Czy na cukrzycę można dostać orzeczenie o niepełnosprawności?
Kwalifikacja osoby chorej na cukrzycę do orzeczenia o niepełnosprawności jest kontrowersyjna zarówno dla lekarzy, jak i samych pacjentów. Dlatego po stwierdzeniu cukrzycy typu 1 lub cukrzycy typu 2 pacjenci czują się zagubieni i nie wiedzą czy sensowne jest w ich przypadku ubieganie się o formalne stwierdzenie niepełnosprawności.
Wychodząc naprzeciw wątpliwościom, chcę wyjaśnić w poniższym artykule, czy na cukrzycę można dostać orzeczenie o niepełnosprawności. Opowiem kto, w jakiej sytuacji i dlaczego będzie miał przyznany określony stopień. Skupię się także na kontrowersyjnych kwestiach decyzji wobec pacjentów z cukrzycą oraz podpowiem dlaczego warto, abyś postarał się o orzeczenie.
Na początku chcę potwierdzić. Tak, dostaniesz orzeczenie, jeśli cukrzyca utrudnia Ci codzienne życie. Komisja ocenia samodzielność i możliwość pracy. Diabetykom najczęściej przyznaje stopień lekki lub umiarkowany.
Kto może otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności na cukrzycę?
Przede wszystkim osoba chora na cukrzycę z powikłaniami.
Twoje funkcjonowanie staje się faktycznie ograniczone, kiedy rozwijają się różnorodne powikłania choroby. Stać to się może wskutek niedostatecznego leczenia, bądź braku odpowiedzi na nie. Choć obraz wieloletniego diabetyka dzisiaj się zmienia, to jednak nadal spotkasz się z osobami, które wskutek cukrzycy utraciły wzrok lub mają amputowane kończyny, czy wymagają dializ. Ze statystyk wynika, że są to jedne z najbardziej dramatycznych powikłań, które mogą Cię dotknąć.
Nie możesz jednak zapominać o innych dolegliwych konsekwencjach w postaci: obniżonej odporności, uszkodzeń naczyń i mięśnia sercowego, zaburzeń czucia, czy samej tendencji do hipo- lub hiperglikemii oraz pojawiającej się kwasicy. Sama konieczność utrzymania diety, badania poziomu glukozy, czy iniekcje insuliny zmuszają do zmian w codziennym funkcjonowaniu.
To sprawia, że w zależności od przebiegu Twojego leczenia dostaniesz orzeczenie z powodu cukrzycy typu 1 lub cukrzycy typu 2 (na podstawie ustawy z 27.08.1997 r. z późn. zm.).
- Najczęściej na pierwszy typ cukrzycy zapadają dzieci do lat 16 i otrzymują orzeczenie o niepełnosprawności (art. 4a ustawy).
- Drugą grupę osób niepełnosprawnych stanowią zaś dorośli z cukrzycą typu 1 lub 2, otrzymujący orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (art. 3 ustawy i § 2 pkt 2 rozporządzenia).
Jaki stopień niepełnosprawności dostanie osoba z cukrzycą?
Teoretycznie możesz mieć zapisany w swoim dokumencie:
- znaczny stopień niepełnosprawności.
- umiarkowany stopień niepełnosprawności.
- lub lekki stopień niepełnosprawności (art. 3 ust. 1 ustawy).
Bardzo rzadko jednak zdarza się, abyś z powodu cukrzycy, miał przyznany znaczny stopień niepełnosprawności, który oznacza całkowitą niesamodzielność i konieczność pomocy innych w samoobsłudze.
Dlaczego tak jest?
Kiedy w dorosłości chorujesz na cukrzycę zwykle bez problemu radzisz sobie z wyzwaniami, jakie niesie za sobą sam proces leczenia. Orzecznictwo osób dorosłych nakierowane więc jest na to, by określić w jakim stopniu schorzenie wpływa na zaburzenia w Twoim funkcjonowaniu.
