Analizujemy, jakie świadczenia dla niepełnosprawnych są dostępne w Polsce, byś wiedział, z których warto skorzystać

Niepełnosprawność rodzi nietypowe potrzeby. Ma ogromny wpływ na zwiększenie kosztów codziennego życia. Jednocześnie utrudnia zdobywanie środków finansowych potrzebnych na utrzymanie, rehabilitację i leczenie. Prawo gwarantuje więc osobom niepełnosprawnym dostęp do wielu świadczeń finansowych, dzięki którym ich życie staje się łatwiejsze.

W naszym artykule przeanalizujemy, jakie świadczenia dla niepełnosprawnych są dostępne aktualnie w Polsce. Dzięki lekturze poznasz pełen katalog pomocy finansowej, z której możesz skorzystać. Wskazujemy osoby uprawnione do poszczególnych świadczeń oraz podstawowe warunki ich przyznania.

Z jakich świadczeń skorzysta osoba niepełnosprawna i jej opiekun?

System zabezpieczenia społecznego w Polsce przewiduje dla osób niepełnosprawnych i ich opiekunów możliwość uzyskania pomocy finansowej w postaci świadczeń. Będąc osobą niepełnosprawną masz dostęp, w zależności od stopnia swojej niepełnosprawności do różnego typu świadczeń pieniężnych. Środki te możesz przeznaczyć na wydatki związane z niepełnosprawnością, koniecznością opieki oraz utrzymaniem. Dzisiejszy system gwarantuje Tobie i Twojemu opiekunowi dostęp do:

• świadczeń rentowych,

• świadczenia wspierającego lub świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekuna,

• zasiłku pielęgnacyjnego lub dodatku pielęgnacyjnego,

• świadczenia uzupełniającego 500 plus,

• specjalnego zasiłku opiekuńczego dla opiekunów,

• zasiłku rodzinnego,

• dodatku za energię,

• dofinansowań PFRON różnego typu do wydatków związanych z niepełnosprawnością.

Zanim zaczniesz ubiegać się o przyznanie Ci któregokolwiek z wyżej wymienionych świadczeń powinieneś pamiętać, że podstawą do otrzymywania pomocy finansowej jest aktualne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane przez Powiatowy Zespół do spraw Orzekania lub decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Jakie renty przysługują w Polsce osobom niepełnosprawnym?

Dla większości osób niepełnosprawnych i chorych, które nie mogą z tego powodu pracować podstawę utrzymania stanowi renta. W zależności od Twojej sytuacji możesz otrzymać świadczenie w postaci: renty z tytułu niezdolności do pracy, renty socjalnej oraz renty rodzinnej. Określony typ renty może być Ci przyznany bezterminowo lub okresowo przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub podobnego typu instytucję.

Kiedy można otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy?

Rentę z tytułu niezdolności do pracy otrzymasz jeżeli komisja ZUS ustali, iż jesteś osobą częściowo lub całkowicie niezdolną do wykonywania pracy. O ten typ świadczenia mogą ubiegać się osoby dorosłe, które spełniają określone warunki związane z opłacaniem składek emerytalno-rentowych, a wskutek choroby lub innej przyczyny utraciły możliwość zatrudnienia w normalnych warunkach.

Ustawodawca określił kwoty rent. Od 1 marca 2024 r. otrzymasz minimalnie 1780,96 zł, gdy jesteś całkowicie niezdolny do pracy lub 1335,72 zł, gdy jesteś częściowo niezdolny do pracy.

Kto ma prawo do renty socjalnej?

Prawo do renty socjalnej uzyskasz z chwilą ukończenia 18 lat. Powinieneś jednak spełniać określone warunki przyznania tego typu świadczenia. Przede wszystkim komisja ZUS musi stwierdzić że jesteś całkowicie niezdolny do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, która ujawniła się w dzieciństwie lub wczesnej młodości, gdy byłeś uczniem lub studentem (do 25 r. życia).

Aktualnie kwota renty socjalnej wynosi 1780,96 zł.

Komu przysługuje renta rodzinna?

Renta rodzinna przysługuje przede wszystkim małoletnim dzieciom (gdy się uczą do 25 roku życia), których ubezpieczony rodzic zmarł. Ustawodawcy przewidują jednak także, że masz prawo do renty rodzinnej, jeżeli jesteś dorosłym dzieckiem z niepełnosprawnością (niezdolnym do samodzielnej egzystencji) i pobierasz rentę socjalną lub niepełnosprawnym współmałżonkiem osoby zmarłej.

Kiedy pobierasz rentę socjalną i uzyskasz prawo do pobierania renty rodzinnej, suma obu tych świadczeń nie może być wyższa niż 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Utracisz prawo do renty socjalnej, po przekroczeniu tego pułapu.

Kto dostanie świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnościami?

