Grupa inwalidzka czy stopień niepełnosprawności? Jaka jest analogia między starym a nowym orzecznictwem?
W obliczu zmian przepisów i procedur pojawiają się pytania o ich naturę i zakres, a także o ich wpływ na życie ludzi. Dyskusja na temat terminologii – czy mówimy “grupa inwalidzka”, czy “stopień niepełnosprawności” – to nie tylko kwestia słów, ale również odzwierciedlenie ewoluującego podejścia do niepełnosprawności.
W niniejszym artykule przyjrzymy się, jak przekształciło się orzecznictwo w tej dziedzinie, przeanalizujemy analogie między starym a nowym systemem orzekania, a także zastanowimy się, jak te zmiany wpływają na codzienne życie osoby niepełnosprawnej.
Co to jest grupa inwalidzka ZUS?
Pojęcie “grupa inwalidzka” funkcjonowało w obiegu prawnym do 1 stycznia 1998 r. Dotyczyło orzecznictwa do celów rentowych i poza rentowych. ZUS był instytucją decydującą o uznaniu kogoś za “inwalidę” niezależnie od jego wieku. Przyznanie grupy inwalidzkiej: I, II lub III odbywało się na podstawie decyzji lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, podczas Komisji Lekarskiej do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia.
Termin “grupa inwalidzka” zastąpiono obecnie pojęciem niezdolności do pracy oraz pojęciem stopnia niepełnosprawności.
To wiąże się z wyłonieniem 2 rodzajów orzecznictwa, które funkcjonują na podstawie odrębnych przepisów. Orzecznictwo ZUS dotyczy celów rentowych, zaś orzecznictwo Zespołów ds. Orzekania o Niepełnosprawności dotyczy celów poza rentowych.
Pamiętaj!
Orzeczenie wydane do końca roku 1997, jeśli było wydane na stałe, nadal jest aktualne.
Stopnie niepełnosprawności wg Ustawy o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej oraz Zatrudnianiu Osób Niepełnosprawnych
Osoba niepełnosprawna cechuje się naruszoną sprawnością organizmu, która powoduje utrudnienia w pełnieniu ról społecznych i udziale w życiu społecznym. Określenie poziomu dysfunkcji osób, których sprawność fizyczna, psychiczna albo umysłowa jest zaburzona, odnosi się do poziomu funkcjonowania osób sprawnych, w podobnym wieku i o podobnych kwalifikacjach zawodowych.
Określając poziom utrudnień w funkcjonowaniu, Komisja Zespołu do spraw Orzekania o Niepełnosprawności posługuje się obecnie pojęciem stopnia niepełnosprawności. Wydaje ona orzeczenie o niepełnosprawności, przyznając osobom dorosłym jeden z trzech stopni niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany lub lekki.
Grupa inwalidzka a stopień niepełnosprawności. Analogia w orzecznictwie
Jak wskazaliśmy powyżej, stopnie niepełnosprawności wiążą się z naruszoną sprawnością organizmu. Podobną wytyczną stosowano w orzecznictwie o grupach inwalidzkich. Istniała ścisła zależność pomiędzy poziomem funkcjonowania w obszarze społecznym i zawodowym osoby a przyznaniem jej pierwszej, drugiej lub trzeciej grupy inwalidztwa.
Obecnie istnieje analogia pomiędzy konkretnym stopniem niepełnosprawności a określoną grupą inwalidzką. Traktuje się je równoważnie.
| Orzeczenie grupy inwalidzkiej | Orzeczenie o zdolności do pracy | Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności | Orzeczenie o samodzielnej egzystencji |
| I grupa inwalidztwa | całkowita niezdolność do pracy | znacznym | całkowita niezdolność |
| II grupa inwalidztwa | całkowita niezdolność do pracy | umiarkowanym | częściowa niezdolność |
| III grupa inwalidztwa | częściowa niezdolność do pracy | lekkim | – |
Pierwsza grupa inwalidzka a orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności
Znaczny stopień niepełnosprawności jest odpowiednikiem I grupy inwalidzkiej w dawnym systemie orzeczniczym. Obydwa orzeczenia świadczą o całkowitej niezdolności do pracy zarobkowej oraz o tym, że osoba nie może funkcjonować samodzielnie.
II grupa inwalidzka, jaki to stopień niepełnosprawności?
Umiarkowany stopień niepełnosprawności to odpowiednik II grupy inwalidzkiej. Z posiadania umiarkowanego stopnia niepełnosprawności oraz II grupy wynika, że konkretna osoba nie jest zdolna do pracy zarobkowej, a także potrzebuje czasowej albo częściowej pomocy innych do funkcjonowania.
Trzecia grupa inwalidzka a orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności
Orzeczenie lekkiego stopnia niepełnosprawności oraz III grupa inwalidzka są równoważne. Wskazują, że osoba posiada duże ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu i w pracy. W celu kompensacji niepełnosprawności mogą być potrzebne jej dodatkowe sprzęty ortopedyczne lub urządzenia rehabilitacyjne.