W przypadku dzieci chorujących na cukrzycę, orzeczenie o niepełnosprawności sprawia mniej trudności dla orzeczników. Takie dziecko wymaga wsparcia w procesie leczenia i samo z tym sobie nie poradzi. Potrzebuje w codzienności wzmożonej opieki rodziców lub opiekunów prawnych.
Jaki stopień niepełnosprawności przy cukrzycy typu 1 można dostać?
Diabetyk chorujący na cukrzycę od dzieciństwa na komisji orzeczniczej otrzymuje zwykle stopień lekki lub umiarkowany. Jednak w cukrzycy typu 1 współwystępującej wraz z powikłaniami narządowymi, zgodnie z przepisami, można otrzymać umiarkowany stopień niepełnosprawności. Komisja przy tym nie musi precyzować jakie to są powikłania. Stopień ten możesz dostać także mimo braku powikłań, ale w sytuacji, gdy masz udokumentowaną kwasicę oraz częste hipoglikemie.
O przyznaniu Ci danego stopnia decyduje odpowiednia dokumentacja medyczna wskazująca na przebieg choroby i trudności w wypełnianiu przez Ciebie ról społecznych, obowiązków zawodowych oraz konieczności częściowej pomocy innych osób w Twojej codzienności. Warto, abyś o nią zadbał z uwagi na to, że system orzeczniczy bywa rozbieżny.
Różni lekarze w tej samej sytuacji uznają określone dokumenty wskazujące na hipoglikemie, jako dobrze lub niedostatecznie udokumentowane. Problem ten dotyczy także chorujących na cukrzycę typu 2.
Jaki stopień niepełnosprawności przy cukrzycy typu 2 można dostać?
Cukrzyca typu 2 sprawia, że początkowo komisja przyzna Ci najczęściej lekki stopień niepełnosprawności. Uzasadnieniem do tego rodzaju orzeczenia jest Twój stan funkcjonalny. Praktyka medyczna wskazuje, że przy cukrzycy posiadasz ograniczenia w pełnieniu ról społecznych i zawodowych, które możesz skompensować. W zależności od potrzeb pomogą Ci w tym odpowiednie środki techniczne lub pomocnicze oraz niektóre sprzęty ortopedyczno-rehabilitacyjne.
Gdy choroba doprowadziła Cię do powikłań (neuropatia, retinopatia, nefropatia, stopa cukrzycowa) wskazujących na konieczność korzystania z częściowej pomocy innych, możesz otrzymać stopień umiarkowany. Następuje to po wielu latach od stwierdzenia u Ciebie tego schorzenia.
Jaki symbol na orzeczeniu o niepełnosprawności oznacza cukrzycę?
Dla chorych z cukrzycą typu 1 i typu 2 symbol przyczyny niepełnosprawności określony jest kodem: 11-I. Symbol ten wskazuje m.in. na problemy związane z układem wydzielniczym oraz zaburzenia enzymatyczne (Dz.U. 2015 poz. 1110 — § 32 ust. 2 rozporządzenia).
Kiedy masz cukrzycę jesteś jednak najczęściej sprawny ruchowo i intelektualnie. W przypadku cukrzycy „niepełnosprawność” dotyczy sfery fizycznej organizmu, a konkretnie trzustki, która nie wydziela insuliny prawidłowo. Stąd wynika właśnie ten symbol.
Czy warto ubiegać się o orzeczenie niepełnosprawności mając cukrzycę?
Zdecydowanie warto. Posiadając aktualne orzeczenie o niepełnosprawności zyskujesz obok typowych uprawnień osoby niepełnosprawnej (o tym niżej) zwiększenie limitu: zestawów infuzyjnych, transmiterów i sensorów. Możesz ubiegać się o dofinansowanie w ramach likwidacji barier technicznych, np. pompy insulinowej i osprzętu do niej.
Jako diabetyk masz prawo do wsparcia leczenia w ramach NFZ. Pokrywa ono częściowo leki, które stosujesz oraz daje dostęp do części darmowych pasków, igieł i glukometrów (rozporządzenie z 29.05.2017 r., Dz.U. 2017 poz. 1061 z późn. zm.). Często, to nie wystarcza, byś w pełni zadbał o swoje zdrowie. Orzeczenie rozszerza Twoje możliwości.
