Poznaj uprawnienia i zasady, jakim podlega osoba na wózku inwalidzkim w ruchu pieszym i transporcie

W ostatnich latach coraz częściej widzimy osoby na wózkach inwalidzkich w przestrzeni publicznej, na drogach i w środkach transportu. Miejsca te są coraz bardziej przyjazne niepełnosprawnym. Pamiętaj jednak, że wózek inwalidzki nie zwalnia Cię z obowiązku przestrzegania przepisów i zasad w ruchu pieszym i transporcie. Obok uprawnień dotyczą Cię także obowiązki.

Poniższy artykuł zawiera informacje, których możesz potrzebować w codzienności lub okazjonalnie. Dowiesz się, na jakich zasadach osoba na wózku inwalidzkim może korzystać z przestrzeni publicznej i określonych środków transportu. Chodnik, ulica, samochód, autobus, tramwaj, pociąg czy samolot – to wszystko jest dostępne dla Ciebie! Wystarczy, że przeczytasz poniższe opracowanie, a będziesz mógł z nich korzystać bezpiecznie i bez przeszkód.

Do jakich zasad powinna się stosować osoba na wózku kiedy jest „pieszym”?

Początki bywają trudne i rodzą różne nietypowe pytania. Korzystanie z wózka inwalidzkiego może wprowadzić niepewność związaną z niektórymi elementami mobilności w przestrzeni publicznej. Czy masz siebie traktować, od tej pory, jako pieszego czy jako kierującego pojazdem? Kwestię tę reguluje Ustawa – Prawo o ruchu drogowym. Stwierdza ona jednoznacznie, że jeżeli poruszasz się na wózku inwalidzkim traktowany jesteś, jak pieszy i obowiązują Cię te same zasady, do których powinny stosować się osoby chodzące.

W związku z tym poruszając się na wózku inwalidzkim, zarówno zwykłym jak i elektrycznym, powinieneś przede wszystkim:

1. do przechodzenia przez drogę wykorzystywać przejścia dla pieszych,
2. przestrzegać sygnalizacji świetlnej i innych znaków drogowych,
3. zachować ostrożność i zwracać uwagę na innych pieszych,
4. w przestrzeni zabudowanej korzystać głównie z chodnika.
5. po zmroku, poza terenem zabudowanym, korzystać z elementów odblaskowych, abyś był widoczny dla innych uczestników ruchu drogowego.

Jak pieszy na wózku powinien zachowywać się na chodniku i w alejce?

Chodniki i trakty dla pieszych bywają różne. Niektóre są wąskie i pełne przeszkód, inne szerokie o gładkiej powierzchni. Niektóre zatłoczone, a na innych nie spotkasz nikogo. To, na co powinieneś zwrócić swoją uwagę, to:

• dostosowanie się do innych pieszych zarówno pod względem tempa poruszania się, jak i bezpieczeństwa (osoba niepełnosprawna w wózku inwalidzkim aktywnym może stanowić istotne zagrożenie dla pozostałych pieszych z uwagi na prędkość poruszania się).
• Twój wózek zajmuje określoną szerokość, uważaj by nie najechać na inną osobę, poruszaj się przy krawędzi chodnika, nigdy nie przemieszczaj się jego środkiem,
• omijaj też innych pieszych z zachowaniem odpowiedniej odległości.

Pomimo, że przestrzeń miejska zwykle jest dostosowana i ułatwia osobom na wózku poruszanie się, to jednak możesz napotkać w niej ograniczenia. Czasami, szczególnie w centrach miast, obowiązują ograniczenia do poruszania się wózkami inwalidzkimi, zwykle o napędzie elektrycznym, w niektórych strefach dla pieszych. Gdy spotkasz się z taką sytuacją, nie ignoruj oznaczeń, które pojawiły się tam z określonego powodu.

Czy można poruszać się na wózku na ścieżce rowerowej?

Poruszając się na wózku inwalidzkim ze ścieżki rowerowej możesz korzystać jedynie wtedy, gdy w pobliżu nie ma chodnika lub pobocza, ewentualnie istnieje obiektywna niemożność skorzystania z nich wskutek istniejących barier lub przeszkód. Artykuł 11, ustęp 14 w Prawie o ruchu drogowym wskazuje, że korzystając z tej drogi nie jesteś zobowiązany ustępować miejsca rowerowi.

Czy na wózku inwalidzkim można poruszać się po ulicach i drogach?

