rozwiązania organizacyjne. Dzięki temu będziesz samodzielnie egzystować bez pomocy innych osób. Podejmiesz obowiązki zawodowe, do których masz kwalifikacje.
Jakie przywileje daje lekki stopień niepełnosprawności?
Orzeczenie o stopniu lekkim daje Ci prawo do korzystania z określonych przywilejów.
Na gruncie zawodowym jesteś uprawniony do 15-minutowej dodatkowej przerwy, Twój czas pracy nie może przekraczać 8h dziennie i 40h tygodniowo. Ponadto nie będziesz pracować w nocy i godzinach nadliczbowych [Dz.U. 2025 poz. 913, art. 15 i 17].
Otrzymasz różnego typu dofinansowania ze środków PFRON służące Ci do poprawy warunków życia i kompensacji Twoich dysfunkcji.
Skorzystasz z odliczeń w ramach ulgi rehabilitacyjnej i zwolnienia z podatku PCC.
Dlaczego warto uzyskać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności?
Kiedy dysponujesz odpowiednim orzeczeniem PZON, skorzystasz z ulg i przywilejów zagwarantowanych Ci prawem. Z tego powodu warto, abyś zawnioskował o przyznanie Ci stopnia niepełnosprawności.
Pamiętaj!
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nie jest obowiązkiem, lecz Twoim prawem. Nie musisz go wyrabiać ani pokazywać na żądanie osób niepowołanych.
FAQ
Co daje lekki stopień niepełnosprawności?
Orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności pozwoli Ci na: respektowanie Twoich praw pracowniczych oraz ubieganie się o różnego typu dofinansowania ze środków PFRON, m.in. na likwidację barier architektonicznych, technicznych i w komunikacji, ulgi komunikacyjne oraz dofinansowanie do sprzętu ortopedycznego.
Jakie są stopnie niepełnosprawności?
Prawodawstwo dotyczące orzecznictwa o niepełnosprawności wyodrębniło 3 stopnie niepełnosprawności:
– stopień znaczny,
– stopień umiarkowany,
– stopień lekki.
Kto orzeka o stopniu niepełnosprawności?
Zgodnie z Ustawą o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej oraz Zatrudnianiu Osób Niepełnosprawnych orzeczenia o niepełnosprawności wydają Powiatowe Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Stopnie niepełnosprawności, które określają to: znaczny, umiarkowany i lekki.
Źródła
- Gov.pl, https://niepelnosprawni.gov.pl/a,13,instytucje-orzekajace-procedury-orzekania-tryb-i-zasady
- Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z 27.08.1997 r. z późn. zmianami, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20250000913/T/D20250913L.pdf
- PFRON, https://www.pfron.org.pl/osoby-niepelnosprawne/
- Ustawa o świadczeniach rodzinnych, https://eli.gov.pl/api/acts/DU/2025/1208/text/T/D20251208L.pdf
- Ustawa o PIT, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19910800350/U/D19910350Lj.pdf
- ISAP – tekst jedn. ustawy o PCC, https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/podatek-od-czynnosci-cywilnoprawnych-16885482/art-8
- Co oznaczają poszczególne stopnie niepełnosprawności w orzeczeniu?, https://mywspieramy.org/stopnie-niepelnosprawnosci