Co się należy choremu na cukrzycę z tytułu niepełnosprawności?
Kiedy otrzymasz orzeczenie o niepełnosprawności lub jej stopniu, otwiera się przed Tobą dostęp do ulg i uprawnień dedykowanych wszystkim osobom niepełnosprawnym. Możesz ubiegać się o:
- zasiłek pielęgnacyjny lub dodatek pielęgnacyjny,
- świadczenie wspierające lub świadczenie pielęgnacyjne opiekuna,
- zwrot z podatku za leki,
- ulgę rehabilitacyjną,
- ulgi w komunikacji miejskiej,
- przywileje pracownika z orzeczeniem,
- dofinansowania PFRON do turnusów rehabilitacyjnych, sprzętu rehabilitacyjnego, czy medycznego i likwidacji barier.
Po co dziecku z cukrzycą orzeczenie?
Na dziecko z cukrzycą, z chwilą otrzymania orzeczenia, możesz ubiegać się o zasiłek pielęgnacyjny, dofinansowania z PFRON i ulgi dla niepełnosprawnych i ich opiekunów. Możesz także w rozliczeniach podatkowych PIT, wykorzystać ulgę rehabilitacyjną.
W czym orzeczenie dziecka pomaga rodzicowi?
Jako opiekun możesz otrzymać świadczenie pielęgnacyjne. Dziecko chorujące na cukrzycę wymaga zwiększonej uwagi swojego opiekuna. Rodzic w związku z koniecznością stałego współudziału w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji staje zwykle przed koniecznością rezygnacji z życia zawodowego.
Aby w jakiś sposób zrekompensować tę sytuację i zapewnić Wam środki na życie przewidziano wsparcie dla opiekunów. Dostaniesz to świadczenie, jeżeli Twoje dziecko w orzeczeniu o niepełnosprawności ma zaznaczone punkty 7 i 8 i umieszczony przy nich zapis „wymaga”. Pierwszy punkt mówi o konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy, zaś drugi o stałym współudziale w zapewnieniu rozwoju choremu dziecku (art. 6b ust. 3 pkt 7 i pkt 8 ustawy).
Dlaczego zasady orzekania niepełnosprawności wobec cukrzyka budzą wątpliwości?
Zaliczenie diabetyka do grupy osób niepełnosprawnych dla wielu chorujących jest wątpliwe. Obowiązujące zasady orzekania są kontrowersyjne z kilku powodów:
- Nie możesz liczyć, że lekarz orzekający będzie diabetologiem.
- Mimo, że cukrzyca jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną orzeczenie otrzymasz tylko na czas określony.
- Orzekanie o stopniu niepełnosprawności jest uznaniowe. W tej samej sytuacji funkcjonalnej i medycznej możesz u różnych orzeczników otrzymać wyższy lub niższy stopień.
- Podobna niespójna reguła dotyczy przyznawania punktu 7. i 8. wobec dzieci.
- Teoretycznie w cukrzycy typu 2 orzeczenie otrzymasz w przypadku przewlekłych powikłań. W praktyce okazuje się, że dostaniesz je przy cukrzycy niedawno rozpoznanej lub z chwiejnym przebiegiem. Doświadczając „tylko” częstych niedocukrzeń możesz dostać stopień lekki lub umiarkowany, a zależy to od lekarza, który orzeka i jego interpretacji przepisów.
- Ten sam stopień możesz dostać zarówno nie mając powikłań , jak i doświadczając powikłań. Diabetycy czują się potraktowani niesprawiedliwie przez system, gdyż w zupełnie innych sytuacjach są traktowani jednakowo i dostają, co najwyżej stopień umiarkowany.
- Liczba powikłań nie wpływa na decyzję orzecznika. Powikłania w cukrzycy nie sumują się. Dostaniesz ten sam stopień niezależnie czy doświadczasz tylko np. retinopatii, czy też dodatkowo masz uszkodzone nerki i stopę cukrzycową.
