Czy choroba tarczycy wystarczy do orzeczenia o niepełnosprawności i od czego to zależy?

Choroby tarczycy sprawiają wiele problemów wpływających na codzienność. Czy są jednak powodem, byś otrzymał orzeczenie o niepełnosprawności? Tak. Wiele osób z niedoczynnością, nadczynnością czy po leczeniu raka tarczycy skutecznie przechodzi procedurę orzeczniczą.

W tym artykule wyjaśnię, czy na tarczycę można dostać orzeczenie o niepełnosprawności, kiedy choroby tarczycy są podstawą do orzeczenia, jakie dokumenty warto przygotować, na co patrzy komisja i na ile wydaje decyzję. Pokażę także jakie skutki dla Twojego życia będzie miał status niepełnosprawności.

Czy na tarczycę można dostać orzeczenie o niepełnosprawności?

Tak. Jednak, nie „na tarczycę”, ale skutki, jakie wynikają z zaburzeń jej pracy. Orzeczenie otrzymasz wtedy, gdy objawy i następstwa choroby tarczycy (np. ciężkie zaburzenia metaboliczne, powikłania sercowe, nawracające przełomy tarczycowe, trwała nietolerancja wysiłku po leczeniu onkologicznym) istotnie ograniczają Twoje codzienne funkcjonowanie w pracy, w domu i w życiu społecznym [Dz.U. 2025 poz. 913].

Komisja Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności (PZON) nie ocenia choroby „w próżni”. Sprawdza, czy masz i jak długo utrzymują się ograniczenia, czy wymagasz stałego leczenia i kontroli, oraz czy potrzebujesz pomocy innych osób albo przystosowania w pracy. To wynika z ustawy i z rozporządzenia o orzekaniu niepełnosprawności [Dz.U. 2025 poz. 682, Dz.U. 2025 poz. 730].

Przykład, że warto wnioskować o orzeczenie w chorobach tarczycy.

Sprawa IX U 225/21 – Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum, 7.10.2024

Orzeczenie Sądu dotyczące dziewczynki z wrodzoną niedoczynnością tarczycy. Chorobę rozpoznano dopiero w 2. miesiącu życia, co – jak wyjaśnili biegli (endokrynolog i pediatra) – spowodowało trwałe następstwa. Sąd uznał, że dziecku przysługuje status osoby niepełnosprawnej do ukończenia 16. roku życia.

Kiedy zaburzenia pracy tarczycy są podstawą do orzeczenia?

Wnioskuj o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, gdy:

• objawy trwale lub długotrwale ograniczają Ci codzienne funkcjonowanie.
• choroba utrudnia Ci pracę, naukę, poruszanie się, samoobsługę albo udział w życiu społecznym.
• potrzebujesz stałego leczenia, częstych kontroli.
• wymagasz pomocy innych osób w zwykłych sprawach dnia codziennego.

Znaczenie ma czas trwania choroby i rokowanie. Jeżeli zaburzenia są przejściowe i szybko wyrównasz je leczeniem, zwykle to nie wystarczy do orzeczenia. Jeśli jednak masz przedłużające się lub nawracające epizody (np. niestabilna nadczynność, przełomy tarczycowe, powikłania sercowo-naczyniowe, ciężkie zmęczenie mimo terapii), spełniasz warunek utrwalonych następstw i to może uzasadniać orzeczenie [Dz.U. 2025 poz. 913; Dz.U. 2025 poz. 682/730].

Przykład

W praktyce orzeczniczej Sądy podkreślają, że wyrównana (dobrze leczona) niedoczynność tarczycy sama w sobie zwykle nie uzasadnia orzeczenia, jeżeli nie daje istotnych ograniczeń funkcjonalnych. Uzasadnienia wyroków, gdzie to wskazano to, m.in. IX U 195/17 i IX U 529/18.

Jakie choroby tarczycy uprawniają do ubiegania się o orzeczenie?

Każda choroba może być podstawą, gdy powoduje istotne ograniczenia w funkcjonowaniu mimo leczenia [PTE; Endokrynologia Polska 2023; wyroki orzecznicze; ATA 2014; AOTMiT 2024]. Poniżej podaję najczęstsze sytuacje, które mogą stać się Twoim argumentem podczas wnioskowania.

