Świadczenie pielęgnacyjne 2023. Jakie wsparcie dla opiekunów osób z niepełnosprawnością?

Osoby niepełnosprawne oraz ich najbliżsi borykają się z różnymi problemami każdego dnia. Jest to nie tylko przełamywanie barier, czy trudności dnia codziennego, jak wizyta lekarska, ale również te finansowe, które mogą być przyczyną innych narastających problemów.

Dzisiejszy artykuł kierujemy do osób niepełnosprawnych oraz ich opiekunów, aby przybliżyć temat uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego. Odpowiadamy w nim: komu przysługuje świadczenie pielęgnacyjne i na jakich warunkach, ile wyniesie w 2023 roku oraz jak ubiegać się o pomoc finansową. Poruszymy również kontrowersyjny dla wielu temat związany z możliwością podjęcia pracy w trakcie pobierania świadczenia z tytułu sprawowania opieki.

Czym jest świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów osób z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności?

Świadczenie pielęgnacyjne to świadczenie finansowe wypłacane z budżetu państwa. Mogą je otrzymać osoby, które nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia w celu podjęcia opieki nad członkiem rodziny legitymującym się znacznym stopniem niepełnosprawności. Warto dodać, że zarejestrowanie w powiatowym urzędzie pracy jako osoba poszukująca pracy lub posiadanie statusu bezrobotnego nie wpływa na prawo do pobierania świadczenia.

Świadczenie dla opiekunów dzieci niepełnosprawnych jest przyznawane na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych. Istnieje jeszcze specjalny zasiłek opiekuńczy. Otrzymują go opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych. Są to odrębne świadczenia. My jednak skupimy się w głównej mierze na pierwszym z nich, czyli świadczeniu pielęgnacyjnym.

Jak długo można pobierać świadczenie pielęgnacyjne? Przyznanie świadczenia dla opiekuna odbywa się na czas nieokreślony, gdy zajmujesz się osobą wymagającą opieki trwale i jest to określone w orzeczeniu. Inaczej sprawa wygląda, jeśli orzeczenie osoby niepełnosprawnej wymagającej opieki jest wydane na czas określony. W takim przypadku świadczenie przysługuje do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności tego orzeczenia.

Świadczenie pielęgnacyjne a osoby uprawnione

Zgodnie z wykładnią świadczenie przysługuje:

• opiekunowi faktycznemu dziecka wymagającego całodobowej opieki,
• osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną (dziadkowie, rodzeństwo),
• innym bliskim, na których wg przepisów KRiO ciąży obowiązek alimentacyjny (są to: rodzeństwo, wstępni, zstępni). Wyjątek stanowią osoby o stopniu niepełnosprawności znacznym,
• tym, którzy nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, lub z niej rezygnują z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad osobą z orzeczeniem o niepełnosprawności, w którym wskazano: konieczność stałej lub długotrwałej opieki/pomocy drugiej osoby w powiązaniu ze znacznie ograniczoną możliwością do samodzielnej egzystencji. Opiekun w związku z tym zmuszony do stałego współudziału w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji dziecka albo osoby legitymującej się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności znacznym wraz z orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

O omawiane świadczenie mogą również ubiegać się rolnicy. Wtedy to pomoc finansowa przysługuje:

• rolnikom, gdy zaprzestaną prowadzenia gospodarstwa rolnego,
• małżonkom rolników lub domownikom, którzy zaprzestaną prowadzenia gospodarstwa rolnego lub wykonywania pracy w gospodarstwie.

W przypadku zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego, w celu sprawowania opieki nad niesprawnym bliskim, należy potwierdzić poprzez złożenie oświadczenia. Podanie nieprawdziwych informacji grozi odpowiedzialnością karną. Warto jednak tu zaznaczyć, że nie chodzi tu o sam fakt posiadania gospodarstwa rolnego, lecz faktyczną niemożność wykonywania w nim pracy w celach zarobkowych ze względu na sprawowaną opiekę nad osobą niepełnosprawną. Zaprzestanie prowadzenia gospodarstwa rolnego oznacza tylko odstąpienie od pracy w nim, a nie jego likwidację.