Od 1 stycznia 2024 r. dorosłe osoby z niepełnosprawnością zyskały prawo do nowego typu pomocy finansowej tzw. świadczenia wspierającego. Zanim jednak ktoś otrzyma świadczenie wspierające musi postarać się o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Przyznanie świadczenia wspierającego nastąpi dopiero po ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia. Komisja Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności dokonuje oceny funkcjonowania osoby ubiegającej się o wsparcie. Wydane Ci orzeczenie określa poziom Twoich potrzeb. Jeśli uzyskasz 70 do 100 punktów będziesz miał prawo wnioskować do ZUS o wypłatę świadczenia wspierającego.

Jego wysokość wynosi od 220 do 40 proc. renty socjalnej i uzależnione jest od przyznanej Ci ilości punktów.

Więcej o świadczeniu wspierającym przeczytasz w naszych artykułach na blogu agencji My Wspieramy.

Niepełnosprawność oznacza potrzebę wiedzy z nią związanej. Zapraszamy do lektury artykułów o różnych aspektach życia z niepełnosprawnością. Przeczytaj, m.in.:

Poznaj uprawnienia pracownika z orzeczeniem o niepełnosprawności i postępuj zgodnie z Prawem Pracy

Sprawdzamy, na jakie ulgi dla niepełnosprawnych możesz liczyć

Sprawdź, ile pieniędzy należy się osobie z grupą inwalidzką i skorzystaj z przysługujących Ci świadczeń

Inne artykuły w witrynie My Wspieramy odkrywają wiedzę potrzebną Ci w codzienności. Sprawdź!

Kto ma prawo do świadczenia pielęgnacyjnego?

Świadczenie pielęgnacyjne przewidziane jest dla opiekunów niepełnosprawnych dzieci do 18 roku życia. Zyskasz prawo do tego wsparcia finansowego jeżeli jesteś:

• rodzicem małoletniego dziecka z niepełnosprawnością,

• inną osobą, na której ciąży obowiązek alimentacyjny,

• opiekunem faktycznym,

• rodziną zastępczą, osobą która prowadzi rodzinny dom dziecka lub dyrektorem placówki, w której przebywa dziecko.

Aktualnie w przypadku, gdy sprawujesz opiekę nad małoletnim dzieckiem i pobierasz świadczenie pielęgnacyjne możesz pracować. Osoby, które pobierają świadczenie pielęgnacyjne na starych zasadach opiekując się dorosłym dzieckiem z niepełnosprawnością nie mogą uzyskiwać żadnych dochodów z pracy.

W roku 2024 kwota świadczenia pielęgnacyjnego wynosiła 2988 zł. Od stycznia 2025 roku wzrosło ono do 3287 zł.

Dla kogo jest zasiłek pielęgnacyjny?

Masz prawo do zasiłku pielęgnacyjnego jeżeli:

• jesteś dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 r.z.),

• osobą która ukończyła 75 lat i nie pobiera świadczeń rentowych,

• osobą ze znacznym stopniem niepełnosprawności powyżej 16 roku życia,

• osobą z umiarkowanym stopniu niepełnosprawności powyżej 16 lat, pod warunkiem że niepełnosprawność nabyłeś przed ukończeniem 21 lat.

Z tytułu zasiłku pielęgnacyjnego aktualnie otrzymasz kwotę 215,84 zł.

Komu przysługuje dodatek pielęgnacyjny?

Jesteś uprawniony dodatku pielęgnacyjnego, jeżeli ukończyłeś 75 lat. ZUS przyznaje wtedy dodatek z urzędu bez wnioskowania. W sytuacji, gdy jesteś osobą młodszą, ale całkowicie niezdolną do pracy lub w samodzielnej egzystencji, aby otrzymać dodatek pielęgnacyjny powinieneś o to zawnioskować samodzielnie.

Prawo do dodatku pielęgnacyjnego mają osoby pobierające rentę z tytułu niezdolności do pracy lub przy zbiegu uprawnień do renty socjalnej i rodzinnej. Gdy pobierasz tylko rentę socjalną jesteś uprawniony do pobierania świadczenia o podobnym charakterze, czyli zasiłku pielęgnacyjnego.

Kwota dodatku pielęgnacyjnego którą otrzymasz wynosi 330,07 zł.

Kiedy przyznawane jest prawo do świadczenia uzupełniającego?

Uprawnionymi do świadczenia uzupełniającego są osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji i wymagające stałej lub długotrwałej pomocy innej osoby w codziennym funkcjonowaniu. Abyś mógł wystąpić o świadczenie uzupełniające powinieneś posiadać orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji. O wydanie takiej decyzji postaraj się w ZUS składając odpowiedni wniosek.

W ramach świadczenia uzupełniającego otrzymasz maksymalną kwotę 500 zł. Jeżeli jednak Twoje dochody z tytułu wypłaty świadczeń finansowanych ze środków publicznych przekroczą kwotę 2419,33 zł brutto otrzymasz obniżone świadczenie na zasadzie złotówka za złotówkę.

