Protest niepełnosprawnych w sprawie ustawy o asystentach

Zamiast „świętować” Międzynarodowy Dzień Osób z Niepełnosprawnością niepełnosprawni i ich opiekunowie po raz kolejny przyszli pikietować przed Kancelarię Premiera. Protestujący głośno dopominali się o realizację swoich praw zawartych w Konwencji ONZ, którą w Polsce ratyfikowano w 2012 roku.

Protest niepełnosprawnych w grudniu 2024 roku, odbył się tym razem pod hasłem „Chcemy przyjęcia ustawy o asystencji osobistej”.

Chciałabym dzisiaj, gdy już trochę opadły emocje i pojawiły się pierwsze wypowiedzi m.in. Pełnomocnika do spraw Osób Niepełnosprawnych Łukasza Krasonia, przeanalizować o co tak naprawdę walczymy i czy nasz głos jest słyszany i wysłuchiwany.

Dlaczego osoby z niepełnosprawnością protestują?

Ogół społeczeństwa nie zdaje sobie sprawy z jakimi problemami spotykają się w swoim codziennym życiu osoby z niepełnosprawnością i ich opiekunowie. Wielokrotnie przecież słyszysz o coraz to nowych świadczeniach, wsparciu, dofinansowaniach z PFRON, podwyżkach rent, coraz to nowych dodatkach, czy ogromnych pieniądzach na samochody dla niepełnosprawnych. Rządzący ochoczo informują o tym, co dają i ile dają dokonując zazwyczaj kosmetycznych zmian.

Rzeczywistość przeciętnej osoby z niepełnosprawnością jednak wygląda trochę inaczej. Protestujemy, bo niepełnosprawność w Polsce to przede wszystkim:

• brak stabilizacji i trudności w dostępie zarówno do rehabilitacji i leczenia,
• brak stałego programu asystencji dla niepełnosprawnych i opieki wytchnieniowej dla opiekunów,
• zbyt małe środki z rent nie pozwalające na samodzielne utrzymanie się,
• konieczność otwierania zbiórek, by móc zakupić drogi sprzęt lub leczyć się,
• bardzo utrudniony dostęp do stabilnego zatrudnienia,
• pułapka rentowa dla pracujących niepełnosprawnych skutkująca odebraniem lub zmniejszeniem renty,
• DPS jako końcowa wizja po śmierci rodziców itd.

Jeśli jesteś niepełnosprawny wiesz o czym mówię, jeśli nie zetknąłeś się dotychczas niepełnosprawnością być może Twoje oczy otwierają się szeroko ze zdumienia.

Protest niepełnosprawnych w Warszawie w sprawie ustawy o asystencji osobistej

We wtorek 3 grudnia 2024 roku mogłeś zobaczyć w telewizji bardzo krótką wzmiankę o proteście osób niepełnosprawnych. Większość mediów zamilkła, główne portale typu Onet czy Wirtualna Polska nie podały na głównej stronie nawet krótkiej informacji, o tym że przed gmachem premiera zebrali się i protestują osoby z niepełnosprawnością z opiekunami.

Jeszcze nie tak dawno wszelkie protesty tej grupy społecznej były szeroko upubliczniane. Na pewno sobie przypominasz protesty w Sejmie, aktywność posłanki Iwony Hartwig. Nie zapomniałeś także szumnych zapowiedzi aktualnego rządu o natychmiastowej poprawie sytuacji osób z niepełnosprawnością, jeśli tylko pozwolimy Koalicji Obywatelskiej zdobyć władzę. Miało być lepiej. I co? I nic!

Niezrealizowana obietnica dotycząca asystencji głównym powodem protestu niepełnosprawnych

Jedną z najistotniejszych obietnic przedwyborczych było uchwalenie ustawy o asystencji osobistej dla osób niepełnosprawnych. To miał być jeden ze 100 konkretów, na który zapewne oczekiwałeś. Jednak pomimo zapowiedzi ze stycznia 2024 roku nie zostały do tej pory podjęte prace w tym obszarze.

Na chwilę przed zapowiadanym protestem Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej za pośrednictwem ministra Łukasza Krasonia poinformowało, że projekt ustawy o asystencji został wprowadzony na listę prac legislacyjnych. To miało wyciszyć wydźwięk protestu w tej sprawie.

Nie wiem czy byłeś na proteście. Dla wielu osób niepełnosprawnych właśnie z powodu braku asystentów lub ich stanu zdrowia i niesprzyjającej aury oraz odległości od Warszawy osobisty udział wydarzeniu nie był możliwy. Obserwowałam jednak, jak aktywnie osoby z niepełnosprawnością oprotestowywały brak stabilnej ustawy o asystentach w mediach społecznościowych.