Brak uprawnień do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego następuje w sytuacji, gdy opiekun:

• ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna. W sytuacji zbiegu prawa do któregokolwiek z tych świadczeń przysługuje tylko jedno z nich. Może być wybrane przez osobę uprawnioną.  
• ma ustalone prawo do renty, w tym renty socjalnej, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka, emerytury, lub innego świadczenia emerytalno-rentowego. A także zasiłku stałego, czy zasiłku przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego. Zgodnie z bieżącymi przepisami osoba pobierająca świadczenie emerytalno – rentowe ma prawo wyboru świadczenia. Jeśli chce pobierać świadczenie, musi zawiesić emeryturę lub rentę.

Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje w sytuacji, gdy podopieczny z niepełnosprawnością:

• zawrze związek małżeński. Wyjątek stanowi fakt, gdy współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności w znacznym stopniu. Dotyczy to sytuacji, gdy o świadczenie ubiega się inna osoba, niż współmałżonek.
• został umieszczony w rodzinie zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej), w rodzinnym domu dziecka. Podobnie, kiedy podopieczny w związku z kształceniem, rewalidacją lub rehabilitacją, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, z wyjątkiem instytucji leczniczej, korzysta z niej przez ponad 5 dni w tygodniu.

Świadczenie pielęgnacyjne a zasiłek opiekuńczy – czym się różnią te świadczenia?

Specjalny zasiłek opiekuńczy to świadczenie finansowe przysługujące osobom, które nie podejmują pracy lub z niej rezygnują, aby podjąć opiekę nad dorosłą osobą z niepełnosprawnością. Otrzymują je osoby spokrewnione, czyli np. małżonek lub rodzeństwo. Warunkiem otrzymania zasiłku jest konieczność posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności przez podopiecznego lub orzeczenia o niepełnosprawności ze wskazaniem stałej albo długotrwałej opieki i pomocy.

Specjalny zasiłek opiekuńczy stanowi kwota 620 zł. Wypłacany jest on w zależności od kryterium dochodowego na członka rodziny. Dochód na osobę nie może on przekroczyć 764 zł na miesiąc. Kwota ta nie wystarcza nawet na pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem bieżącym.

Świadczenie związane z opieką nad osobami dorosłymi różni się od świadczenia pielęgnacyjnego przede wszystkim tym, że zasiłek opiekuńczy zależy od kryterium dochodowego. Jego kwota jest też stanowczo niższa. Różnica to także zależność przyznania prawa do wsparcia dotyczy kwestii, kiedy u osoby wymagającej opieki powstała niepełnosprawność.

Zasiłek pielęgnacyjny a świadczenie pielęgnacyjne — pilna potrzeba koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego wskazał, że świadczenia z tytułu opieki nad osobami niepełnosprawnymi nie mogą być różnicowane z uwagi na wiek wystąpienia dysfunkcji. Jest to niezgodne z prawami obywatelskimi zawartymi w Konstytucji. Wyrok czeka na realizację. Niestety aktualny system orzekania o niepełnosprawności jest zbyt uproszczony. Ustalenie niepełnosprawności aktualnie oznacza, że taki sam znaczny stopień, otrzymują osoby całkowicie zależne oraz osoby bez problemu funkcjonujące samodzielnie. Trwają prace nad nowym systemem orzecznictwa. Póki nie zostanie wprowadzona reforma, póty opiekunowie osób dorosłych będą pokrzywdzeni w dostępie do wsparcia. Niestety w obecnej sytuacji Budżet Państwa nie udźwignąłby obciążenia w wyniku zrównania zasad przyznawania świadczeń dla opiekunów i ich kwot.

Świadczenie pielęgnacyjne na rodzica – czy tylko?