Zapewnisz sobie bezpieczeństwo, jeżeli będziesz korzystał chodnika wtedy, gdy tylko to jest możliwe. Jednak napotkasz zapewne nieraz sytuacje, że chodnik będzie niedostępny lub poruszanie się po nim będzie zdecydowanie utrudnione z powodu barier architektonicznych lub innych przeszkód, które napotkasz. W takich przypadkach, jeżeli sytuacja to uzasadnia, prawo o ruchu drogowym zezwala Ci na skorzystanie z pobocza drogi, bądź poruszania się po jezdni. W związku z tym musisz zachować szczególną ostrożność i:

• poruszać się, jak najbliżej krawędzi drogi,
• ustępować miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi,
• zawsze wykorzystywać lewą stroną drogi, czyli poruszać się pod prąd, abyś widział nadjeżdżające pojazdy i także był dla nich dobrze widoczny.

Niepełnosprawność nie jedno ma imię. Aby sprawnie funkcjonować, jako niepełnosprawny trzeba mieć wiedzę. My chcemy Ci jej dostarczyć w naszych artykułach. Przeczytaj, np.:

Przedstawiamy Ci orzeczenie o niepełnosprawności bez tajemnic, byś wiedział wszystko, co powinieneś

Czym jest legitymacja osoby niepełnosprawnej i do czego upoważnia?

Sprawdzamy, dla kogo jest karta parkingowa dla niepełnosprawnych i do czego upoważnia?

Omawiamy miejsce parkingowe dla niepełnosprawnych od A do Z, abyś znał regulacje i prawo

Sięgaj często do naszej biblioteki w witrynie My Wspieramy. Tu odkryjesz to, czego Ci potrzeba. Zapraszamy!

Jakie zasady stosowane są wobec pasażerów w komunikacji miejskiej?

Transport miejski tramwajem lub autobusem to najczęstsze formy przejazdów, z których korzystać możesz w codzienności. Osoby na wózkach inwalidzkich podlegają szczególnym zasadom bezpieczeństwa w komunikacji miejskiej. Aby ułatwić Ci wsiadanie do pojazdu i wysiadanie z niego wyposażony on być powinien w specjalną platformę i posiadać obniżoną podłogę. Kierowca autobusu powinien zatrzymać się, jak najbliżej krawężnika i obniżyć pojazd, jeśli jest on hydraulicznie opuszczany. Obowiązkiem prowadzącego tramwaj lub autobus jest rozłożenie najazdu, gdy dostrzeże, że chcesz podróżować danym kursem i pomóc Ci z niego skorzystać. Warto byś zwrócił uwagę kierowcy na siebie, choćby poprzez podniesienie ręki.

Celem bezpieczeństwa podczas podróży powinieneś ustawić się na miejscu przeznaczonym dla osoby na wózku inwalidzkim prawidłowo, czyli tyłem do kierunku jazdy. Jeżeli miejsce to jest wyposażone w pasy powinieneś je zapiąć lub poprosić o to prowadzącego pojazd. Pasażerowie, którzy zajmują przestrzeni przeznaczoną dla osób na wózkach inwalidzkich z chwilą gdy wejdziesz do autobusu lub tramwaju powinni Ci ustąpić i umożliwić bezpieczne ustawienie wózka.

Czy osoba na wózku może korzystać z podróży w autobusach dalekobieżnych?

W przypadku, gdy jesteś w stanie wsiąść i wysiąść z autobusu sam lub z pomocą swojego opiekuna, który z Tobą podróżuje nie musisz przygotowywać się specjalnie do przejazdu autobusem dalekobieżnym. W innym przypadku dobrze, gdy skorzystasz z wykazu dworców wyznaczonych przez ministerstwo infrastruktury i rozwoju do udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym.

Na 7-14 dni przed zakupem biletu poinformuj przewoźnika, że chcesz przemieścić się na określonej trasie, czy transportować swój wózek w luku bagażowym. Możesz spotkać się w dwojaką sytuacją:

1. autobus będzie wyposażony w miejsce do transportu pasażera na wózku, a przewoźnik zapewni Ci pomoc w dostaniu się do pojazdu i zabezpieczeniu,
2. autobus nie posiada miejsca do transportu osoby na wózku, ale Ty możesz podróżować na fotelu w pojeździe. Kierowca powinien Ci pomóc w zajęciu miejsca i zapięciu pasów, a wózek umieścić luku bagażowym.

Musisz pamiętać, że osoba na wózku podróżująca autokarem ma utrudnienia w korzystaniu z toalety, a kierowca nie ma obowiązku Ci w tym pomagać.