Powyższe czynniki wpływają na to, że pacjenci ze zdiagnozowaną cukrzycą nie starają się w odpowiednim czasie o przyznanie im statusu osoby niepełnosprawnej. Zwlekają do momentu aż ich sytuacja zdrowotna staje się dramatyczna. Jeśli chorujesz na cukrzycę, zadbaj odpowiednio wcześnie o złożenie wniosku o orzeczenie niepełnosprawności. Dzięki temu dokumentowi proces leczenia oraz Twoja codzienność będą trochę łatwiejsze.
Mam nadzieję, że rozwiałam Twoje wątpliwości związane z orzeczeniem o niepełnosprawności przy cukrzycy. Pamiętaj, że każda sytuacja jest indywidualna. Jeśli masz wątpliwości, zawsze możesz skonsultować się z prawnikiem lub doradcą specjalizującym się w orzecznictwie i prawach pacjenta. Dzięki temu zyskasz pewność, że Twoja dokumentacja medyczna będzie przedstawiona w sposób kompletny i rzetelny, a Ty otrzymasz formalne potwierdzenie Twojego stanu.
Czy na cukrzycę można dostać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności?
W polskim systemie orzecznictwa o niepełnosprawności samo stwierdzenie cukrzycy (zarówno typu 1, jak i typu 2) nie gwarantuje automatycznego przyznania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Możliwe jest jednak uzyskanie takiego orzeczenia, jeśli cukrzyca (wraz z ewentualnymi powikłaniami) powoduje ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu. Zespół orzekający ocenia, w jakim stopniu choroba ogranicza funkcjonowanie w życiu codziennym i zawodowym. Może przyznać stopień lekki, umiarkowany lub znaczny, zależnie od nasilenia objawów i skutków cukrzycy.
Czy na cukrzycę typu 2 można dostać orzeczenie o niepełnosprawności?
Samo stwierdzenie cukrzycy typu 2 często nie jest uzasadnieniem do przyznania chorującemu stopnia niepełnosprawności. Dopiero jej powikłania: kwasica, trudności w ustabilizowaniu poziomu cukru, uszkodzenia narządów itp. są podstawą dla większości lekarzy orzeczników do przyznania stopnia niepełnosprawności. Sytuacja diabetyków w zakresie orzecznictwa nie jest spójna.
Czy choremu na cukrzycę przysługuje zasiłek pielęgnacyjny?
Chory na cukrzycę, gdy posiada orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub umiarkowanym – a jego niepełnosprawność powstała przed 21 rokiem życia – może ubiegać się o zasiłek pielęgnacyjny. Najczęściej dotyczy to dzieci lub dorosłej już osoby z cukrzycą typu 1. W sytuacji kiedy, pobierasz rentę z tytułu niezdolności do pracy, otrzymasz na wniosek, możliwość pobierania dodatku pielęgnacyjnego z ZUS.
Czy sama cukrzyca gwarantuje orzeczenie?
Nie, decyduje wpływ choroby i powikłań na funkcjonowanie.
Źródła
Przeanalizowałam akty prawne dotyczące orzekania o niepełnosprawności oraz inne dokumenty i publikacje związane z orzecznictwem w przypadku pacjenta diabetologicznego. Wartościowych informacji przydatnych do tego artykułu, dostarczyły mi także rozmowy z osobami chorującymi na cukrzycę. Dzięki temu możesz zapoznać się zarówno z teorią, jak i praktyką przyznawania orzeczeń o niepełnosprawności diabetykom.
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19971230776/U/D19970776Lj.pdf
- https://niepelnosprawni.gov.pl/art,13,instytucje-orzekajace-procedury-orzekania-tryb-i-zasady
- https://www.mojacukrzyca.org/pliki/download/Zalecenia-PTD-2024-22-01-2024.pdf
- https://ptdiab.pl/images/docs/zalecenia/CTiD-1-2022-pl.pdf
- https://www.gov.pl/attachment/ff3093ca-e88f-454c-86e8-99ecc86ef46a
- https://eli.gov.pl/eli/DU/2017/1061/ogl?utm_source=chatgpt.com
- https://mywspieramy.org/czy-na-cukrzyce-mozna-dostac-orzeczenie