Możliwe jest pobieranie świadczenia przez osobę z dalszym stopniem pokrewieństwa. Zgodnie z ustawą o świadczeniach rodzinnych osoby, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, inne niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą z niepełnosprawnością mogą ubiegać się o świadczenie dla opiekuna. Muszą jednak zostać spełnione następujące warunki:

• rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją albo zostali pozbawieni praw rodzicielskich, ponadto są małoletni lub sami legitymują się orzeczeniem o niepełnosprawności w znacznym stopniu,
• nie ma innych uprawnionych osób spokrewnionych wprost, są one małoletnie albo posiadają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• nie ma bliskich osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy, lub legitymują się one orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym.

Przekładając prawo na sytuacje codzienne, kolejne punkty oznaczają to konkretne sytuacje. Na przykład, jeśli syn nie może opiekować się niepełnosprawną matką ze względu na swój stan zdrowia i znaczny stopień niepełnosprawności. Opiekę nad babcią może sprawować wnuk. Problematyczne jest fakt, gdy osoba w bliższym stopniu pokrewieństwa nie posiada znacznego stopnia niepełnosprawności. Jednocześnie stan zdrowia nie pozwala na pełnienie opieki. Pytanie, jakie powstaje to, czy może w takiej sytuacji przejąć opiekę nad osobą niepełnosprawną również inna osoba z dalszej linii pokrewieństwa? Podobnie rzecz wygląda, gdy o to świadczenie ubiega się inna osoba niż małżonek osoby niepełnosprawnej. Organy wydające decyzje w tym zakresie nie orzekają tak samo.

Świadczenie pielęgnacyjne na osobę dorosłą – czy to możliwe?

Osoba sprawująca opiekę nad dorosłą osobą z niepełnosprawnością może ubiegać się o świadczenie dla opiekuna. Istotne jest to, by ta niepełnosprawność powstała nie później, niż do ukończenia 18 roku życia. Albo w trakcie nauki w szkole i szkoły wyższej, nie później niż do ukończenia 25 roku życia.

Jeśli osoba wymagająca opieki, u której powstała niepełnosprawność do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki szkolnej uzyskała orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane na czas nie określony, to w takiej sytuacji możliwe jest pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego również na osobę dorosłą.

Osoba ze znacznym stopniem z zasady nie może sprawować opieki nad inną osobą niepełnosprawną i pobierać świadczenie. Warto jednak podkreślić, że każda sytuacja jest indywidualna i warto jednak złożyć wniosek o przyznanie pomocy finansowej.

Świadczenie pielęgnacyjne 2023 – wysokość wsparcia

Kwota świadczenia pielęgnacyjnego od 1 stycznia 2023 roku wynosi 2458 zł. Opiekun osoby niepełnosprawnej otrzymuje takie środki w każdym miesiącu 2023 r.

Wyjątkiem jest wypłacanie obniżonego świadczenia w sytuacjach skrajnych, np. śmierci podopiecznego. Stosuje się w takim przypadku wypłatę świadczenia w wysokości 1/30 za każdy dzień.

Świadczenie pielęgnacyjne 2023. Czy będzie druga waloryzacja?

Zachodzi pytanie, ile będzie wynosiło ostatecznie świadczenie pielęgnacyjne w drugiej połowie 2023 roku? W styczniu 2023 roku wysokość najniższego wynagrodzenia wzrosła o 15,9%. Najniższa płaca została podniesiona z  3010 zł do 3490 zł. Oznaczało to, że świadczenie, o którym mowa, także uległo podwyższeniu o 15,9% i wynosi 2458 zł.

Podwyżka świadczenia pielęgnacyjnego związana jest z waloryzacją płacy minimalnej. Niestety, mimo że podwyżka najniższej krajowej w 2023 roku planowana jest dwukrotnie, to wysokość świadczenia wzrośnie tylko raz.