Czego domagają się osoby niepełnosprawne?

Ostatni protest niepełnosprawnych, skupił się wokół postulatów dotyczących przede wszystkim braku ustawy o asystencji osobistej. Osoby z niepełnosprawnością domagają się wprowadzenia takich regulacji, które zapewnią im stabilny dostęp do usług asystentów i przewidywalną przyszłość. Dlaczego to jest tak ważne?

Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej daje gwarancję należnego życia i wyjścia z izolacji społecznej. Odbarcza opiekunów – zazwyczaj rodziców – i instytucje świadczące całodobową opiekę. Pomaga w tym, co uniemożliwiają konsekwencje wynikające z niepełnosprawności.

O innych postulatach było głośno przestrzeni mediów społecznościowych, szczególnie w grupach zrzeszających osoby z niepełnosprawnością. Mogłeś spotkać tu kolejne problemy i domaganie się przez większość:

1. stabilności w dostępie do usług asystenta osobistego zapisanych w Ustawie,
2. likwidacji podziału i dyskryminacji osób pobierających renty socjalne i renty z tytułu niezdolności do pracy w zakresie dodatku dopełniającego. Taki dodatek powinien dotyczyć grupę osób mającą identyczne problemy i potrzeby,
3. zniesienia możliwości ubezwłasnowolnienia osoby niepełnosprawnej,
4. likwidacji pułapki rentowej i zniesienia ograniczeń zarabiania,
5. podniesienia dofinansowania dla pracodawców osób niepełnosprawnych wraz ze wzrostem minimalnej krajowej,
6. kontroli efektywności działań w zakresie aktywizacji zawodowej realizowanych przez NGO.

Kiedy wejdzie nowa ustawa o asystencji osobistej dla niepełnosprawnych?

Wpisanie projektu na listę prac Sejmu wcale nie gwarantuje zajęcia się od razu ustawą. Informacje, że konsultacje zarówno publiczne, jak i międzyresortowe mogą rozpocząć się w przyszłym tygodniu. Nie ma żadnego harmonogramu prac nad nowym projektem.

Pełnomocnik ds. Osób Niepełnosprawnych Łukasz zapowiedział, że ustawa najwcześniej wejdzie w życie w połowie 2026 roku – pod warunkiem, iż wszystko przebiegnie sprawnie. Ten czas jest potrzebny aby dopracować podstawy projektu, odbyć kolejne! konsultacje, stworzyć nowy system komputerowy, przeanalizować finansowanie i przygotować odpowiednią ilość osób chętnych do pracy w tym zawodzie oraz środki potrzebne na realizację usług asystentów osób niepełnosprawnych.

Ani Ty, ani ja nie mamy czasu, by na to czekać.

Dlaczego projekt prezydencki projekt ustawy nie był procedowany?

Zapewne teraz pomyślisz, dlaczego nie procedowano prezydenckiego projektu ustawy tylko go zamrożono? Dlaczego dopiero w ostatniej chwili przedłożono projekt MRPiPS po groźbie Marszałka Sejmu, że będzie procedował projekty poselski i prezydencki?

Przygotowania do wdrożenia ustawy o asystencji trwają od lat. Stale skupiamy się na bezproduktywnych konsultacjach, opracowaniach i powracamy do punktu wyjścia. Były przecież przeprowadzone konsultacje społeczne z różnymi środowiskami. Wszystkie prace przygotowawcze łącznie z ustalonymi źródłami finansowania programu były już zrealizowane. Niestety nie wykorzystano przygotowanego projektu ustawy, jako podstawy do naniesienia poprawek zgodnie z pomysłem aktualnie rządzących. Nikt nie odpowiada na pytania inaczej, niż krytykując autorów projektu i jego założenia (paradoksalnie wskazuje się na braki bez zapoznania z projektem). Brakło merytorycznego skupienia się nad założeniami projektu, elementami wymagającymi korekt, uzupełnieniem brakujących i pozostawieniem korzystnych rozwiązań.

Walka polityczna odbiera nam niepełnosprawnym czas, skazuje na dalszą niepewność, wyklucza społecznie i zmusza do dalszej izolacji oraz wykorzystywania do opieki i pomocy nasze rodziny.

