Asystent osoby niepełnosprawnej 2023 – o warunkach pomocy niesprawnym i o zawodzie asystenta

Osoby z niepełnosprawnością chcą być aktywne i uczestniczyć w życiu społecznym. Taką możliwość daje im rehabilitacja i praca nad swoimi ograniczeniami. Niezależność daje również asystent osoby niepełnosprawnej. W odpowiedzi na te potrzeby powstał Program: “Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej edycja 2023”.

Artykuł kierujemy za równo do osób z niepełnosprawnością, rodziców dzieci niepełnosprawnych, ale również do osób, które są zainteresowane pracą jako asystent osoby niepełnosprawnej. Odpowiadamy, na jakich zasadach działa program i kto go realizuje, kto może ubiegać się o asystenta, kto może nim zostać oraz gdzie i kiedy składać wnioski. Mówimy również, jak wygląda praca asystenta i kto może nim zostać.

Jaki jest cel programu “Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej”?

Głównym celem programu “Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” edycja 2023 jest zapewnienie osobom niepełnosprawnym usług asystencji. Wprowadzenie usług asystenta ma zapewnić realne wsparcie w aktywności i samodzielności dla uczestników programu. Za realizację projektu o asystencji odpowiada Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Pomoc w wykonywaniu codziennych czynności i aktywności społecznej to formy ogólnodostępnego wsparcia, które powinny być realizowane przez asystenta.

Asystent osoby niepełnosprawnej, dla kogo?

Program jest dedykowany dla osób posiadających orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Uczestnikiem programu mogą zostać:

• osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, lub osoby posiadające orzeczenie równoważne, zgodnie z art.5 i art.62 zawartych w Ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej oraz Zatrudnianiu Osób Niepełnosprawnych,
• dzieci do 16 roku życia z orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: o konieczności stałej albo długotrwałej opieki, czy też pomocy innej osoby mającymi związek ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz z powodu konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego rehabilitacji i leczenia.

Zakres czynności asystenta osoby niepełnosprawnej 2023

Zakres czynności na stanowisku asystenta jest uzależniony od rodzaju niepełnosprawności uczestnika programu. Zależy również od jego stopnia samodzielności i rodzaju niepełnosprawności. Zadaniem głównym asystenta jest zapewnienie niezależności osobie niepełnosprawnej. Jest więc to pomoc w procesie integracji oraz w rehabilitacji zawodowej i społecznej.

Zadania asystenta najczęściej dotyczą wsparcia w załatwianiu spraw urzędowych lub w wykonywaniu codziennych czynności. O rodzaju pomocy decyduje niepełnosprawny.

Obowiązki asystenta osoby niepełnosprawnej

Do najczęstszych obowiązków asystenta można zaliczyć:

• pomoc podczas nauki, np. robienie notatek,
• wsparcie w pracy zawodowej,
• towarzystwo i rozmowa wspierająca,
• wsparcie w aktywności kulturalnej, np. wyjście do teatru,
• pomoc w czynnościach higienicznych,
• umożliwienie przemieszczania się, np. wyjście do sklepu, urzędu,
• pomoc podczas gotowania i jedzenia.

Kto może zostać asystentem wspierającym osobę niepełnosprawną?

Założenia programu pozwalają, aby osoba niepełnosprawna mogła wybrać swojego asystenta. W takim przypadku trzeba złożyć pisemne oświadczenie, że wskazana przez nią osoba jest przygotowana, by świadczyć usługi asystencji.

Inaczej asystent musi spełnić określone kryteria:

• mieć dokument formalnie potwierdzający nabycie kompetencji (asystent osoby niepełnosprawnej, opiekun osoby starszej, terapeuta zajęciowy, opiekun medyczny, pielęgniarka, fizjoterapeuta, pedagog, psycholog),
• 6-miesięczne doświadczenie w pracy z osobami niepełnosprawnymi (również praca w wolontariacie),
• nie może być osobą spokrewnioną z niepełnosprawnym (rodzicem, rodzeństwem, dzieckiem, dziadkiem, wnukiem oraz teściem, inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym).

Komu przysługuje asystent osoby niepełnosprawnej i w jakim wymiarze?