Wynika to z przepisów, które określają tylko jedną waloryzację świadczenia w ciągu roku. Mówi o tym  art. 17 ust. 3a–3d ustawy o świadczeniach rodzinnych, z 28.11.2003 r.  (Dz.U. 2022 r. poz. 615 ze zmianami). Określa on zasady weryfikacji świadczenia pielęgnacyjnego. Przewiduje, że kwota świadczenia podlega corocznej waloryzacji od 1 stycznia, polegającej na zwiększeniu jego wysokości o wskaźnik waloryzacji. Tym wskaźnikiem jest zaś procentowy wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego na dzień 1 stycznia danego roku, w którym ma miejsce waloryzacja. W odniesieniu do wysokości najniższej pensji z 1 stycznia roku poprzedniego.

Oznacza to niestety, że w 2023 r. waloryzacja świadczenia pielęgnacyjnego będzie przeprowadzona tylko 1 raz w styczniu.

W jakiej wysokości było świadczenie pielęgnacyjne 2022?

Mimo iż wymogiem otrzymania świadczenia związanego z pielęgnacją podopiecznego jest brak podejmowania zatrudnienia, to jego przyznanie nie jest uzależnione od dochodu na członka rodziny. Ile więc wynosi świadczenie pielęgnacyjne aktualnie? Od 01.01.2022 jego wysokość to 2119 zł.

Kwota świadczenia podlega corocznej waloryzacji na podstawie procentowego wzrostu najniższego wynagrodzenia. Mimo licznych głosów ze środowiska osób niepełnosprawnych, by świadczenie było równe najniższemu wynagrodzeniu, to nadal w 2022 roku nie jest ono dużo niższe.

Zgodnie z obecną linią orzeczniczą Sądów Administracyjnych, omawiane świadczenie przysługuje opiekunom z przyznanym świadczeniem emerytalno – rentowym, w kwocie stanowiącej różnicę między nim a kwotą świadczenia. Od dnia 9 stycznia 2020 roku, jeśli opiekun ma ustalone prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, to otrzyma świadczenie w pełnej kwocie.

Świadczenie pielęgnacyjne a emerytura i lata pracy

Pobieranie świadczenia dla opiekunów umożliwia odprowadzanie składek emerytalno-rentowych. Stanowi to później podstawę do nabycia prawa do emerytury. Składka jest odprowadzana przez Wójta, Burmistrza lub Prezydenta Miasta przez okres niezbędny do uzyskania okresu ubezpieczenia składkowego i nieskładkowego, odpowiednio:

• 20 lat dla kobiety,
• 25 lat dla mężczyzny.

Podstawę wymiaru składki emerytalnej stanowi kwota pobieranego świadczenia pielęgnacyjnego.

Opiekunowi prawo do emerytury przysługuje wówczas, gdy po wcześniejszym złożeniu stosownego wniosku, otrzyma on pozytywną decyzję od  organu ubezpieczeniowego. Jeżeli opiekun pobierający świadczenie, nie złoży wniosku o przyznanie emerytury, to nadal pozostaje mu prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na dotychczasowych warunkach.

Z chwilą śmierci podopiecznego z niepełnosprawnością, osoba, która była opiekunem i pobierała świadczenie dla opiekunów, może otrzymać zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie przedemerytalne. W tym celu musi zarejestrować się w PUP, jako bezrobotny i udowodnić, że pobierała świadczenie, przez minimum rok w ciągu 18 miesięcy przed rejestracją. W takiej sytuacji opiekunowi przysługuje zasiłek dla bezrobotnych.

W dalszej kolejności osoba, która sprawowała opiekę nad osobą niepełnosprawną, otrzyma świadczenie przedemerytalne, jeśli spełnia kryteria. Warunkiem jest, aby w dniu ustania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego były opiekun miał ukończone 55 lat w przypadku kobiety i 60 lat w przypadku mężczyzny. Jednocześnie musi posiadać odpowiedni okres składkowy. Zgłoszenie do PUP musi nastąpić do 60 dni, licząc od dnia utraty prawa do świadczenia dla opiekunów.