Dowiedz się “co w trawie piszczy” w sprawach dotyczących osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. Przeczytaj:

Dzień osób niepełnosprawnych. Święto, które zmienia spojrzenie na świat osób z niepełnosprawnościami

Opiekun osoby niepełnosprawnej — prawa i obowiązki

Asystent osoby niepełnosprawnej 2023 – o warunkach pomocy niesprawnym i o zawodzie asystenta

Odszukaj inne interesujące treści w witrynie My Wspieramy. Zapraszamy!

Na jakie wsparcie asystentów mogą liczyć niepełnosprawni obecnie?

Aktualnie możesz skorzystać z programu „Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością” realizowanego w ramach corocznych projektów ze środków z Funduszu Solidarnościowego. Jednak program ten nie gwarantuje odpowiedniej liczby godzin pracy asystenta, których potrzebuje osoba niepełnosprawna, nie daje ciągłości usług i nie mogą z niego skorzystać wszyscy potrzebujący.

Dla zobrazowania sytuacji w roku 2025 osoba z orzeczeniem:

• w stopniu znacznym z niepełnosprawnością sprzężoną może otrzymać nie więcej niż 840 godzin rocznie wsparcia asystenta,
• w stopniu znacznym może otrzymać do 740 godzin rocznie wsparcia asystenta,
• w stopniu umiarkowanym niepełnosprawnością sprzężoną może otrzymać do 480 godzin rocznie wsparcia asystenta,
• w stopniu umiarkowanym oraz dzieci wymagające stałej lub długotrwałej opieki otrzymają do 360 godzin rocznie wsparcia asystenta.

Za pomoc asystenta w ramach tego programu nie musisz płacić. Usługi możesz wykorzystać przez 7 dni w tygodniu i 24 godziny na dobę. To czy zostanie przyznany Ci asystent i w jakim wymiarze godzinowym zależy od środków finansowych, które gmina lub organizacja pozarządowa pozyska w danym roku. Program ten do tej pory nie gwarantował ciągłości usług. Czasem wsparcie asystenta kończyło się w grudniu, a na kolejne rozdanie musiałeś czekać do marca, z uwagi na przewlekłość procedur. To dla nas osób niepełnosprawnych wymagających wsparcia w funkcjonowaniu jest bardzo dotkliwe.

Czy protest niepełnosprawnych w grudniu 2024 w sprawie ustawy o asystentach przyniesie oczekiwane rozwiązania?

Ani protest niepełnosprawnych przed kancelarią premiera, ani nawet nikt z rządzących nie wie, jak długo będziemy jeszcze zmuszeni do korzystania w programów asystenckich realizowanych w ramach dorocznych projektów. Pomimo wielu obietnic przedwyborczych zapewnienia skutecznych rozwiązań ustawowych w zakresie asystencji osobistej nic się nie zmienia. Nasze prawo do niezależnego życia i konwencja ONZ nie są przestrzegane.

Pozostałe postulaty nawet jeśli są brane pod uwagę w działaniach koalicji rządowej to poszczególne rozwiązania wdrażane są fragmentarycznie, są niesprawiedliwe społecznie i prowadzą do ryzyka jeszcze większej dyskryminacji.

Sądzę tak obserwując chociażby:

• jaki sposób potraktowani zostali pracodawcy osób niepełnosprawnych, którzy byli karmieni niezrealizowaną obietnicą wzrostu dofinansowań do wynagrodzeń z PFRON z wyrównaniem wstecznym od lipca 2024.
• planowane ograniczenie dostępu do rehabilitacji domowej dla najciężej niepełnosprawnych, którzy nie mogą odbyć terapii w gabinetach stacjonarnie.
• wprowadzenie dodatku dopełniającego do renty socjalnej wykluczające osoby znajdujące się w takiej samej trudnej sytuacji życiowej.
• zapowiedzi zwiększenia udziału organizacji pozarządowych w szkoleniach i przygotowaniu zawodowym osób niepełnosprawnych pomimo braku efektów dotychczasowych działań NGO w tym zakresie.

Jestem ciekawa, jak Ty spoglądasz na problem dostępu do asystentów osobistych osób niepełnosprawnych i inne problemy, z którymi borykamy się od lat. Podziel się swoimi refleksjami w komentarzach. Im głośniej będziemy mówić, tym szybciej – być może – zostanie usłyszany nasz głos.

Źródła

• https://niepelnosprawni.gov.pl/a,1562,projekt-ustawy-o-asystencji-osobistej-wpisany-na-liste-prac-legislacyjnych-rzadu
• https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-asystencji-osobistej-osob-z-niepelnosprawnosciami2
• https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=316