Schorzenia specjalne i szczególne PFRON — wszystko, co warto wiedzieć
Ustawa o Rehabilitacji oraz Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 września 1998 r. (schorzenia szczególne rozporządzenie) wymieniają nazwy schorzeń, które uprawniają pracodawcę do stosowania obniżonego wskaźnika zatrudniania osób niepełnosprawnych czy też otrzymywania wyższego dofinansowania wynagrodzeń pracowników.
Jesteś ciekawy, jakie to schorzenia, jaki jest ich wykaz? Zastanawiasz się, jak je udokumentować, czy kod na orzeczeniu upoważnia do wyższego dofinansowania? Odpowiedzi znajdziesz w naszym artykule “Schorzenia specjalne i szczególne PFRON — wszystko, co warto wiedzieć”.
Co to są schorzenia specjalne i szczególne PFRON?
Schorzenia specjalne są to pewne rodzaje niepełnosprawności, które zgodnie z Ustawą o Rehabilitacji umożliwiają otrzymanie zwiększonego dofinansowania dla firmy, zatrudniającej osoby niepełnosprawne, u których takie schorzenia występują.
Należy jednak odróżnić je od schorzeń szczególnych, określonych jako te szczególnie utrudniające wykonywanie pracy. Pracodawca, który zatrudnia w swojej firmie osoby, u których niepełnosprawność jest związana ze schorzeniem szczególnym, ma możliwość obniżenia wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Dotyczy to firm, które dokonują obowiązkowych wpłat na PFRON.
Dofinansowanie wynagrodzeń PFRON a schorzenia specjalne
Pracodawca, który ubiega się o dofinansowanie z PFRON na wynagrodzenie osoby niepełnosprawnej, może uzyskać:
- 2760 zł dla pracownika niepełnosprawnego ze znacznym stopniem niepełnosprawności,
- 1550 zł dla osoby z orzeczeniem w stopniu umiarkowanym,
- 575 zł dla pracownika z lekkim stopniem niepełnosprawności.
Zwiększoną kwotę otrzymuje pracodawca, gdy niepełnosprawność pracownika jest związana z występowaniem schorzenia specjalnego. Udokumentowanie posiadanej niepełnosprawności przez pracownika wiąże się z przedstawieniem orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, z którego sentencji, wskazań lub uzasadnienia wynika występowanie schorzenia specjalnego.
Jakie schorzenia uprawniają do większego dofinansowania wynagrodzeń?
Do schorzeń specjalnych zalicza się:
- całościowe zaburzenia rozwojowe (kod: 12-C schorzenie specjalne),
- zaburzenia wzroku w stopniu znacznym lub umiarkowanym (kod: 04-O schorzenie specjalne),
- epilepsję (kod: 06-E schorzenie specjalne),
- chorobę psychiczną (kod: 02-P schorzenie specjalne),
- upośledzenie umysłowe (kod: 01-U schorzenie specjalne).
Zwiększone dofinansowanie w związku ze schorzeniem specjalnym wynosi:
- 4140 zł dla stopnia znacznego (zwiększenie o 1380 zł),
- 2585 zł dla stopnia umiarkowanego (zwiększenie o 1035 zł),
- 1265 zł dla stopnia lekkiego (zwiększenie o 690 zł).
Jakie schorzenia szczególne pozwalają na obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych?
Druga grupa schorzeń to schorzenia szczególne, których występowanie u zatrudnionego pracownika daje możliwość pracodawcy odmiennego obliczania wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Wiąże się to ze znacznym obniżeniem miesięcznej wpłaty na PFRON, gdyż zmniejszenie wymaganego wskaźnika wpływa na jej wysokość.
Do schorzeń szczególnych zalicza się (szczególne schorzenia PFRON wykaz):
- chorobę Parkinsona,
- stwardnienie rozsiane,
- paraplegię, tetraplegię i hemiplegię,
- zaburzenia wzroku,
- zaburzenia słuchu,
- nosicielstwo wirusa HIV oraz choroba AIDS,
- epilepsję,
- przewlekłe choroby psychiczne,
- upośledzenie umysłowe,
- miastenię,
- późne powikłania cukrzycy.