Czy świadczenie pielęgnacyjne wlicza się do lat pracy?

W związku z odprowadzaną składką emerytalno-rentową okres, w którym opiekun sprawował opiekę nad osobą niepełnosprawną i pobierał świadczenie pielęgnacyjne wlicza się do lat pracy. Co więcej, prawo nie nakazuje opiekunom pobierającym świadczenie, rezygnacji z jego pobierania w momencie osiągnięcia wieku, który uprawnia do emerytury. Oznacza to, że organ wypłacający świadczenie dla opiekuna nie może oczekiwać od osoby pobierającej to świadczenie, że wystąpi do ZUS lub KRUS o ustalenie prawa do emerytury. Emeryt może sam zadecydować, czy pozostaje dalej na zasiłku, czy rezygnuje z niego i przechodzi na emeryturę. Wybiera takie rozwiązanie, które jest dla niego korzystniejsze. Warto pamiętać, że dodatkowe lata pobierania świadczenia w okresie, gdy przysługuje już prawo do emerytury, wpływają na jej wysokość. 

Czy świadczenie pielęgnacyjne wlicza się do stażu pracy?

O ile świadczenie pielęgnacyjne wlicza się do lat pracy, które uprawniają do emerytury i mają wpływ na jej wysokość, o tyle nie ma wpływu ono do uprawnienia związane ze stażem pracy. Przepisy ustawy o świadczeniu pielęgnacyjnym nic nie mówią o tym, aby okres, w którym było pobierane świadczenie pielęgnacyjne, był wliczany do stażu pracy. W związku z tym opiekun, który pobierał świadczenie pielęgnacyjne, nie nabywa za ten okres uprawnień pracowniczych, od których zależą między innymi: wymiar urlopu, czy dodatki za wieloletnią pracę.

Świadczenie pielęgnacyjne a praca

Osoba, która podejmuje się opieki nad osobą niepełnosprawną i decyduje się pobierać świadczenie dla opiekuna, nie ma jak dotąd, możliwości podjęcia jakiejkolwiek pracy. Ani możliwości, by dorobić do miesięcznego budżetu. Mimo iż jest to kwestia szeroko dyskutowana przez polityków, to nadal sytuacja pozostaje bez zmian.

Dla opiekuna pobierającego świadczenie, brak możliwości podjęcia zatrudnienia, to nierzadko problematyczna kwestia. Z jednej strony, by zająć się niepełnosprawnym członkiem rodziny, rezygnuje z podjęcia pracy. Z drugiej jednak koszty, jakie powstają podczas opieki nad osobą z niepełnosprawnością, często przewyższają wysokość świadczenia. Bywa, są to wydatki związane, ze specjalistyczną opieką lekarską, z rehabilitacją, drogimi lekami i zaopatrzeniem medycznym, czy sprzętem rehabilitacyjnym itp. Możliwość dorobienia przez opiekuna ułatwiłaby choć trochę ich bardzo trudną sytuację finansową.

Pomijając kwestie finansowe, warto wspomnieć, że praca zawodowa to nie tylko aspekt ekonomiczny, ale i również psychologiczny. Praca pozwala na kontakt z ludźmi, samorealizację, co w efekcie wpływa na wysokość własnej wartości. Ma to ogromne znaczenie dla zdrowia psychicznego opiekuna osoby niepełnosprawnej. Zamknięcie się w domu bez żadnych możliwości rozwoju zawodowego, może istotnie wpłynąć na sposób życia opiekuna, a tym samym na jakość sprawowanej opieki.

Dziś zatrudnienie na umowę o pracę nie musi oznaczać ośmiogodzinnego etatu w siedzibie firmy. Obecnie wielu ludzi podejmuje różny formy pracy zdalnej. Możliwy jest również dorobek poprzez wykonywanie zleceń raz na jakiś czas. A także rękodzieło, które może być nie tylko źródłem dochodu finansowego, ale i źródłem satysfakcji.