Jak zadbać o swoje prawa przed podróżą pociągiem?

Podróże pociągiem na terenie Polski są coraz bardziej dostępne dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach inwalidzkich. Na wielu trasach możesz aktualnie skorzystać z bezpłatnej pomocy obsługi pociągu. Szczególnie pomoże Ci ona:

• wsiąść do wagonu,
• zająć właściwe miejsce,
• wysiąść z pociągu lub przesiąść się do innego składu.

Abyś mógł wykorzystać tę możliwość trzeba, abyś zgłosił taką potrzebę co najmniej 2 dni wcześniej przed planowaną podróżą. Możesz skontaktować się przez stronę internetową, zadzwonić do centrum obsługi klienta lub na numery infolinii danego przewoźnika.

Ponieważ do pociągu będziesz wjeżdżał po specjalnej rampie lub korzystał z windy przy peronie, dobrze abyś spotkał się z wyznaczoną osobą, która ma Ci pomagać około 30 minut przed planowanym odjazdem pociągu. Poszukaj na terenie dworca lub na peronie miejsce oznaczone zwykle specjalną niebieską tablicą, w którym będziesz mógł oczekiwać na asystenta.

Jakie informacje przekazać zgłaszając podróż pociągiem osoby na wózku?

Planując podróż pociągiem, powinieneś podać niezbędne informacje, by usługa wsparcia została przeprowadzona bez zakłóceń. Przekaż:

• termin podróży oraz godziny odjazdu i przyjazdu,
• trasę pociągu – stację wyjazdu, przyjazdu oraz przesiadania się wraz z określeniem gdzie potrzebna jest Ci pomoc,
• oznaczenie numerem wagonu i miejsca, jeśli kupiłeś bilet z rezerwacją,
• na jakiego typu wózku się poruszasz i w czym Ci trzeba pomóc,
• czy będziesz posiadał opiekuna, bagaż lub psa asystującego,
• numer kontaktowy do Ciebie lub Twojego opiekuna.

Jakie zasady obowiązują w samolocie, gdy poruszasz się na wózku?

Rozporządzenie Unii Europejskiej nr 111/2006 o prawach pasażerów niepełnosprawnych i o ograniczonej mobilności, gwarantuje Ci możliwość podróżowania samolotem nawet, gdy korzystasz z wózka. Obsługa portu lotniczego, z którego korzystasz powinna zapewnić Ci bezpłatną pomoc, zarówno lotnisku, jak i w trakcie lotu. W szczególności możesz skorzystać z pomocy:

• w trakcie nadawania bagażu i odprawy,
• podczas poruszania się od wejścia lotniska do miejsca odprawy, przy wejściu i zejściu z pokładu samolotu z wypełnieniem procedur, emigracyjnych, celnych i bezpieczeństwa,
• przy wejściu do samolotu (windy, specjalne wózki samolotowe itd.),
• związanej z przechowywaniem i korzystaniem z bagażu w samolocie, oraz podczas odbierania bagażu,
• w trakcie lotów tranzytowych,
• w dostępie do toalety.

Aby Twoja podróż przebiegła bez zakłóceń, swoje potrzeby powinieneś zgłosić już w trakcie rezerwacji biletu lotniczego. Możesz także skorzystać z pomocy konsultantów udzielanej w ramach telefonicznego centrum obsługi lotniska. Przygotuj się na sytuację, że na pokład samolotu wejdziesz przed innymi pasażerami i opuścisz go, jako ostatnia osoba.

Pamiętaj, że możesz uzyskać wsparcie obsługi lotniska z chwilą dotarcia na parking. Miejsca parkingowe dla niepełnosprawnych wyposażone są w tak zwane punkty przywoławcze.

Czy osoba na wózku inwalidzkim może podróżować samolotem sama?

Poruszając się na wózku inwalidzkim możesz podróżować samolotem bez asystenta lub opiekuna. Jednak musisz w takim przypadku być w stanie samodzielnie:

• założyć sobie maskę tlenową i korzystać z niej,
• spożywać posiłki,
• aplikować sobie konieczne leki,
• korzystać z toalety.

W sytuacji, gdy nie możesz wykonać którejkolwiek z powyższych czynności samodzielnie, w trakcie podróży samolotem musisz mieć inną osobę do pomocy. Twój asystent powinien ukończyć przynajmniej 16 rok życia.