Jak dokumentować schorzenia szczególne pracownika niepełnosprawnego
Istnieje możliwość obniżenia wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, który decyduje o wysokości wpłaty PFRON. Stanie się to możliwe dzięki zatrudnieniu osoby ze schorzeniem szczególnym ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Wystąpienie schorzenia szczególnego u pracownika można udokumentować na podstawie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności i w określonych przypadkach dodatkowo zaświadczeniem od lekarza specjalisty.
Symbole, które jednoznacznie wskazują na wystąpienie schorzenia szczególnego i nie wymagają zaświadczenia od lekarza specjalisty to (szczególne schorzenia PFRON kody):
- 06-E epilepsja,
- 01-U upośledzenie umysłowe
- 02-P choroby psychiczne
- 04-O zaburzenia narządu wzroku.
Ważne jest, by to zaświadczenie było wydane przez lekarza, który jest specjalistą w zakresie danego schorzenia szczególnego. Sam pracodawca, lekarz medycyny pracy lub lekarz rodzinny nie może stwierdzić, czy u pracownika występuje takie schorzenie. Zaświadczenie wydane przez osobę nieuprawnioną nie jest honorowane przez PFRON.
Co powinno zawierać zaświadczenie o schorzeniu szczególnym pracownika niepełnosprawnego?
Schorzenie szczególne u pracownika może, lecz nie musi być przyczyną niepełnosprawności wskazaną w orzeczeniu. Co, jeśli wystąpienie schorzenia szczególnego nie potwierdza bezpośrednio orzeczenie o stopniu niepełnosprawności?
Jeśli przykładowo u pracownika występuje tetraplegia a symbol przyczyny niepełnosprawności zawarty w orzeczeniu to 10-N choroby neurologiczne i 05-R upośledzenie narządu ruchu, nie potwierdza bezpośrednio jej wystąpienia. W takim przypadku konieczne jest dodatkowe zaświadczenie od lekarza specjalisty, który potwierdzi występowanie schorzenia szczególnego.
Oficjalne przepisy nie określają wzoru takiego zaświadczenia. W związku z tym dla celów obniżenia wskaźnika zatrudnienia i wpłaty PFRON wystarczy, by zaświadczenie zawierało następujące dane:
- pieczęć i podpis lekarza lub podmiotu leczniczego,
- imię, nazwisko i PESEL pracownika lub inny numer identyfikacyjny,
- informację, że u danej osoby stwierdzono co najmniej jedno ze schorzeń szczególnie utrudniających wykonywanie pracy zawartych w 1 rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 września 1998 r. w sprawie rodzaju schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżania.
Kwestię związaną z dokumentowaniem schorzeń szczególnych potwierdza stanowisko sądu. Treść wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 listopada 2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 718/09):
“Warunkiem obniżenia wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest zatrudnienie osób niepełnosprawnych ze szczególnymi schorzeniami. Do stwierdzenia schorzenia uzasadniającego obniżenie wskaźnika nie jest uprawniony pracodawca czy sam pracownik, lecz podmiot posiadający uprawnienia w tym zakresie, czyli lekarz specjalista, względnie komisja lekarska orzekająca o niepełnosprawności.”
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 marca 2014 r. (sygn. akt III SA/Wa 2803/13)
Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
Jak dostać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności i schorzeniu specjalnym?
Ocena stanu zdrowia nie jest jedynym wyznacznikiem niepełnosprawności. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności uwzględnia fizyczne, ale również psychiczne i społeczne aspekty funkcjonowania. Wystąpienie jedynie naruszenia sprawności organizmu, czyli, innymi słowy, choroby nie oznacza, że dana osoba jest niepełnosprawna. Niepełnosprawność nie występuje, jeśli nie dochodzi do istotnych ograniczeń w sferze społecznej lub zawodowej.
Kto wydaje orzeczenie o stopniu niepełnosprawności?
- Powiatowe/ Miejskie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności jako pierwsza instancja,
- Wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności jako druga instancja,
- Rejonowe Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych jako organ odwoławczy.
Posiadanie przez pracownika aktualnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności jest formalnym potwierdzeniem statusu osoby niepełnosprawnej. Gdy w orzeczeniu widnieją określone symbole, potwierdza ono schorzenie specjalne lub szczególne.
Co zawiera orzeczenie o niepełnosprawności?
W orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności mieści się wiele informacji, takich jak np. data powstania niepełnosprawności, czas ważności dokumentu, stopień niepełnosprawności oraz inne, które mogą być istotne dla pracodawcy korzystającego z obniżenia wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych lub dofinansowania wynagrodzeń.