Niestety nadal przepisy nie zmieniły się i opiekun nie może podjąć zatrudnienia lub innej formy pracy zarobkowej. Jest zdany wyłącznie na wypłatę świadczenia pielęgnacyjnego, które mimo tego, że jest najwyższe ze świadczeń rodzinnych, nadal nie jest zrównane z wysokością płacy minimalnej. Rodzi to ogrom różnych trudności finansowych związanych, nie tylko z niepełnosprawnością członka rodziny, ale i również z wydatkami dnia codziennego.

Wniosek o świadczenie pielęgnacyjne – kto i gdzie składa?

Ubiegając się o świadczenie dla opiekuna, wniosek składa osoba sprawująca opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem w Urzędzie Miasta lub Urzędzie Gminy odpowiednio do miejsca zamieszkania. Wniosek składa się bezpośrednio w Ośrodku Pomocy Społecznej lub w innej jednostce organizacyjnej gminy, jeżeli to właśnie jej przekazana została realizacja świadczeń rodzinnych. Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ustala ten organ w pierwszej kolejności.

Osoba z niepełnosprawnością wymagająca opieki musi posiadać orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.  Może być to również orzeczenie ze wskazaniami do konieczności stałej lub długotrwałej opieki albo pomocy innej osoby. Oczywiście w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz koniecznością współudziału opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Wniosek — jakie dokumenty do świadczenia pielęgnacyjnego trzeba dołączyć?

Formularz wniosku o otrzymanie świadczenia pielęgnacyjnego oraz wzór niezbędnych załączników udostępnia jednostka realizująca świadczenia rodzinne.

Do wniosku należy dołączyć:

• odpis skrócony aktu urodzenia dziecka/podopiecznego lub inny dokument potwierdzający wiek dziecka,
• kopię orzeczenia o niepełnosprawności lub o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Rozpatrzenie wniosku o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego kończy się wydaniem decyzji. Wnioskodawca otrzyma ją w ciągu 30 dni od daty złożenia pełnego wniosku.

Ośrodek Pomocy Społecznej na wniosek o przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego przeprowadza wywiad rodzinny. Pracownik socjalny bierze pod uwagę indywidualne cechy oraz sytuację danej rodziny.

Podsumowanie

Świadczenie pielęgnacyjne to pomoc finansowa, którą mogą pobierać opiekunowie osób z niepełnosprawnością. Warunkiem otrzymania świadczenia jest brak zatrudnienia lub rezygnacja z pracy opiekuna. Świadczenie nie jest uzależnione od kryterium dochodowego. Kwota świadczenia podlega corocznej waloryzacji na podstawie procentowego wzrostu najniższego wynagrodzenia. W roku 2023 kwota wsparcia będzie wynosić 2458 zł.

Osoba niepełnosprawna wymagająca opieki musi posiadać znaczny stopień niepełnosprawności, a jej niepełnosprawność musi powstać przed ukończeniem 18 roku życia lub podczas nauki do ukończenia 25 roku życia. Świadczenie przyznawane jest bezterminowo, gdy orzeczenie o niepełnosprawności wydane jest na stałe. Inaczej sprawa wygląda, jeśli orzeczenie podopiecznego jest wydane na czas określony. W takim przypadku świadczenie przysługuje do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności tego orzeczenia.

Z zasady wynikającej z przepisów opiekunem może zostać osoba najbliższa i faktycznie sprawująca opiekę. Jeśli istnieją przesłanki, które uniemożliwiają pełnienie opieki nad osobą niepełnosprawną, np. znaczny stopień niepełnosprawności, wówczas może nim zostać inna osoba. Świadczenie dla opiekuna nie przysługuje rodzicom, jeśli osoba z niepełnosprawnością pozostaje w związku małżeńskim. Wyjątkiem jest, gdy współmałżonek posiada znaczny stopień niepełnosprawności.