Reguły obowiązujące pasażerów posiadających wózek elektryczny

Transport zwykłego wózka inwalidzkiego z uwagi na jego wymiary zazwyczaj odbywa się w luku bagażowym samolotu i jest bezpłatny. Nie nastręcza on obsłudze samolotu większego problemu. Kiedy jednak korzystasz z wózka inwalidzkiego elektrycznym powinieneś wcześniej poinformować o tym fakcie i przekazać, jakie ma on akumulatory – żelowe, czy z płynnym elektrolitem. Przekaż także, czy Twój wózek się składa. Wszelkie czynności związane z przewozem wózka elektrycznego są bezpłatne. Dotyczy to pakowania, montażu i demontażu oraz nadania, jako bagażu rejestrowanego.

Jakie uprawnienia ma osoba na wózku kiedy korzysta ze swojego samochodu?

Z uprawnień w transporcie swoim samochodem osobowym wynikających z tego, iż poruszasz się na wózku inwalidzkim, skorzystasz tylko wtedy, gdy posiadasz kartę parkingową dla niepełnosprawnych. Możesz wtedy nie stosować się do części znaków drogowych oraz korzystasz z przywileju zajmowania miejsca parkingowego dla niepełnosprawnych. To że poruszasz się na wózku inwalidzkim nie zwalnia Cię z obowiązku stosowania się do sygnałów świetlnych, znaków drogowych, przepisów ogólnych, postoju w bramie, czy na przejeździe kolejowym oraz utrudniania ruchu pieszego na chodniku.

Możesz jednak:

• wjeżdżać i zatrzymywać się w miejscach niedostępnych dla ruchu samochodowego,
• parkować na chodniku, gdy pozostawisz wolne 1,5 m jego szerokości,
• przy zachowaniu ostrożności nie stosować się do znaków drogowych wskazujących: zakaz poruszania się w obu kierunkach, zakaz wjazdu pojazdów silnikowych różnego typu, zakaz postoju dłużej niż minuta, w dni parzyste lub nieparzyste, czy strefa ograniczonego postoju.

Osoba na wózku inwalidzkim i reguły poruszania się w przestrzeni publicznej

Korzystając z przestrzeni publicznej warto abyś pamiętał o bezpieczeństwie swoim, ale także bezpieczeństwie innych uczestników ruchu drogowego lub pieszego. Osoba na wózku będąc pieszym powinna odpowiednio zachowywać się zarówno na chodnikach, jak i drogach. Ustępuj miejsca przechodzącej obok osobie lub nadjeżdżającemu samochodowi, dzięki temu unikniesz wypadków i niepotrzebnych kłopotów.

Kiedy do poruszania się używasz wózka inwalidzkiego zwykłego lub o napędzie elektrycznym Twoja mobilność na dalekie odległości nie musi być ograniczona. Odpowiednio skonstruowane przepisy umożliwiają Ci podróżowanie zarówno:

• samochodem,
• komunikacją miejską,
• autokarami,
• pociągami,
• czy samolotem.

Przewoźnicy posiadają własne wewnętrzne regulaminy i zasady transportu osób na wózkach inwalidzkich, które podporządkowane są ich możliwościom technicznym i zasadom odgórnym zawartym w ustawach krajowych i rozporządzeniach Unii Europejskiej. W każdym z powyższych środków transportu możesz skorzystać z określonych przywilejów ale jednocześnie masz obowiązek zadbać o przestrzeganie warunków związanych z bezpieczeństwem, czy obowiązkiem informacji o swojej podróży.

Źródła

Opracowując ten artykuł przeanalizowałam wiele materiałów źródłowych. Oparłam się na ustawach i rozporządzeniach oraz wytycznych przewoźników, byś mógł uzyskać wiarygodne informacje i stosować je w codzienności. Obok wielu innych dokumentów prześledziłam poniższe:

• Ustawę Prawo o ruchu drogowym art. 2 pkt 18 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie znaków i sygnałów drogowych, par.33 ust. 2, z 31.07.2002 r.,
• Rozporządzenie UE nr 1107/2006 o prawach pasażerów niepełnosprawnych i o ograniczonej mobilności z dnia 5 lipca 2006 r.
• Rozporządzenie PE i Rady UE nr 181/2011 dotyczące praw pasażerów w transporcie autobusowym i autokarowym oraz zmieniające rozporządzenie z dnia 16 lutego 2011 r. , WE nr 2006/2004 (Dz. U. UE, L 55/1)
• Regulaminy wewnętrzne linii lotniczych, przewoźników kolei oraz przewoźników autokarowych