Pokazujemy wszystkie uprawnienia osób niepełnosprawnych, byś mógł z nich skorzystać
Potrzeby osób niepełnosprawnych są zróżnicowane, tak jak zróżnicowane są poszczególne rodzaje niepełnosprawności, ich przyczyny i stopień. Aby ułatwić życie tej niejednorodnej grupie społecznej, ustawodawcy przewidują cały pakiet praw, z których możesz skorzystać. Poszczególne uprawnienia osób niepełnosprawnych obejmują całokształt funkcjonowania człowieka w codzienności i reagują odpowiednio na zmienione potrzeby przez konkretną dysfunkcję.
Oddajemy w Twoje ręce szczegółowy przewodnik po wszystkich uprawnieniach osób niepełnosprawnych zamieszkujących legalnie na terenie Polski. Dowiesz się z niego, jakie konkretne rozwiązania w poszczególnych obszarach proponują ustawodawcy. Twoją rolą jest zapoznać się z nimi, by później zgłębiać wiedzę, które z nich możesz wykorzystać.
Z jakimi uprawnieniami dla osób niepełnosprawnych spotkasz się w Polsce?
Uprawnienia dla osób niepełnosprawnych regulują liczne ustawy, rozporządzenia, konwencje i przede wszystkim Konstytucja RP. To te dokumenty nakładają na władze obowiązek zapewnienia Ci pomocy w różnych obszarach Twojego życia. Abyś mógł w swojej niepełnosprawności być maksymalnie niezależny, możesz skorzystać z różnorodnych uprawnień przewidzianych przez rozmaite regulacje. Zapewniają one zabezpieczenie Twoich praw w obszarach:
- rehabilitacji społeczno-zawodowej, w tym: dostępu do edukacji i zatrudnienia,
- lecznictwa,
- zabezpieczenia społecznego w postaci świadczeń i pomocy społecznej,
- życia społecznego i kulturowego,
Po szczegółowe informacje dotyczące konkretnych uprawnień skieruj się do innych naszych artykułów, w których je omówiliśmy. Poniżej znajdziesz zaś omówienie ogólne zakresu praw osób niepełnosprawnych w poszczególnych obszarach, w których funkcjonują w codzienności niezależnie od wieku, rodzaju, czy stopnia niepełnosprawności.
Jakie szczególne uprawnienia w pracy mają osoby niepełnosprawne?
O niezależności człowieka decyduje dostęp do możliwości zarobkowania. Jako osoba niepełnosprawna, w tym zakresie masz zazwyczaj obniżone możliwości. Niekoniecznie wiąże się to z Twoimi niskimi kompetencjami, często problemy wynikają z samej dysfunkcji. W związku z tym, aby aktywizacja zawodowa nie pogłębiała Twoich problemów związanych ze zdrowiem, przewidziano szczególne uprawnienia, z których możesz skorzystać, jako pracownik.
Uprawnienia osób niepełnosprawnych w pracy wiążą się przede wszystkim:
- ze skróconym czasem pracy dla osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym i umiarkowanym do 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo, zaś dla osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim do 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.
- z zakazem zatrudnienia w porze nocnej i godzinach nadliczbowych,
- z dodatkową przerwą w wymiarze 15 minut, wyliczaną do czasu pracy,
- z dodatkowym urlopem dla osób z orzeczeniem o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w ilości 10 dni w ciągu roku kalendarzowego,
- ze zwolnieniem od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia do 21 dni roboczych. Czas ten może być przeznaczony udział w turnusie rehabilitacyjnym oraz wyjścia na badania specjalistyczne, lecznicze, usprawniający lub w celu pozyskania i naprawy sprzętu ortopedycznego,
- możliwością zatrudnienia w ZAZ lub ZPCH.
Do jakich świadczeń jest uprawniona osoba z niepełnosprawnością?
Niepełnosprawność może się pojawić w każdym momencie życia człowieka. Jednocześnie często wymusza konieczność: wsparcia przez inne osoby lub sprzęt oraz dodatkowego leczenia. To wszystko generuje zwiększone zapotrzebowanie na środki finansowe. Do tego będąc osobę niepełnosprawną, nie zawsze możesz samodzielnie się utrzymać lub podjąć pracę, by zabezpieczyć swoje bieżące potrzeby. W związku z tą sytuacją ustawodawca przewidział dla osób niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub inne pokrewne (orzeczenie o zdolności do pracy, orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji) konieczność zapewnienia pomocy finansowej w postaci różnego typu świadczeń i usług.
