Utrata świadczenia pielęgnacyjnego. 11 strategii dla opiekunów osoby niepełnosprawnej

Pytasz sam siebie – koniec świadczenia pielęgnacyjnego, co dalej? Utrata świadczenia pielęgnacyjnego stawia wiele wyzwań przed osobami opiekującymi się swoimi bliskimi. To nie tylko kwestia pieniędzy, ale także organizacji opieki i codziennego funkcjonowania.

Czy istnieją sposoby, aby poradzić sobie z taką zmianą? Jakie kroki należy podjąć, aby zapewnić dalszą opiekę osobie potrzebującej i jednocześnie utrzymać stabilność finansową?

Przyjrzyj się temu, co można zrobić, aby zaradzić brakowi świadczenia i znaleźć nowe źródła utrzymania. Temat jest szczególnie aktualny, gdyż osoby z niepełnosprawnością zyskały prawo do pobierania świadczenia wspierającego i zmieniło się prawo [Dz.U. 2023 poz. 1429].

W artykule zgłębisz wiedzę:

• kiedy traci się prawo do świadczenia z tytułu opieki nad niepełnosprawnym.
• jaki wpływ na opiekunów mają regulacje prawne związane z pobieraniem świadczenia pielęgnacyjnego i świadczenia wspierającego.
• jakie są strategie postępowania i dostępne rozwiązania.
• o błędach, które możesz popełnić.

Kiedy stracisz prawo do świadczenia pielęgnacyjnego?

Istnieje kilka kluczowych warunków, które muszą zaistnieć, abyś utracił prawo do wsparcia finansowego z tytułu opieki nad osobą niepełnosprawną [ustawa o świadczeniach, art. 17, 27, 48]. Aktualnie utracisz świadczenie pielęgnacyjne, gdy zaistnieje jedna z poniższych sytuacji.

1. Osoba niepełnosprawna, którą się opiekujesz, uzyska orzeczenie o potrzebie wsparcia [Dz.U. 2023 poz. 2581], nabędzie prawo do świadczenia wspierającego i złoży do ZUS wniosek o jego przyznanie.

2. Umrze osoba niepełnosprawna, którą opiekowałeś się i pobierałeś świadczenie pielęgnacyjne na nią.

3. Gdy wygaśnie termin ważności orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (ze wskazaniem konieczności stałego współudziału opiekuna w czynnościach związanych z codziennym funkcjonowaniem podopiecznego).

4. Pobierałeś świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach i Twoje dziecko ukończyło 18 rok życia.

5. Kiedy członek rodziny będzie pobierał świadczenie pielęgnacyjne lub mu pokrewne z innego świadczenia emerytalno-rentowego za granicą.

6. Podopieczny trafi do całodobowej placówki zapewniającej opiekę: DPS, ZOL, zakładu karnego, poprawczego, schroniska itd.

Po śmierci osoby niepełnosprawnej, którą się opiekowałeś, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje Ci do ostatniego dnia miesiąca następującego po jej zgonie.

Jak długo możesz pobierać świadczenie pielęgnacyjne?

Świadczenie pielęgnacyjne możesz pobierać zgodnie z decyzją przyznającą Ci prawo do niego. Decyzja jest wydawana na stałe lub na czas określony.

Dysponując stałym orzeczeniem o niepełnosprawności z zaznaczonym punktem o konieczności stałej pomocy na co dzień opiekuna dziecka lub dorosłej osoby niepełnosprawnej, świadczenie będziesz mógł otrzymywać bezterminowo.

11 strategii dla opiekuna krok po kroku

Jakie strategie powinieneś przyjąć, gdy zostanie wstrzymana ostatecznie wypłata świadczenia pielęgnacyjnego? Wszystko zależy od przyczyny utracenia uprawnień i Twojej aktualnej sytuacji związanej z finansami i koniecznością sprawowania dalszej opieki.

Co polepszy Twoją sytuację?

1. Odwołaj się od niekorzystnej decyzji
   Otrzymanie niekorzystnej decyzji nie oznacza definitywnego końca. Napisz odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, a następnie do Sądu Administracyjnego [ustawa o świadczeniach, art. 17].