W ramach programu asystencji nieodpłatne usługi są kierowane do osób niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności. Istnieją jednak pewne limity możliwości korzystania z niej:

• 840 godzin rocznie w przypadku osób posiadających orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności łącznie z niepełnosprawnością sprzężoną,
• 720 godzin rocznie w przypadku osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności,
• 360 godzin rocznie w przypadku osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz  dzieci do lat 16 z orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, również konieczności stałej lub długotrwałej opieki czy też pomocy innej osoby w związku z istotnie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Praca asystenta odbywa się 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę z zastrzeżeniem stosowania w tym zakresie przepisów i norm, które są ujęte w Kodeksie Pracy. Warto zaznaczyć, że czas oczekiwania na wykonanie usługi przez asystenta nie może przekroczyć 90 minut.

Asystent osoby niepełnosprawnej, jak załatwić?

Program jest realizowany przez samorządy i organizacje pozarządowe. To do nich należy się zgłaszać, chcąc skorzystać z usług asystencji. Zgłoszenie osób niepełnosprawnych posiadających orzeczenie następuje na podstawie karty zgłoszeniowej. Do karty zgłoszeniowej należy dołączyć:

• aktualne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności,
• oświadczenie dot. korzystania z analogicznych usług,
• gdy uczestnikiem programu jest dziecko do 16 roku życia, to niezbędna jest pisemna akceptacja osoby asystenta opiekuna prawnego dziecka,
• oraz w razie potrzeby kserokopię dokumentu potwierdzającego ustanowienie opiekuna prawnego.

Jeśli zaproponuje się swojego asystenta, koniecznie trzeba dostarczyć do realizatora programu:

• zaświadczenie o jego niekaralności,
• pisemną informację o niefigurowaniu w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym.

Kto realizuje program usług asystenta osoby niepełnosprawnej?

Program asystencji dla osób niesamodzielnych realizowany jest przez MRiPS. Organizacją usług zajmują się samorządy i organizacje pozarządowe. To one wnioskują o przyznanie dotacji w ramach programu i dysponują przyznanymi środkami. Zatrudniają asystentów i rekrutują osoby niepełnosprawne.

23 października 2022 roku rozpoczął się nabór wniosku do programu.

Jak to się odbywa:

1. Gmina lub powiat składa wniosek do wojewody o przyznanie środków na realizację programu (10 listopada 2022). Warto dodać, że decydująca jest kolejność zgłoszeń.
2. W kolejnym etapie Wojewoda sporządza i przekazuje do ministerstwa wniosek o środki finansowe wraz z listą rekomendowanych wniosków od samorządów (25 listopada 2022).
3. Ministerstwo dokonuje ostatecznej weryfikacji i zatwierdza listę wniosków, które były składane przez wojewodów (9 grudnia 2022).

Organizacje pozarządowe a asystent osobisty osoby niepełnosprawnej

Aby świadczyć usługi asystencji osobistej i rozpocząć udzielanie wsparcia osobom niepełnosprawnym trzeba wziąć udział w programie. Organizacje pozarządowe sprawnie wnioskowały do programu “Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” edycja 2022 i 2021. w odróżnieniu od samorządów dobrze radziły sobie zarówno z wnioskowaniem, jak i realizacją usług asystenckich.

MOPS asystent osoby niepełnosprawnej, czyli Samorządy w roli wspierającego

Obok organizacji pozarządowych realizacją programu zajmuje się również Gminne i Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej i Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie. Po przystąpieniu do programu zatrudniają asystentów i świadczą wsparcie osobom, które zgłosiły się jego przyznanie.

Istotne jest to, że w godzinach realizacji usług asystenta nie mogą być świadczone usługi opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze, lub inne usługi finansowane z Funduszu Solidarnościowego.

Kto finansuje pracę asystenta osoby niepełnosprawnej?

Program Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej – edycja 2023 finansowany jest ze środków funduszu solidarnościowego z programu Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej. Odbywa się na podobnych zasadach jak w poprzednich latach.

Na realizację programu Minister Rodziny w tym roku przeznaczył kwotę 505 000 000,00 zł.

Jak wnioskować o przyznanie asystenta 2023?

Zgłoszenie do programu: Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej edycja 2023 oraz przyznanie usług asystencji odbywa się na podstawie karty zgłoszeniowej. Należy ją złożyć w organizacji pozarządowej realizującej program lub do swojego Ośrodka Pomocy Społecznej.

Do dokumentacji dołączyć należy orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, lub orzeczenie o niepełnosprawności, gdy o asystenta ubiega się rodzic dla swojego dziecka. Terminy naboru wniosków rozpoczęły się od 01.02.2023.

Jak wyglądają zatrudnienie i zarobki asystenta osoby niepełnosprawnej?