W zależności od poziomu niepełnosprawności Twoje uprawnienia wiążą się z zabezpieczeniem społecznym w postaci:
- renty pracowniczej, rolniczej, socjalnej lub rodzinnej.
- dodatku dopełniającego.
- świadczenia rehabilitacyjnego lub przedemerytalnego.
- świadczenia wspierającego i świadczenia uzupełniającego dla niepełnosprawnych.
- zasiłku pielęgnacyjnego i dodatku pielęgnacyjnego.
- stałego zasiłku oraz z zasiłków celowych i okresowych z opieki społecznej.
- usług asystenta osoby niepełnosprawnej lub opiekunki społecznej.
- zajęć w Warsztatach Terapii Zajęciowej.
Czy w obszarze leczenia i rehabilitacji niepełnosprawni mają dodatkowe uprawnienia?
Niepełnosprawność ma zazwyczaj swoje źródło w chorobie, urazie, wadzie genetycznej lub innym kontekście medycznym. Dlatego, jeżeli jesteś niepełnosprawny, Twój rytm życia ściśle jest związany z lecznictwem, dostępem do opieki medycznej, rehabilitacją oraz kompensacją utraconych funkcji poprzez zaopatrzenie ortopedyczne. Ponieważ to nie jednorazowa choroba lub incydent pozbawia Cię możliwości sprawnego funkcjonowania przez krótki czas, ustawodawca, troszcząc się o Twoje zdrowie i sprawność, przyznaje dodatkowe uprawnienia w zakresie możliwości korzystania z lecznictwa i rehabilitacji osobom niepełnosprawnym.
W ramach tych uprawnień, jako osoba niepełnosprawna możesz mieć:
- pierwszeństwo w dostępie do świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej,
- dostęp poza kolejką do usług farmaceutycznych w aptekach,
- ułatwiony dostęp do lekarzy specjalistów i badania specjalistyczne,
- prawo do rehabilitacji domowej i na preferencyjnych warunkach w ambulatorium (bez limitu),
- zrefundowany sprzęt ortopedyczny i pomocniczy w ramach ubezpieczenia NFZ,
- dofinansowanie PFRON do zakupu przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych i sprzętu rehabilitacyjnego,
- dofinansowanie PFRON do likwidacji barier technicznych, w komunikowaniu się oraz architektonicznych.
Poznaj uprawnienia osób niepełnosprawnych. Prześledź cykl artykułów związanych z tą tematyką, polecamy:
Poszukaj pozostałe wpisy w witrynie My Wspieramy związane z niepełnosprawnością.
Do czego mają prawo osoby niepełnosprawne w zakresie edukacji i szkolnictwa?
Edukacja to obszar życia, który decyduje o przyszłości każdego człowieka. Dostęp do szkolnictwa zarówno na poziomie podstawowym, jak i wyższym, w przypadku osób z różnymi dysfunkcjami może być utrudniony. Dlatego osoby niepełnosprawne mają w tym zakresie dodatkowe uprawnienia, które wspierają je w zdobyciu wykształcenia na możliwie najwyższym dostępnym poziomie.
W ramach swoich uprawnień w obszarze szkolnictwa i edukacji możesz:
- ubiegać się o orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dla uczniów szkół podstawowych i średnich. Da Ci ono prawo do nauczania wspomaganego, specjalnego lub domowego, czy dodatkowej terapii pedagogicznej zgodnie z Twoimi potrzebami.
- na poziomie nauki w szkole wyższej, korzystać z uprawnień dotyczących: dostępności, przyznania Ci akademika, asystenta, stypendium dla osób niepełnosprawnych, czy dofinansowania z PFRON dla studentów.
Jakie uprawnienia przysługują niepełnosprawnym w życiu społeczno-kulturalnym?
Tak jak życie każdego człowieka, tak i Twoje, toczy się w określonym kontekście społeczno-kulturowym. Osoby z niepełnosprawnością poprzez swoje dysfunkcje mają utrudniony dostęp do wielu miejsc i możliwości. Ustawodawca nadał Ci więc dodatkowe uprawnienia i powiązał je z niepełnosprawnością, jej stopniem i zakresem.