2. Złóż wniosek o wydanie nowego orzeczenia o niepełnosprawności do PZON
   Uzyskanie aktualnego orzeczenia przez podopiecznego umożliwi Ci kontynuowanie wypłaty wsparcia dla opiekuna, zarówno wtedy gdy pobierałeś je na starych zasadach, jak i wtedy gdy wszedłeś w nowy system.

3. Dokonaj rejestracji w Urzędzie Pracy
   Gdy definitywnie zakończyłeś pobieranie świadczenia dla opiekuna z powodu śmierci osoby wymagającej opieki lub przyznania jej świadczenia wspierającego w pierwszej kolejności zarejestruj się w PUP [Dz.U. 2025 poz. 214]. Dzięki temu będziesz mógł pobierać zasiłek dla bezrobotnych, korzystać ze świadczeń zdrowotnych oraz otrzymać szansę na zatrudnienie lub przekwalifikowanie.

4. Złóż wniosek o świadczenie przedemerytalne
   Gdy masz odpowiedni okres składkowy (20 lat) i wiek (55 lat – kobiety, 60 lat mężczyźni) po 180 dniach zasiłku dla bezrobotnych postaraj się o świadczenie przedemerytalne [Dz.U. 2025 poz. 421].

5. Ustal swoje prawo do emerytury lub renty
   Zależnie od wieku i stanu zdrowia możesz zyskać prawo do emerytury lub renty [Dz. U. 1998, Nr 162, poz. 1118].

6. Podejmij pracę
   Powróć do aktywności zawodowej. Tak zabezpieczysz problemy finansowe. Rozwiązanie to będzie utrudnione w sytuacji, gdy nadal sprawujesz opiekę nad osobą z niepełnosprawnością. Aby zabezpieczyć jej potrzeby, znajdź kogoś do pomocy — członka rodziny lub osobę z zewnątrz.

7. Skorzystaj z usług asystenta lub opiekuna dla podopiecznego
   Osoba wymagająca opieki może skorzystać z pomocy asystenta lub opiekuna w czasie Twojego pobytu w pracy. Zorientuj się, czy w okolicy realizowany jest program Asystenta Osobistego (AOON). Dzięki udziałowi w nim osoba niepełnosprawna może korzystać z usług bezpłatnie [MRiPS, AOON — ogłoszenie, edycja 2026]. Ewentualnie skorzystaj z częściowo odpłatnych usług opiekuńczych świadczonych w ramach MOPS lub GOPS.

8. Poproś ZUS o opłacanie składek emerytalno-rentowych i zdrowotnych
   Wybór świadczenia wspierającego przez podopiecznego nie oznacza, że przestajesz mu pomagać. Są sytuacje, kiedy w związku z opieką nie jest możliwy Twój powrót do pracy. Dobrym rozwiązaniem będzie wtedy złożenie wniosku do ZUS o opłacenie składek na ubezpieczenie rentowo-emerytalne i zdrowotne [Komunikat ZUS, 2023]. Dzięki temu zyskasz bezpieczeństwo socjalne, a kwestie bieżącego utrzymania wraz z podopiecznym, możecie oprzeć na świadczeniu wspierającym. Nie wiesz, jak to zrobić, spytaj w MOPS, GOPS lub podobnej instytucji w gminie.

9. Wnioskuj do MOPR (GOPS) o zasiłek stały, okresowy lub celowy
   Po utracie świadczenia zwróć się do instytucji pomocowej o wsparcie stałe, okresowe lub celowe, zależnie od aktualnych potrzeb [Dz.U. 2025 poz. 1214].

10. Rozważ przekwalifikowanie, by zyskać atrakcyjne stanowisko lub możliwość pracy zdalnej
    Długotrwała opieka nad osobą niepełnosprawną bardzo często pozbawia opiekuna kompetencji pracowniczych. Jeśli wypadłeś z rynku pracy i nie możesz się odnaleźć w nowych realiach, podejmij naukę i spróbuj przebranżowić się. Zdobycie nowych kwalifikacji może Ci także pomóc w połączeniu opieki z aktywnością zawodową. Aktualnie bardzo częstym rozwiązaniem jest podejmowanie przez opiekunów pracy zdalnej.