• Niedoczynność tarczycy (np. Hashimoto)
  Na tak – mimo leczenia masz duże wahania TSH/fT4, znaczne zmęczenie, zaburzenia pamięci i koncentracji, miopatię, depresję lub lęk, oraz konieczne są częste kontrole i modyfikacje terapii.
  Na nie – objawy masz dobrze wyrównane i nie ograniczają Ci funkcjonowania.
• Nadczynność tarczycy (np. choroba Gravesa-Basedowa)
  Na tak – przy niestabilnym przebiegu, nawracających przełomach, powikłaniach sercowo-naczyniowych, miopatii czy wyraźnej nietolerancji wysiłku. Gdy dotyka Cię orbitopatia z zaburzeniami widzenia lub przewlekłym bólem, łzawieniem i wpływa na pracę i samodzielność.
• Stan po leczeniu raka tarczycy
  Na tak – po operacji lub jodzie 131, gdy masz trwałe następstwa: porażenie strun głosowych, przewlekłą hipokalcemię po usunięciu przytarczyc, konieczność długotrwałej supresji TSH, częste hospitalizacje i badania kontrolne. To realnie ogranicza aktywność i często uzasadnia orzeczenie.
• Wole guzkowe, pooperacyjne i inne choroby strukturalne
  Na tak – jeśli dają objawy ucisku (duszność, problemy z połykaniem, chrypka), nawracające zapalenia lub powikłania po leczeniu chirurgicznym i wymagają od Ciebie stałej modyfikacji stylu życia czy pracy.
• Poporodowe zapalenie tarczycy
  Zwykle przemija, więc liczy się czas trwania i skala ograniczeń, jakich doznajesz. Jeżeli epizod się przedłuża i powoduje długotrwałe konsekwencje, możesz rozważyć wniosek — ale tu komisje częściej badają rokowanie i stabilizację.

Jakie dokumenty przygotować do złożenia wniosku o orzeczenie w PZON?

Żeby komisja mogła realnie ocenić Twój stan, potrzebuje kompletnej, aktualnej dokumentacji. Zbierz wszystko, co wskazuje na diagnozę, leczenie i wpływ choroby na Twoje codzienne funkcjonowanie. Potrzebujesz zgromadzić:

• Wniosek o orzeczenie (formularz PZON) i dowód tożsamości.
• Zaświadczenie lekarskie dla celów orzeczniczych (do 3 miesięcy wstecz) od endokrynologa lub lekarza prowadzącego. Warto by były w nim określone rozpoznanie, przebieg leczenia, rokowanie i ograniczenia w pracy oraz życiu codziennym [GOV.PL].
• Wyniki badań z ostatnich miesięcy: TSH, fT4, fT3, przeciwciała (anty-TPO, anty-TG, TRAb – jeśli dotyczy), USG tarczycy, ewentualnie scyntygrafia, EKG, echo serca przy powikłaniach sercowych, wapń, FSH, poziomy wapnia po operacji tarczycy, inne badania zalecone przez lekarza [Endokrynologia Polska 2023].
• Karty informacyjne ze szpitali, izb przyjęć, opisy konsultacji endokrynologicznych, decyzje o leczeniu (np. radiojod, operacja), zalecenia i częstotliwość kontroli.
• Dowody wpływu na funkcjonowanie: zaświadczenia o częstych nieobecnościach w szkole i pracy, o ograniczeniach w pracy, o potrzebie wsparcia innych osób, opisy trudności w samoobsłudze i poruszaniu się [Dz.U. 2025 poz. 913].
• Wcześniejsze orzeczenia (PZON, ZUS), orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego u dziecka, orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjnych, orzeczenie o wskazaniach do ulg (kopie).
• Leki: lista stosowanych preparatów z dawkami (np. lewotyroksyna, tyreostatyki), informacja o działaniach niepożądanych i modyfikacjach dawkowania – to pomaga ocenić stabilność choroby [PTE].
• Dla osób po raku tarczycy: dokumentacja operacji, leczenia I-131, wyniki tyreoglobuliny, anty-Tg, wpis o supresji TSH i ewentualnych następstwach (np. porażenie strun głosowych, hipokalcemia) [PTE; ATA 2014].

Wskazówka dla Ciebie: złóż kopie, oryginały zabierz na komisję. Uporządkuj dokumenty chronologicznie i podkreśl najważniejsze wyniki. Komisji łatwiej wtedy zobaczyć ciągłość leczenia i skalę ograniczeń [GOV.PL].