Zawód asystenta zyskuje na popularności. Zwłaszcza w krajach Europy Zachodniej. W Polsce od 2 lat w związku z nową systemową formą wsparcia także wyodrębnia się ścieżka kształcenia w tym zawodzie.

Asystent osoby niepełnosprawnej zarobki w Polsce?

Zarobki asystenta osoby niepełnosprawności zależą od formy zatrudnienia, czy jest to praca dodatkowa, czy na pełen etat. W Polsce średnio asystent osoby z niepełnosprawnością pracując w pełnym wymiarze godzin, może liczyć na zarobki od: 3 450 zł brutto do nawet 4 200 zł brutto.

Czym się zajmuje asystent osoby niepełnosprawnej?

W zakresie przepisów, usługi asystenta w szczególności obejmują:

• pomoc w przemieszczaniu się do miejsc wyznaczonych przez osobę niepełnosprawną,
• udział w załatwianiu spraw urzędowych,
• wsparcie w uczestnictwie kulturowym,
• wsparcie i udział w wykonywaniu codziennych czynności przez osobę niepełnosprawną,
• pomoc w zaprowadzaniu i odprowadzaniu dzieci niepełnosprawnych z placówki oświatowej.

Zawód asystent osoby niepełnosprawnej – wymagania

Trudno sztywno określić jakie umiejętności powinien posiadać asystent osoby niepełnosprawnej. Jest to ściśle powiązane z tym, z kim będzie on pracował. Zakres czynności konkretnym przypadku może się diametralnie różnić.

Do specjalistycznych kompetencji na stanowisku asystenta można zaliczyć umiejętność:

• przyrządzania potraw
• prawidłowego transferu i podnoszenia,
• wykonywania masaży przeciwodleżynowych,
• obsługi respiratora,
• udzielenia pierwszej pomocy,
• znajomość języka migowego,
• prawo jazdy.

Nie bez znaczenia jest dobra kondycja psychiczna oraz kompetencje społeczne i przydatne cechy:

• łatwość w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych,
• empatię,
• cierpliwość,
• umiejętność określania priorytetów,
• szybkość w  podejmowaniu decyzji,
• dobrą organizację pracy.

W tym zawodzie istotna jest również sprawność fizyczna. Osoby, które nie powinny dźwigać, mogą sobie nie poradzić. Do predyspozycji zdrowotnych w zawodzie asystenta można zaliczyć przede wszystkim sprawność manualną i dobrą kondycję fizyczną.

Czy do pracy na stanowisku asystenta osoby niepełnosprawnej potrzebne są studia lub dodatkowe szkolenia?

Aby zostać asystentem, wymagane jest co najmniej wykształcenie średnie. Nie konieczne, lecz przydatne są: studia o kierunku pedagogika, psychologia, fizjoterapia, pielęgniarstwo  lub pokrewne. Przydatne również jest ukończenie kursu pierwszej pomocy.

Dlaczego warto zostać asystentem osoby niepełnosprawnej?

Obecnie możemy zaobserwować zmianę stylu życia osób niepełnosprawnych. Coraz chętniej chcą one aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym. Chcą pokonywać swoje bariery i ograniczenia. Usługi asystenckie doskonale wpisują się w ten kierunek zmian.

Warto tu dodać, że asystent nie sprawuje opieki nad osobą niepełnosprawną, lecz wspiera ją w czynnościach, które są dla niej trudne lub niemożliwe do wykonania. Korzystając z usług asystencji, może ona być niezależną od pomocy rodziny lub przypadkowo napotkanych osób.

Asystencja to praca zawodowa. Asystent osoby niepełnosprawnej to przyszłościowy zawód z uwagi na starzenie się społeczeństwa oraz częstotliwość występowania niepełnosprawności w populacji.

Podsumowanie

Program asystencji dla osób niepełnosprawnych ma zadanie zapewnić im niezależność. Jest realizowany przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Organizacją usług zajmują się samorządy i organizacje pozarządowe.

Asystent osobisty nie jest opiekunem osoby niepełnosprawnej. Pełni rolę wspierającą samodzielność i powinien umożliwiać niezależne życie. Usługi asystencji osobistej obejmują przede wszystkim pomoc w uczestnictwie w życiu społecznym, kulturalnym, a także w wykonywaniu codziennych czynności. To, z jakimi zadaniami spotka się asystent, zależy od rodzaju niepełnosprawności podopiecznego. Niezmiernie ważne są kompetencje społeczne osoby wykonującej ten zawód oraz jej sprawność fizyczna.