Poznaj zasady, na jakich działają zbiórki publiczne, byś działał zgodnie z prawem

Niepełnosprawność, choroba, konieczność leczenia za granicą lub zakupu drogiego sprzętu ortopedycznego oraz wiele innych potrzeb wiąże się z ogromnymi wydatkami przekraczającymi możliwości poszczególnych ludzi. Od lat zbiórki publiczne odgrywają kluczową rolę w mobilizowaniu społeczności do pomocy potrzebującym. Jednak prowadzenie takiej zbiórki wiąże się z przestrzeganiem określonych zasad prawnych, które mogą wydawać się Ci skomplikowane i zniechęcające do przeprowadzenia transparentnej i legalnej akcji.

Nie zrażaj się, w poniższym poradniku znajdziesz wszystkie niezbędne informacje, które pozwolą Ci działać zgodnie z prawem, gdy organizujesz zbiórkę publiczną. Dowiesz się wszystkiego, co powinieneś wiedzieć, zanim przystąpisz do działania. Dzięki temu nie tylko unikniesz potencjalnych problemów, ale także zapewnisz przejrzystość i uczciwość swoich działań, zyskując tym samym zaufanie darczyńców.

Czym są zbiórki publiczne?

Większość ludzi przyjmuje, że wszelkie działania związane ze zbieraniem środków na leczenie, sprzęt ortopedyczny czy też inne cele związane ze zdrowiem lub niedostatkiem są zbiórkami publicznymi. Tak jednak nie jest. Nie zawsze, gdy zbierasz pieniądze, podlegasz zasadom zbiórki publicznej. Reguły zbiórek, które określamy, jako publiczne, znajdziesz w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. To na podstawie analizy jej treści przedstawimy Ci najważniejsze informacje, które powinieneś posiąść, zanim sięgniesz po wsparcie.

Według Ustawy z 14 marca 2014 roku o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych Twoje działania będą taką zbiórką, jeśli będziesz prowadził zorganizowaną akcję:

1. zbierania darów rzeczowych (zbiórka w naturze) lub pieniędzy,
2. w miejscu uznanym za publiczne (ogólnodostępnych placach, ulicach, cmentarzach, sklepach, czy imprezach masowych) do puszek, skarbonek lub koszyków,
3. związaną z celem religijnym lub celem publicznym zgodnie z art. 14 ustawy (na kulturę lub pomoc dobroczynną).

Te 3 warunki będziesz musiał spełnić łącznie.

W ramach zbiórek „do puszek” Twoje działania nie są w żaden sposób ewidencjonowane i nie pozostawiają śladu po przepływie pieniędzy. Informacje o przekazanej pomocy finansowej są więc niedostępne dla kontroli skarbowej. Stąd wynika potrzeba regulacji prawnej tego typu akcji.

Pamiętaj! Zanim zorganizujesz zbiórkę publiczną, musisz ją zgłosić.

Co nie jest zbiórką publiczną?

Być może zbierasz fundusze w ogólnie dostępnych miejscach, ale w taki sposób, po którym pozostają ślady przepływu gotówki lub ewidencjonowania darowizn rzeczowych. Wszelkie takie operacje, których dokonasz, nie będą nosiły znamion zbiórki publicznej. Nie będą nią:

• apele o wpłaty na konta w związku ze zbieraniem środków, np. leczenie, operację, zakup jakichś sprzętów i tak dalej,
• przelewy na konta bankowe fundacji lub stowarzyszeń, lub osobiste,
• przekazywanie darów lub funduszy w ramach wirtualnych platform crowdfundingowych,
• SMS charytatywne,
• zbiórki koleżeńskie w zamkniętym gronie,
• loterie pieniężne i fantowe,
• zbiórki na cele religijne prowadzone na terenie kościołów,
• sprzedaż przedmiotów na aukcjach charytatywnych przez fundacje i stowarzyszenia,
• sprzedaż cegiełek dotycząca przedmiotów małej wartości.

Kto może być organizatorem zbiórki publicznej?

Będziesz uprawniony do prowadzenia zbiórek publicznych pod warunkiem, że:

• jesteś przedstawicielem fundacji, stowarzyszenia, związku zawodowego, organizacji pracodawców lub spółdzielni socjalnej.
• reprezentujesz organizację kościelną lub wyznaniową.
• jesteś członkiem komitetu społecznego powołanego w celu przeprowadzenia zbiórki publicznej.

Z czym wiąże się powołanie komitetu społecznego zbiórki publicznej?