Jaki stopień niepełnosprawności przy chorobie tarczycy można dostać?

Jest to uzależnione od skali Twoich ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu, a nie od samej diagnozy. Przepisy wyróżniają 3 stopnie: lekki, umiarkowany, znaczny [Dz.U. 2025 poz. 913].

Możesz dostać:

• Lekki stopień
  Gdy masz utrwalone dolegliwości (np. wyraźne zmęczenie, nietolerancję wysiłku, wahania koncentracji), które ograniczają sprawność, ale pozwalają Ci samodzielnie funkcjonować bez stałej pomocy. To częsty scenariusz przy niestabilnej niedoczynności i nadczynności lub po leczeniu, jeśli objawy wciąż realnie wpływają na tempo pracy i codzienność.
• Umiarkowany stopień
  Gdy poza stałym leczeniem potrzebujesz okresowej lub częściowej pomocy w czynnościach dnia codziennego albo musisz wprowadzić istotne ograniczenia zawodowe (np. praca tylko w warunkach oszczędzających wysiłek, brak dyżurów nocnych, unikanie stresu lub ekspozycji na jakieś warunki). To typowe przy trudnej do wyrównania nadczynności, orbitopatii tarczycowej zaburzającej widzenie, poważnych powikłaniach sercowo-naczyniowych, czy następstwach po leczeniu raka tarczycy (np. przewlekła hipokalcemia, chrypka po porażeniu strun głosowych).
• Znaczny stopień
  Kiedy doświadczasz bardzo dużych ograniczeń i stałej pomocy innych osób w podstawowych czynnościach. W chorobach tarczycy zdarza się to rzadko. Dostaniesz go przy ciężkich, utrwalonych następstwach po leczeniu onkologicznym lub wyjątkowo ciężkich powikłaniach wieloukładowych.

Na co zwraca uwagę komisja oceniając stopień niepełnosprawności i czego wymaga?

Komisja bierze pod uwagę nasilenie i częstotliwość objawów, powikłania po terapii, współchorobowość i ryzyko nawrotu. Ważne są także: ciągłość leczenia i dowody na ograniczenia funkcjonalne i na zdolność do pracy [GOV.PL].

Tabela – kryteria komisji

Na jak długo można dostać orzeczenie na tarczycę?

Zazwyczaj otrzymasz orzeczenie na czas określony, zgodnie z rokowaniem i stabilnością choroby. Jeśli Twoje wyniki i objawy wymagają dalszego leczenia i kontroli, komisja zwykle wyznacza okres odpowiadający przewidywanemu przebiegowi (np. kilka–kilkanaście miesięcy lub kilka lat). Podstawą jest ocena, czy ograniczenia są utrwalone i jak długo mogą się utrzymywać [Dz.U. 2025 poz. 913].

Bezterminowe orzeczenie otrzymasz wyjątkowo, gdy następstwa są trwałe i nie rokują poprawy (np. stałe następstwa po leczeniu onkologicznym: porażenie strun głosowych, przewlekła hipokalcemia) oraz gdy spełniasz formalne kryteria trwałości ograniczeń [Dz.U. 2025 poz. 730].

Do czego uprawnia orzeczenie osobę z chorobą tarczycy?

Orzeczenie jest „kluczem”, którym otworzysz dostęp do wielu form wsparcia. Ich zakres zależy od stopnia niepełnosprawności i wskazań wpisanych w Twoim orzeczeniu (np. praca, szkoła, zatrudnienie w warunkach chronionych, konieczność pomocy innej osoby).

Co to oznacza dla Ciebie?

• Ulgi i świadczenia –ubiegaj się o ulgi podatkowe, zasiłek pielęgnacyjny, świadczenia opiekuńcze (jeśli spełniasz odrębne kryteria ustawowe), a także wsparcie w kosztach dojazdów lub leczenia w programach rządowych, samorządowych.
• Dofinansowania i sprzęt – skorzystaj z dofinansowań PFRON i programów PCPR (np. likwidacja barier, wsparcie w rehabilitacji, zakup sprzętu). Wymagane dokumenty i progi finansowe ustalają konkretne programy.
• Turnusy rehabilitacyjne i usługi wspierające – ubiegaj się o skierowanie i dofinansowanie do turnusu lub usług asystenckich (opiekuńczych), jeżeli masz odpowiednie wskazania.
• Wsparcie w pracy i edukacji – masz prawo do racjonalnych dostosowań u pracodawcy (np. unikanie pracy nocnej lub w wysokim tempie, przerwy, lżejsze obowiązki), dostęp do szkoleń i instrumentów rynku pracy, a w razie potrzeby – zatrudnienie w warunkach chronionych.
• Karta parkingowa i inne uprawnienia – tylko jeśli w orzeczeniu pojawi się odpowiednie wskazanie (dot. znacznie ograniczonych możliwości poruszania się).