11. Skorzystaj z darmowej pomocy prawnej
    Na terenie Polski działają punkty nieodpłatnej pomocy prawnej. Prawnik pomoże Ci rozwiać wątpliwości, napisze odwołanie, wskaże możliwe rozwiązania dostosowane do Twojej indywidualnej sytuacji.

Nowe zasady świadczenia pielęgnacyjnego a utrata prawa do jego pobierania

Od 1 stycznia 2024 r. możesz otrzymywać świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach. Dodatkowo przysługuje ono od tej pory na każde uprawnione dziecko wymagające pomocy innej osoby i długotrwałej opieki. Nowe zasady dają Ci możliwość łączenia aktywności zawodowej z udzielaniem wsparcia niepełnosprawnemu dziecku. Aby się tak stało, musisz złożyć wniosek o przyznanie Ci świadczenia na nowych zasadach.

Z tego rozwiązania nie skorzystasz, jeśli masz pod opieką dorosłą osobę o znacznym stopniu niepełnosprawności i świadczenie pielęgnacyjne zostało Ci przyznane na dotychczasowych zasadach obowiązujących do 31.12.2023 r. Podjęcie pracy będzie się zawsze wiązało dla Ciebie z utratą wsparcia z tytułu opieki.

Kiedy wniosek o przedłużenie świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach?

Masz pod opieką dziecko z niepełnosprawnością i chcesz być aktywnym zawodowo? Powinieneś postarać się o świadczenie pielęgnacyjne na zasadach obowiązujących od 2024 r. Warunkiem uzyskania nowej decyzji jest ponowne złożenie wniosku o ustalenie prawa do świadczenia.

Niestety, gdy podejmiesz taką decyzję, pomoc finansową dla opiekuna będziesz pobierał do chwili ukończenia przez Twoje dziecko 18 lat lub utraty przez nie statusu osoby niepełnosprawnej.

Pamiętaj
Świadczenie pielęgnacyjne możesz otrzymać odrębnie na każde kolejne dziecko, które ma orzeczenie o niepełnosprawności.

Kiedy ma sens rezygnacja ze świadczenia pielęgnacyjnego?

Posiadając ustalone prawo do świadczenia dla opiekuna w związku z opieką nad dorosłą osobą niepełnosprawną, możesz być zmuszony do rezygnacji z tego wsparcia finansowego. W myśl ustawy o świadczeniu wspierającym, niepełnosprawne osoby dorosłe mogą złożyć wniosek do ZUS, aby je uzyskać.

Korzystne to będzie, jeżeli Twój podopieczny uzyska w orzeczeniu o poziomie potrzeby wsparcia maksymalną liczbę punktów i będzie miał szansę na otrzymanie kwoty 220% renty socjalnej. Dodatkowo, jeżeli nadal będziesz opiekował się nim i nie podejmiesz pracy, możesz mieć opłacone składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Rezygnacja ze świadczenia dla opiekuna może mieć też sens, gdy pobierasz je na starych zasadach i masz szansę na pracę z atrakcyjnym wynagrodzeniem.

Koniec świadczenia pielęgnacyjnego co dalej?

Kiedy utracisz świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy, nie musi to oznaczać problemów oraz końca wsparcia dla osoby, którą się zajmowałeś. Istnieją różne strategie, którymi możesz się posłużyć, aby zaradzić tej sytuacji i zapewnić bezpieczeństwo finansowe sobie i dalszą opiekę osobie potrzebującej.

Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się na podjęcie pracy zawodowej, czy nie, na korzystanie z innych świadczeń czy też poszukiwanie wsparcia asystentów lub rodziny, to poradzisz sobie z brakiem świadczenia pielęgnacyjnego.

Pamiętaj, że istnieją instytucje, które mogą udzielić Ci pomocy i porad w przypadku trudności finansowych oraz organizacyjnych. Nie wahaj się sięgać po wsparcie społeczne i profesjonalne, gdy tylko poczujesz, że potrzebujesz pomocy. Wreszcie, pamiętaj, że ważne jest dbanie o siebie jako opiekuna, w ten sposób będziesz mógł skutecznie opiekować się swoimi bliskim przez długi czas.