Kto dostaje specjalny zasiłek opiekuńczy?

Do specjalnego zasiłku opiekuńczego byli uprawnieni opiekunowie dorosłych osób z niepełnosprawnością. Aktualnie specjalny zasiłek opiekuńczy został wycofany z katalogu świadczeń dla osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. Opiekunowie pobierający to świadczenie już wcześniej mogą je otrzymywać nadal dla zasadzie uprawnień nabytych.

Kwota specjalnego zasiłku opiekuńczego nie zmieniła się i możesz nadal pobierać 620 zł miesięcznie. Warto abyś pamiętał, że świadczenie to uzależnione jest od progów dochodowych w gospodarstwie domowym.

Czy zasiłek rodzinny przysługuje osobom niepełnosprawnym?

Zgodnie z wytycznymi ministerstwa polityki społecznej zasiłek rodzinny przysługuje na częściowe pokrycie kosztów utrzymania małoletniego dziecka lub uczącego się do 24 roku życia. Świadczenie to uzależnione jest od progów dochodowych w rodzinie. Gdy Twoje dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o znacznym albo umiarkowanym stopniu próg dochodowy zwiększa się do kwoty 764 zł na osobę.

Aktualnie wysokość zasiłku rodzinnego wynosi:

• 95 zł na dziecko do 5 lat,

• 124 zł na dziecko między 5 a 18 rokiem życia,

• 135 zł na dziecko w wieku 18 do 24 lat.

Które osoby z niepełnosprawnością otrzymają dodatek do energii elektrycznej?

Osoby z niepełnosprawnością zyskały prawo do dodatku na dofinansowanie energii elektrycznej w przypadku, gdy korzystają koncentratorów tlenu lub respiratorów. Masz prawo wystąpić z wnioskiem do PFRON o przyznanie Ci pomocy finansowej jeśli posiadasz orzeczenie o niepełnosprawności bez względu na stopień oraz jesteś objęty opieką przez zespół długoterminowej opieki domowej dla pacjentów wentylowanych mechanicznie.

Kwota dodatku który możesz otrzymać na energię elektryczną wynosi 100 zł na miesiąc.

Jakie dofinansowania mogą otrzymać osoby z orzeczeniem?

W ramach bezpośredniej pomocy finansowej możesz ubiegać się o różnego typu dofinansowania ze środków PFRON. Niepełnosprawność często wymusza dodatkowe lub zwiększone koszty związane z zabezpieczeniem wielu potrzeb, których nie mają osoby zdrowe. W związku z tym możesz skorzystać z dopłaty lub całkowitego dofinansowania niektórych wydatków. Są to między innymi koszty związane z:

• zakupem sprzętu ortopedycznego, medycznego, rehabilitacyjnego oraz różnych środków pomocniczych,

• likwidacją barier w komunikowaniu się, architektonicznych czy technicznych,

• wyjazdami do sanatorium lub na turnus rehabilitacyjny,

• zakupem przystosowanego samochodu lub adaptację do potrzeb posiadanego auta,

• wyrobienie prawa jazdy,

• nauką dla poziomie wyższym,

• zamianą lub wynajmem mieszkania,

• zakupem dedykowanego sprzętu komputerowego.

Ustalenie prawa do świadczeń dla niepełnosprawnych w pigułce

Przeanalizowaliśmy mnóstwo dokumentów, ustaw i rozporządzeń, które obejmują pomoc finansową dla osób niepełnosprawnych. W zależności od typu świadczenia, o które chcesz wystąpić, potrzebne Ci są odpowiednie dokumenty poświadczające status osoby niepełnosprawnej. Większości przypadków możesz posługiwać się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. Do przyznania niektórych form wsparcia finansowego będziesz jednak potrzebował orzeczenia komisji ZUS o niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji. W przypadku świadczenia wspierającego konieczne Ci będzie odrębne orzeczenie dotyczące ustalenia poziomu potrzeby wsparcia.

Niektóre z powyżej omówionych świadczeń wykluczają się wzajemnie i nie mogą być pobierane równolegle. Zwróć na to uwagę i wybierz korzystniejszą opcję dla siebie.

Źródła

• Ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (j. t. Dz. U. z 2024 r., poz. 323);
• Ustawa z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. z 2023 r., poz. 1429);
• Ustawa z  27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (j. t. Dz. U. z 2023 r., poz. 2194);
• Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2023 r., poz. 1251; ost. zm. Dz. U. z 2023 r., poz. 1429);
• Ustawa z z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (j. t. Dz. U. z 2024 r., poz. 256; ost. zm. Dz. U. z 2024 r., poz. 859);
• Obwieszczenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 13 listopada 2023 r. w sprawie wysokości świadczenia pielęgnacyjnego w roku 2024 (Dz. U. z 2023 r., poz. 1224).