Czy z orzeczeniem na tarczycę można pracować?

Tak. Orzeczenie nie zabrania Ci zatrudnienia. Opisuje Twój stan i potrzeby. We „wskazaniach” możesz nawet mieć zapis np. praca w warunkach chronionych, konieczność przystosowania stanowiska, unikanie pracy w nocy czy ograniczenie wysiłku.

Zwykle mając orzeczenie i:

• Lekki stopień – możesz pracować w typowych warunkach, często z drobnymi ułatwieniami (np. stałe godziny, przerwy, unikanie nocnych zmian).
• Umiarkowany stopień – pracujesz w warunkach dostosowanych (mniejsze tempo, rodzaj zadań, redukcja dźwigania i wysiłku, brak ekspozycji na stres).
• Znaczny stopień – zatrudnienie przebiega przy dużym wsparciu albo w formach chronionych. Ostatecznie decyduje Twój stan i realne możliwości.

Pamiętaj, że orzeczenie nie zastępuje badań medycyny pracy. O dopuszczeniu do konkretnych obowiązków decyduje lekarz medycyny pracy na podstawie aktualnej dokumentacji i opisu stanowiska. Zabierz na wizytę zaświadczenie od endokrynologa z zaleceniami (np. ograniczenie wysiłku).

FAQ

Źródła

• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, tekst jednolity (Dz.U. 2025 poz. 913),
  https://dziennikustaw.gov.pl/D2025000091301.pdf
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – tekst jednolity (Dz.U. 2024 poz. 44),
  https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20240000044/U/D20240044Lj.pdf
• Rozporządzenie ws. orzekania o niepełnosprawności – tekst jednolity 2025, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20250000682
• GOV.PL, „Uzyskaj orzeczenie o stopniu niepełnosprawności”, https://www.gov.pl/web/gov/uzyskaj-orzeczenie-o-stopniu-niepelnosprawnosci
• Wyrok – Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych (IX U 195/17, 15.06.2018), https://orzeczenia.ms.gov.pl/content/%24N/155515300004521_IX_U_000195_2017_Uz_2018-06-15_001
• Wyrok – Portal Orzeczeń (VIII U 327/23, 18.01.2024), https://orzeczenia.ms.gov.pl/content/%24N/152510000004021_VIII_U_000327_2023_Uz_2024-01-18_001
• Wyrok NSA (I OSK 816/24, 15.04.2025), zrównanie orzeczeń ZUS i zespołów orzekających,
  https://www.orzeczenia-nsa.pl/wyrok/i-osk-816-24/1d0644a.html
• Endokrynologia Polska (2023), PTE, https://journals.viamedica.pl/endokrynologia_polska/article/download/EP.a2023.0014/70803
• Endokrynologia Polska (2021), PTE, https://journals.viamedica.pl/endokrynologia_polska/article/view/EP.a2021.0089/64652
• Zalecenia PTE i PTD dot. zaburzeń funkcji tarczycy, https://www.ptendo.org.pl/strony/41-wytyczne-pte.html
• AOTMiT, Raport 2024, https://www.aotm.gov.pl/wp-content/uploads/2024/05/Raport-AOTMiT.pdf
• American Thyroid Association, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4267409/
• Wyrok SR, IX U 225/21, https://www.saos.org.pl/judgments/509526
• Czy choroba tarczycy wystarczy do orzeczenia o niepełnosprawności i od czego to zależy?, https://mywspieramy.org/czy-na-tarczyce-mozna-dostac-orzeczenie/

Czytaj inne artykuły:

Czym jest legitymacja osoby niepełnosprawnej i do czego upoważnia?

Jaki stopień niepełnosprawności możesz otrzymać i z czego to wynika?

Sprawdzamy, kto dostanie orzeczenie o niepełnosprawności na 7 lat lub dłużej (od 2025 roku)