Najczęstsze pułapki i wyjątki

• Brak planu „co jutro”
  Pułapka: Luka finansowa po utracie świadczenia.
  Jak uniknąć: Miej plan minimum na 30 dni: rejestracja w PUP, wniosek o pomoc OPS (stały, okresowy, celowy), AOON, terminy odwołań, opcje pracy zdalnej lub krótkoterminowej.
• Wniosek o świadczenie wspierające = koniec świadczenia opiekuna
  Pułapka: Podopieczny składa wniosek i tracisz prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.
  Jak uniknąć: Zanim złożycie wniosek, policzcie budżet (kwota, koszty opieki, składki ZUS dla opiekuna) i ustalcie, kto na tym realnie zyskuje.
• Pełnoletność dziecka przy „nowych zasadach”
  Pułapka: Po przejściu na nowe świadczenie pielęgnacyjne wypłata kończy się z 18. urodzinami dziecka.
  Jak uniknąć: Z wyprzedzeniem zaplanujcie alternatywy (praca, AOON, wsparcie OPS, inne świadczenia).
• Wygaśnięcie orzeczenia = przerwa w wypłacie
  Pułapka: Spóźnione odnowienie orzeczenia powoduje wstrzymanie świadczeń.
  Jak uniknąć: Pilnuj terminu ważności i złóż wniosek o nowe orzeczenie z wyprzedzeniem.
• Odwołanie po terminie
  Pułapka: Przegapienie 14 dni na odwołanie od decyzji = utrata szansy na zmianę rozstrzygnięcia.
  Jak uniknąć: Licz termin od dnia doręczenia, składaj odwołanie a dokumenty doślesz później.
• Placówka całodobowa podopiecznego
  Pułapka: Umieszczenie w DPS lub ZOL itp. co do zasady wyklucza świadczenie dla opiekuna.
  Jak uniknąć: Ustal z ośrodkiem i OPS, czy i od kiedy następuje wstrzymanie, zaplanuj alternatywne wsparcie.
• Składki dla opiekuna po przejściu podopiecznego na świadczenie wspierające
  Pułapka: Założenie, że „ZUS sam opłaci”.
  Jak uniknąć: Złóż wniosek o opłacanie składek przez właściwą instytucję, dopilnuj decyzji i okresów.

FAQ

Źródła

• Ustawa o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity), https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/swiadczenia-rodzinne-17066846
• Ustawa o świadczeniu wspierającym, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230001429/T/D20231429L.pdf
• Rozporządzenie MRiPS w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia, https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/ustalanie-poziomu-potrzeby-wsparcia-21899739
• Obwieszczenie MRiPS: wysokość świadczenia pielęgnacyjnego w 2025 r., https://sip.lex.pl/akty-prawne/mp-monitor-polski/wysokosc-swiadczenia-pielegnacyjnego-w-roku-2025-22067671
• ZUS — „Zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego osoby pobierającej świadczenie wspierające (i opiekuna)”, https://www.zus.pl/en/-/zg%C5%82oszenie-do-ubezpieczenia-zdrowotnego-osoby-pobieraj%C4%85cej-%C5%9Bwiadczenie-wspieraj%C4%85ce-i-cz%C5%82onk%C3%B3w-jej-rodziny
• Ustawa o świadczeniach przedemerytalnych (tekst jednolity), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20041201252/U/D20041252Lj.pdf
• Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity), https://dziennikustaw.gov.pl/D2025000062001.pdf
• Ustawa o pomocy społecznej (tekst jednolity), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20250001214/O/D20251214.pdf
• Program „AOON” — ogłoszenie MRiPS 2026, https://www.gov.pl/web/rodzina/nabor-wnioskow-w-ramach-resortowego-programu-ministra-rodziny-pracy-i-polityki-spolecznej-asystent-osobisty-osoby-z-niepelnosprawnoscia-dla-jednostek-samorzadu-terytorialnego–edycja-2026

To warto wiedzieć:

Dlaczego zabrano mi świadczenie pielęgnacyjne i co mam zrobić?

Świadczenie pielęgnacyjne 2025 dla opiekunów osób niepełnosprawnych od A do Z

Jak otrzymać świadczenie wspierające? Poradnik krok po kroku