W dokumencie zawarty jest również kod, czyli symbol przyczyny niepełnosprawności, który określa prawo do zwiększenia dofinansowania.
Podsumowanie: Schorzenia specjalne i szczególne PFRON
Pracodawca zatrudniający w swojej firmie co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i nieosiągający wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych 6% dokonuje miesięcznej wpłaty na PFRON. Jej wysokość to iloczyn kwoty 40,65% przeciętnego wynagrodzenia i liczby pracowników odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnością 6% a rzeczywistym stanem ich zatrudnienia.
Aby szybciej osiągnąć wymagany wskaźnik, pracodawca powinien zatrudnić osobę niepełnosprawną ze schorzeniem szczególnym w stopniu umiarkowanym lub znacznym. Wtedy będzie mógł liczyć pracownika podwójnie lub potrójnie.
Pracodawca, który chce osiągnąć większe korzyści dzięki zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, powinien dać szansę pracownikom ze schorzeniem specjalnym. PFRON preferuje zatrudnienie takich osób z uwagi na ich trudności adaptacyjne. Z tego powodu pracodawcy mogą uzyskać zwiększony dofinansowanie wynagrodzeń dla pracowników ze schorzeniem specjalnym.
Jakie schorzenia specjalne PFRON uprawniają do wyższego dofinansowania SODiR?
schorzenie specjalne kod 01 U – upośledzenie umysłowe
schorzenie specjalne kod 02 P – choroby psychiczne
schorzenie specjalne kod 04 O – choroby narządu wzroku (tylko stopień umiarkowany i znaczny – BON-I-5232-13-PM/11)
schorzenie specjalne kod 06 E – epilepsja
schorzenie specjalne kod 12 C – całościowe zaburzenia rozwojowe np. autyzm
Jaki jest wykaz schorzeń szczególnych uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych?
Szczególne schorzenia PFRON wykaz:
– choroba Parkinsona,
– stwardnienie rozsiane
– paraplegia, tetraplegia, hemiplegia,
– znaczne upośledzenia widzenia (ślepota) oraz niedowidzenie,
– głuchota i głuchoniemota,
– nosicielstwo wirusa HIV oraz choroba AIDS,
– epilepsja,
– przewlekłe choroby psychiczne,
– upośledzenie umysłowe,
– miastenia,
– późne powikłania cukrzycy.
Jakie dokumenty, aby dostać większe dofinansowanie do wynagrodzeń?
Aby wystąpić z wnioskiem o zwiększoną kwotę dofinansowania, stwierdzenie dotyczące schorzenia specjalnego musi ono wynikać z sentencji, symbolu przyczyny niepełnosprawności, wskazań lub uzasadnienia podanego na orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności.
Schorzenia specjalne kody:
1) choroba psychiczna (02-P),
2) upośledzenie umysłowe (01-U),
3) całościowe zaburzenia rozwojowe (12-C),
4) epilepsja (06-E) oraz
5) osoby niewidome (04-O) – w stopniu znacznym i umiarkowanym.
Czy pracownik musi pokazać orzeczenie o niepełnosprawności?
Ustawa o Rehabilitacji nie nakłada na osobę niepełnosprawną obowiązku informowania pracodawcy o posiadaniu orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Korzystanie przez osobę niepełnosprawną z uprawnień pracowniczych przewidzianych w ww. ustawie jest prawem, a nie obowiązkiem danego pracownika.
Pracodawca ma prawo żądać od pracownika podania danych osobowych, jeżeli ich podanie jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy. W tej kategorii mieści się również informacja o stopniu niepełnosprawności.
Zgłoszenie pracodawcy faktu posiadania przez pracownika dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność zależy wyłącznie od decyzji tego pracownika. Osoba niepełnosprawna nie zgłaszając tego faktu, nie ponosi z tego tytułu żadnych konsekwencji.
Co oznaczają symbole na orzeczeniu o niepełnosprawności?
Symbol przyczyny niepełnosprawności podany na orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności oznacza:
01-U – upośledzenie umysłowe;
02-P – choroby psychiczne;
03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu;
04-O – choroby narządu wzroku;
05-R – upośledzenie narządu ruchu;
06-E – epilepsja,
07-S – choroby układu oddechowego i krążenia;
08-T – choroby układu pokarmowego;
09-M – choroby układu moczowo-płciowego;
10-N – choroby neurologiczne;
11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego;
12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.