Dysponując orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, możesz skorzystać odpowiednio z:
- uprawnienia do możliwości udziału wyborach do parlamentu, prezydenckich i samorządowych, zgodnie z kodeksem wyborczym, co oznacza dostępność zarówno pod względem technicznym, jak i architektonicznym,
- uprawnienia do ulgi rehabilitacyjnej i podatkowej PCC,
- uprawnienia do zwolnienia z opłat za psa,
- uprawnienia do ulg w komunikacji PKS i PKP oraz miejskiej (zależne od uchwały miasta lub gminy),
- uprawnienia do asysty w komunikacji kolejowej i lotniczej,
- uprawnienia do karty parkingowej pozwalającej na postój na miejscach parkingowych dla niepełnosprawnych lub wjazd na drogi objęte zakazem,
- uprawnienia do dostępnych usług pocztowych oraz możliwości doręczania i odbioru przesyłek osób na wózkach inwalidzkich,
- uprawnienia do dostępu do dóbr i usług w przestrzeni publicznej, co wymusza likwidację barier architektonicznych, transportowych i cyfrowych,
- uprawnienia do zwolnienia z opłaty abonamentu radiowo-telewizyjnego,
- uprawnienia do zniżek na bilety wstępu do instytucji kultury i sportu,
- uprawnienia do ubiegania się o dofinansowanie na: prawo jazdy, samochód, przystosowanie auta, przystosowanie mieszkania itp.
Sprawdź uprawnienia osób niepełnosprawnych, z których możesz skorzystać
Dobrnąłeś do końca. Dzięki temu dowiedziałeś się o wszystkich uprawnieniach, które należą się osobom niepełnosprawnym przebywającym legalnie na terenie Polski. Poszczególne rodzaje praw, z których będziesz mógł skorzystać, zależą jednak od Twojego orzeczenia lub decyzji przyznającej Ci status osoby z dysfunkcją.
Niestety nie ze wszystkich omówionych uprawnień skorzysta każdy, kto posiada niepełnosprawność. Ustawodawcy umożliwiają skorzystanie z konkretnych z nich zgodnie z typem i stopniem niepełnosprawności danego człowieka.
Nie każda osoba niepełnosprawna może więc dostać rentę chorobową lub socjalną, świadczenie wspierające, asystenta czy choćby tylko skorzystać z tańszych przejazdów. By sięgnąć po określone uprawnienie, musisz spełnić warunki korzystania z niego.
Dlatego zachęcamy Cię, abyś przeczytał inne artykuły poświęcone poszczególnym uprawnieniom osób niepełnosprawnych. Znajdziesz w nich szczegółowe informacje dotyczące wytycznych ubiegania się o nie, korzystania z nich oraz wszelkich procedur z tym związanych. Dzięki zaś tej wiedzy wykorzystasz w odpowiednim czasie, wszystkie uprawnienia, które przysługują Ci z tytułu niepełnosprawności.
Źródła
- https://www.prezydent.pl/prawo/konstytucja-rp
- https://bip.brpo.gov.pl/pl/karta-praw-osob-z-niepelnosprawnoscia
- https://lexlege.pl/ustawa-o-rehabilitacji-zawodowej-i-spolecznej-oraz-zatrudnianiu-osob-niepelnosprawnych/
- https://pacjent.gov.pl/uprawnienia-szczegolne
- ustawa z 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 1138, z późniejszymi zmianami)
- ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137, ze zmianami)
- ustawa z 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz. U. z 2016 r. poz. 1113, ze zmianami)
- ustawa z 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1204, z późniejszymi zmianami)
- ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 223, ze zmianami)
- ustawa z 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2011 r. Nr 21, poz. 112, ze zmianami)
- ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156, z późniejszymi zmianami)
Jakie są szczególne uprawnienia dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności w opiece zdrowotnej?
Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności uprawia się do korzystania poza kolejnością z usług podstawowej opieki medycznej, specjalistycznej, farmaceutycznej i preferencyjnych warunków z usług rehabilitacji.
Czy uprawnienia osób niepełnosprawnych w pracy są także dla pracowników bez orzeczenia?
Aby skorzystać z uprawnień dla osób niepełnosprawnych, które są zatrudnione, konieczne jest posiadanie aktualnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, orzeczenia o niezdolności do pracy lub orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Bez przyznanego statusu osoby niepełnosprawnej nie będziesz mógł skorzystać z dodatkowych uprawnień pracowniczych.
Jakie są szczególne uprawnienia przewidziane w prawie pracy dla niepełnosprawnych?
W ramach uprawnień dla osób z niepełnosprawnością, które pracują, przewidziano:
– skrócony wymiar czasu pracy,
– dodatkową przerwę,
– dodatkowy urlop,
– zwolnienie z pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia z powodu wyjazdu na turnus rehabilitacyjny lub wizyty u specjalisty,
– zakaz pracy w nocy i w godzinach nadliczbowych.