Zbiórki publiczne prowadzą zazwyczaj organizacje. Nie może ich przeprowadzić tylko jedna osoba prywatna. Co, jednak gdy masz potrzebę mieszczącą się w katalogu celów pożytku publicznego, czy możesz zorganizować dla siebie zbiórkę publiczną? Samodzielnie tego nie zrobisz, ale mamy dla Ciebie rozwiązanie. Załóż komitet społeczny do przeprowadzenia zbiórki.

Wystarczy, że zorganizujesz 3 dorosłe osoby, mające pełną zdolność do przeprowadzania czynności prawnych. Mogą to być Twoi rodzice, rodzeństwo, znajomi lub sąsiedzi. Gdy podpiszecie akt założenia komitetu społecznego, spisanego odręcznie lub w formie wydruku, możesz przejść do zgłoszenia zbiórki publicznej. W akcie potrzebujecie opisać założenia i cel, w jakim będziecie przeprowadzali akcję zbierania środków publicznie.

Na jakie cele można założyć zbiórkę publiczną?

Nie możesz organizować zbiórki publicznej na dowolny cel, bo będzie to niezgodne z prawem. W art. 4 ust. 1 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie znajdziesz szeroki katalog zadań publicznych zgodnie, z którymi możesz zorganizować zbiórkę publiczną. Będziesz działał zgodnie z zasadami, jeśli cel Twojej zbiórki dotyczy, m.in.:

• działalności charytatywnej,
• działalności na rzecz osób niepełnosprawnych,
• promocji zdrowia,
• działalności na rzecz mniejszości narodowych,
• nauki,
• ekologii,
• działalności kulturalnej,
• działalności religijnej.

Czy można zmieniać cele zbiórek publicznych w ich trakcie?

W trakcie trwania zbiórki publicznej możesz zmienić jej cel. Jednak nadal musi się on pokrywać z katalogiem zamieszczonym w Ustawie. W tym przypadku, gdy jesteś organizatorem, musisz powtórnie zgłosić zbiórkę.

Jeśli zaistnieje sytuacja, że nie osiągniesz celu podanego w zgłoszeniu lub z jakiegokolwiek powodu nie może odbyć on kontynuowany, możesz inaczej rozdysponować zebrane środki. Uwzględnij jednak, że przeznaczenie tych środków musi się pokrywać z katalogiem działalności publicznej.

Co zrobić, by zbiórka publiczna była legalna?

Zbiórka publiczna będzie legalna dopiero wtedy, gdy dopełnisz formalności i zgłosisz ją odpowiednio wcześnie przed przeprowadzeniem całej akcji. Gdy zostanie ona podana do wiadomości publicznej i każdy będzie mógł z nią się zapoznać, możesz przejść do kwestowania w miejscach publicznych. Dopełnienie formalności, będzie wiązać się z uzyskaniem numeru zbiórki, a to z kolei pozwoli Ci na wydruk identyfikatorów dla osób, które będą pomagać Ci zbierać pieniądze.

Gdzie zgłasza się zbiórki publiczne i je rozlicza?

Zbiórkę publiczną powinieneś zgłosić na Portalu Zbiórek Publicznych – http://www.zbiorki.gov.pl/. Formalności możesz dokonać drogą zdalną lub zrobić zgłoszenie w formie wydruku na urzędowym wzorze. Wnioskując o rejestrację, powinieneś załączyć akt założycielski swojego komitetu społecznego lub pełnomocnictwo, jeśli jesteś reprezentantem jakiejś organizacji. Warto, abyś wiedział, że zgłoszenia elektroniczne są szybciej rozpatrywane niż zgłoszenia papierowe. Twoja zbiórka publiczna może się rozpocząć dopiero, wtedy gdy zostanie opublikowana na wymienionym portalu.

Po zakończeniu akcji powinieneś, jako organizator, złożyć sprawozdanie ze zbiórki publicznej zgodnie z Ustawą. Sprawozdanie powinieneś zamieścić na Portalu Zbiórek Publicznych elektronicznie lub dostarczyć w formie papierowej. Terminy dostarczania sprawozdań wiążą się z tym, czy zbiórka była długoterminowa, czy krótkoterminowa oraz rodzajem jej organizatora.

Kiedy zbiórka publiczna będzie rozpatrzona odmownie?

Możesz spotkać się z sytuacją, gdy otrzymasz oficjalne pismo ministerstwa o odmowie opublikowania informacji o zbiórce publicznej. Kiedy tak się może zdarzyć?