PFRON, jak liczyć wskaźnik zatrudnienia?
Do wyliczenia kwoty należnej wpłaty na PFRON konieczne jest ustalenie w pierwszej kolejności liczby zatrudnionych pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, tzn. osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowę o pracę. Stan zatrudnienia powinno się ustalić za cały miesiąc w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Oznacza to, że pracodawca powinien ustalić liczbę etatów w danym miesiącu, które oblicza przez zastosowanie średniej arytmetycznej ze stanów dziennych w miesiącu.
Do liczby pracowników nie należy wliczać osób zatrudnionych:
1) na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego,
2) przebywających na urlopach wychowawczych,
3) nieświadczących pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej,
4) będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy,
5) nieświadczących pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego,
6) przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawa.
dostałem od pracownika orzeczenie z zusu. bardzo stare. tam jest napisane, że ma grupę pierwszą ze względu na wzrok. Jak to sie czyta? Co to znaczy? Ile się należy dopłaty do takiego pracownika? czy on musi iść do lekarza po jakiś papier jeszcze?
Dziękujemy za zapytanie. Proszę samodzielnie wyszukać informacji o statusie osoby niepełnosprawnej na stronach PFRON. Zachęcam też do rejestracji przez formularz https://mywspieramy.org/pracodawca/rejestracja/ i zadania tam pytania lub zapytanie przez formularz kontaktowy https://mywspieramy.org/kontakt/
Na Forum nie udzielamy takich szczegółowych odpowiedzi.
POD JAKIM SYMBOLEM W ORZECZENIU O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI JEST NOWOTWÓR PIERSI? ZAWSZE BYŁO 11-I , A TERAZ , CZY ZMIENIŁA SIE SYMBOLIKA I JEST TO TERAZ 9-M
Symbol 9-M dotyczy osób chorujących na nowotwór nerki, pęcherza, ogólnie dróg moczowych. Symbol 11-I wiązać się będzie z nowotworami wynikającymi z zaburzeń hormonalnych, metabolicznych itd.
Symbol w przypadku nowotworów wiąże się z układem lub narządem objętym chorobą. Nie ma odrębnego oznaczenia tylko dla chorób nowotworowych.
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych o nr.G 40 i F06 jak się mają do oznaczeń PEFRONu .Czy to 06-E i 02-P.Dziękuję za odpowiedź.
Tak, ma Pan rację. Jest to zgodne z treścią artykułu na blogu My Wspieramy.
Czy specjalista może stwierdzić niepełnosprawność? W przeciągu dwóch lat leczenia dopiero po 3 prośbie lekarz wypisał zaświadczenie, w którym zawarł głównie leki, natomiast w dokumentacji medycznej zapisał adnotację- poinformowano pacjentkę o braku niepełnosprawności. Czy takie stwierdzenie nie przekracza kompetencji specjalisty i czy nadal mam szansę uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?
Specjalista nie jest orzecznikiem, jednak jego opinia jest dosyć istotna dla składu orzekającego. Nasza agencja pracy nie ma uprawnień do oceny kompetencji lekarza w takich sytuacjach. Proszę skorzystać z bezpłatnej pomocy prawnej, ewentualnie skonsultować się z innym lekarzem specjalistą.
A czy to nie jest “chore”,ze pracodawca domaga się od potencjalnego pracownika “wyrobienia”sobie szczególnych uprawnień by go zatrudnić? Przecież osoba np z upośledzeniem umysłowym nie ma szans na normalna pracę. Dlaczego PFRON, nie kontroluje takich pracodawców. Szukam teraz pracy i wiekszość dla osob z orzeczeniem jest taki wymóg. Pracodawcy podłapali ,ze mogą więcej pięniędzy zdobyć i tak wykorzystują osoby z niepełnosprawnością.
Dziękujemy za Pani opinię. Staramy się nie oceniać motywów pracodawców, nie znając wszystkich czynników wpływających na postępowanie. Zdecydowanie jednak przeciwstawiamy się mobbingowi i wymuszaniu dostarczania fałszywych zaświadczeń. Gdy spotka się Pani z taką sytuacją, wskazujemy kontakt z PIP.