I grupa inwalidzka a zdolność do samodzielnej egzystencji
Dzisiejszy system ZUS obok orzekania o niezdolności do pracy orzeka także o całkowitej bądź częściowej niezdolności do samodzielnej egzystencji. W pierwszym przypadku wskazuje, że dana osoba potrzebuje długotrwałej opieki i częściowej pomocy, aby móc funkcjonować w codzienności. W drugim przypadku określa całkowitą zależność i niezdolność do samodzielnego funkcjonowania. Wskazuje także na konieczność stałej opieki ze strony innej osoby.
Zespoły do spraw Orzekania poziom zależności od opieki zawierają w orzeczeniach o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności. Przyznanie stopnia umiarkowanego oznacza częściową niezdolność do samodzielnej egzystencji. Stopień znaczny wskazuje na całkowitą niezdolność do samodzielnej egzystencji.
Sprawdź, z czym wiążą się konkretne stopnie niepełnosprawności. Przeczytaj o szczegółach w innych publikacjach, m.in.:
Na blogu My Wspieramy odnajdziesz treści, które ułatwią Ci poruszanie się w świecie prawa. Zapraszamy!
Stopień niepełnosprawności i grupa inwalidzka. Przywileje dla niepełnosprawnych
Ustawodawstwo w Polsce ma na celu zapewnienie równych szans wszystkim obywatelom, którzy nie powinni podlegać jakiejkolwiek dyskryminacji w związku ze swoim stanem zdrowia, pochodzenia, statusu itp. Z tego wynikają przywileje oraz uprawnienia dla osób niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o niepełnosprawności bądź grupę inwalidzką. Osoby niepełnosprawne korzystają z nich w różnych obszarach codziennego funkcjonowania.
Dodatkowe uprawnienia osób niepełnosprawnych możemy podzielić na kilka grup:
przywileje dotyczące wykonywania pracy
Niepełnosprawny pracownik często potrzebuje: przystosowania stanowiska pracy, dodatkowej przerwy, wyjścia na specjalistyczne badania, dodatkowego urlopu, skróconego czasu pracy itp.wsparcie finansowe
W zależności od grupy lub stopnia niepełnosprawności osoby mogą być zwolnione z opłat abonamentu radiowo telewizyjnego, korzystać z ulg w rozliczeniu podatkowym wydatków na cele rehabilitacyjne, otrzymać dodatek lub zasiłek pielęgnacyjny, rentę socjalną oraz zasiłek stały i celowy.przywileje i wsparcie w zakresie funkcjonowania społecznego i poprawy zdrowia
Niepełnosprawni mogą korzystać z ulgowych wejściówek do miejsc kultury i sportu oraz otrzymać dofinansowanie na: likwidację barier architektonicznych, zakup sprzętu rehabilitacyjnego, udział w turnusach rehabilitacyjnych, studia, prawo jazdy itd.uprawnienia w przemieszczaniu się i komunikacji
Niektóre osoby z niepełnosprawnością mają prawo do: parkowania na wyznaczonych miejscach i niestosowania niektórych znaków drogowych, zakupu ulgowych biletów na przejazdy PKP i PKS, zniżek lub darmowej komunikacji miejskiej.
Podsumowanie
Chociaż w prawodawstwie polskim nie funkcjonuje już termin grupa inwalidzka, to nadal używany jest w potocznym słownictwie. Niestety skutkuje to często brakiem świadomości istniejących powiązań i niezrozumieniem aktualnego orzecznictwa o niepełnosprawności.
Przejście od “grupy inwalidzkiej” do “stopnia niepełnosprawności” miało na celu nie tylko zmianę nazwy od negatywnej konotacji na bardziej przyjazną. Skutkować miało dodatkowo oddzieleniem wsparcia ze strony państwa rentowego i poza rentowego. Rezultatem miało być zwiększenie precyzji w ocenie potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych. To zaś ma kluczowe znaczenie dla ich integracji ze społeczeństwem oraz różnego dostępu do edukacji, pracy i aktywności społecznej.
Jaka grupa inwalidzka po mastektomii?
W zależności od stanu funkcjonalnego osoby chorej i konsekwencji, z jakimi się zmaga po mastektomii, osoba może utrzymać każdy ze stopni niepełnosprawności. Aktualnie nie przyznaje się grup inwalidzkich. ZUS orzeka o zdolności do pracy.
Czy jest grupa inwalidzka umiarkowana?
W oficjalnym obiegu prawnym nie funkcjonuje takie pojęcie. Potocznie rozumiemy je, jako drugą grupę inwalidzką lub równoważny jej stopień umiarkowany niepełnosprawności.
Co daje grupa inwalidzka?
Osoba, która dysponuje aktualnym orzeczeniem o grupie inwalidzkiej, może korzystać z uprawnień w pracy, komunikacji, w ramach dofinansowań i wsparcia finansowego analogicznie, jak osoba ze stopniem niepełnosprawności. Trzeba pamiętać, że I grupa jest równoważna ze znacznym stopniem niepełnosprawności, II grupa odpowiada umiarkowanemu stopniowi niepełnosprawności a III grupa to odpowiednik lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Jaka grupa inwalidzka po amputacji?
Osobie niezależnie od przyczyny niepełnosprawności aktualnie nienadawany już jest status inwalidy. W zależności od poziomu funkcjonowania i konsekwencji amputacji wnioskodawca może otrzymać aktualnie jeden z trzech stopni niepełnosprawności. W przypadku starania się o rentę może otrzymać orzeczenie o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy.