1. Twoje zgłoszenie dotyczy zbiórki niezgodnej z prawem lub mieści się poza sferą zadań publicznych (katalogiem).
2. Przeprowadzałeś już wcześniej zbiórkę publiczną i nie dokonałeś sprawozdania.

Skąd czerpać pomoc? Zapraszamy do lektury o wsparciu niepełnosprawnych. Przeczytaj, m.in.:

Informujemy, jak powołuje się komitet społeczny do przeprowadzenia zbiórki publicznej?

Podpowiadamy, jak rozliczyć zbiórkę publiczną. Poznaj terminy, rodzaje i zasady sprawozdań

Podpowiadamy, na jaki cel można założyć zbiórkę publiczną i jak go opisać

W witrynie My Wspieramy szukaj interesujących treści. Odkrywaj ważne tematy, zyskuj wiedzę i inspiruj się!

Czym różnią się zbiórki publiczne od zbiórek w fundacjach?

Warto, abyś odróżniał ustawowe zbiórki publiczne od zbiórek, które możesz przeprowadzić poprzez fundacje, stowarzyszenia, platformy crowdfundingowe, a nawet w ramach własnej aktywności na swoje konto. Zbiórki publiczne rozpoznasz, po tym, że spełniają warunki związane z formą zbierania środków, celem oraz miejscem ich przeprowadzania. Po akcji związanej ze zbiórką publiczną nie pozostają żadne ślady, które stanowiłyby wartość informacyjną dla służb skarbowych, dlatego musi być ona zgłoszona.

Zbiórki przeprowadzane w Internecie, niezależnie od tego, czy są to zbiórki prywatne, czy ogólnodostępne, wiążą się zazwyczaj z przekazaniem pieniędzy przez darczyńców na konto. Na poszczególnych portalach Fundacji, stowarzyszeń lub platform znajdziesz regulaminy przeprowadzania zbiórek charytatywnych. Organizatorzy przedstawiają zwykle zasady przekazywania pieniędzy, informują Cię o wysokości prowizji, którą pobierają. Kwestie podatków, rozliczeń, dostarczenia Ci miejsca na stronie oraz oprogramowania, ewentualnie wsparcia technicznego biorą na siebie poszczególni organizatorzy.

Czym grozi niezgłoszenie zbiórki publicznej?

Nie warto, abyś decydował się na przeprowadzenie akcji o charakterze zbiórki publicznej bez jej zgłoszenia. Kiedy tak zrobisz, powinieneś się liczyć z tym, że:

1. będzie nałożona na Ciebie kara grzywny.
2. możesz stracić środki finansowe lub przedmioty pozyskane w ramach zbiórki publicznej. Zostaną one wtedy przekazane jakiejś instytucji kultury lub pomocy społecznej.

Najważniejsze informacje o zbiórkach publicznych

Prowadzenie zbiórek publicznych w Polsce wiąże się z przestrzeganiem określonych zasad, które mają na celu zapewnienie przejrzystości i legalności Twoich działań. Warto, byś pamiętał, że zbiórki publiczne obejmują jedynie zorganizowane akcje zbierania darów rzeczowych lub pieniędzy w miejscach uznanych za publiczne oraz mające na celu wsparcie działalności charytatywnej, religijnej czy innych celów określonych w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Niezgłoszenie zbiórki publicznej może doprowadzić do tego, że poniesiesz poważne konsekwencje prawne włącznie z karą grzywny oraz konfiskatą zebranych środków finansowych i rzeczy.

Zanim rozpoczniesz zbiórkę publiczną, pamiętaj więc o konieczności zgłoszenia swojej akcji na Portalu Zbiórek Publicznych. Tylko to zapewni Ci jej legalność. Po zakończeniu zbiórki złóż odpowiednie sprawozdanie. W przypadku, kiedy nie osiągniesz założonego celu, zebrane środki możesz przeznaczyć na inne cele, pod warunkiem że mieszczą się one w zakresie działalności pożytku publicznego.

Wszelkie zbiórki przeprowadzane w Internecie lub w ramach zamkniętych grup nie są traktowane jako zbiórki publiczne. Dlatego, zanim zdecydujesz się na zbieranie pieniędzy w ramach jakiejkolwiek zbiórki czy to charytatywnej, czy publicznej zorientuj się, która opcja będzie dla Ciebie najkorzystniejsza.

Bibliografia

• Dz. U. 2014 poz. 498, Ustawa z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych
• https://lexlege.pl/ustawa-o-dzialalnosci-pozytku-publicznego-i-o-wolontariacie/dzial-i-przepisy-ogolne/4251/