Podpowiadamy, jakie uprawnienia pracowników z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności obowiązują w Polsce

Próba aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością zrodziła potrzebę uregulowania prawnego zatrudnienia pracowników posiadających orzeczenie. Niepełnosprawność rodzi skutki w postaci obniżonego funkcjonowania, zmienionych możliwości realizacji z obowiązków zawodowych, czy konieczności poddawania się leczeniu i rehabilitacji. Z tego wynikają szczególne uprawnienia pracowników z orzeczeniem. Praca zawodowa nie może bowiem utrudniać jeszcze bardziej funkcjonowania człowieka i powodować pogorszenia jego stanu zdrowia.

Wiedzę o prawie pracy powinien mieć każdy pracodawca i skutecznie korzystać z regulacji obowiązujących aktualnie w Polsce. Nie mniej ważne jest, aby każdy pracownik z niepełnosprawnością także znał to prawo i wiedział, jakie uprawnienia posiada, a następnie skutecznie egzekwował je w swoim miejscu zatrudnienia. Poniżej omawiamy dla Ciebie kompleksowo dodatkowe uprawnienia pracowników z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. Poznaj je i wykorzystuj w praktyce.

Jakie szczególne uprawnienia pracowników z orzeczeniem o niepełnosprawności muszą być bezwzględnie przestrzegane?

Twoje uprawnienia pracownicze wynikają, jak i innych pracowników z Kodeksu Pracy. Dodatkowo masz szczególne prawa wynikające z Ustawy o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej oraz Zatrudnianiu Osób Niepełnosprawnych. Twój pracodawca ma obowiązek przestrzegania wszystkich Twoich uprawnień. Ma także obowiązek zapewnić Ci dostosowane miejsce pracy, dokonać usprawnień wynikających z Twoich potrzeb i nie może dyskryminować Cię w jakikolwiek sposób w zakresie dostępu do szkoleń, awansu, czy w zakresie wynagrodzenia.

Twój dodatkowe uprawnienia związane z niepełnosprawnością dotyczą kilku obszarów, które są istotne dla funkcjonowania, jako pracownika.  Wyróżnić w tym miejscu:

1. uprawnienia dotyczące czasu pracy osób niepełnosprawnych.
2. uprawnienia związane z pracą w nocy, w godzinach nadliczbowych i sobotę.
3. uprawnienia do dodatkowej przerwy.
4. uprawnienia do dodatkowego urlopu.
5. uprawnienia dotyczące zwolnienia od obowiązków z powodu wyjazdu na turnus rehabilitacyjny, czy wizytę u specjalisty.
6. uprawnienia wynikające z nabycia niepełnosprawności w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Przytoczone uprawnienia pracowników z orzeczeniem, są dedykowane zatrudnionym osobom w zależności od posiadanego stopnia niepełnosprawności. Nie zawsze ze wszystkich możesz skorzystać. Stąd powinieneś dobrze poznać zakres poszczególnych uprawnień i warunki ich przysługiwania.

Jaki jest wymiar czasu pracy pracowników z niepełnosprawnością?

Wymiar czasu pracy pracowników z orzeczeniem reguluje Ustawa o Rehabilitacji. Normy czasu pracy zawarte w tym dokumencie obowiązują Cię niezależnie od tego, na jaki wymiar czasu jesteś zatrudniony. Kiedy posiadasz orzeczenie o niepełnosprawności, Twojego pracodawcy nie obowiązują przepisy dotyczące czasu pracy, zawarte w Kodeksie Pracy. W związku z tym uprawniony jesteś do szczególnego potraktowania i nie możesz pracować dłużej niż 35 lub 40 godzin tygodniowo. Przy czym wymiar czasu pracy ma charakter stały.

Odstępstwo od reguł dotyczących wymiaru czasu pracy pracowników niepełnosprawnych dotyczy osób zatrudnionych przy pilnowaniu lub monitoringu.

Czas pracy pracowników ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności

Pracownicy posiadający znaczny i umiarkowany stopień niepełnosprawności mają uprawnienie do skróconego czasu pracy. Przekazanie pracodawcy orzeczenia z takim zapisem zagwarantuje Ci, prawo do 7-godzinnego dnia pracy oraz podejmowania obowiązków pracowniczych maksymalnie do 35 godzin tygodniowo.

Czas pracy pracowników z lekkim stopniem na orzeczeniu

Jeśli w Twoim orzeczeniu widnieje zapis o lekkim stopni niepełnosprawności i przedstawiłeś je pracodawcy, powinien on respektować Twoje uprawnienie do skróconego czasu pracy. W tym przypadku możesz pracować maksymalnie do 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo.

Czy niepełnosprawny może pracować w nocy?

Szczególne uprawnienie dla osób niepełnosprawnych wiąże się z zakazem zatrudnianie ich w porze nocnej. Ustawa przewiduje, że niezależnie od tego, czy jesteś osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym umiarkowanym lub lekkim nie powinieneś pracować w nocy.

Godziny nocne w tym przypadku są rozumiane jako czas między godziną 21.00 a godziną 7.00.

Czy pracownik z orzeczeniem może pracować w godzinach nadliczbowych?

Analogiczne uprawnienie do zakazu zatrudniania w nocy, posiadają wszyscy niepełnosprawni w odniesieniu do pracy w godzinach nadliczbowych. Gdy posiadasz stopień niepełnosprawności lekki, nie możesz pracować nie dłużej, niż 40 godzin tygodniowo, zaś gdy posiadasz stopień umiarkowany lub znaczny nie możesz pracować dłużej niż 35 godzin tygodniowo.

Zatem nie możesz pracować w godzinach nadliczbowych, gdy nie uzyskałeś wcześniej na to zgody lekarza medycyny pracy.

Czy pracownik z niepełnosprawnością ma prawo do ubiegania się o zgodę na zwiększenie wymiaru czasu pracy?

Istnieje rozwiązanie sytuacji, gdy praca w sobotę, godzinach nadliczbowych lub w nocy jest Twoim wyborem. Jeżeli wynika to z Twojej dobrej woli i zechcesz, możesz uzyskać zgodę lekarza medycyny pracy na wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych i w nocy.

Posiadanie takiej zgody oznacza dla Ciebie możliwość wykonywania obowiązków pracowniczych powyżej wskazanego ustawą wymiaru czasu pracy. Jednocześnie za pracę w sobotę lub w godzinach nadliczbowych pracodawca powinien wypłacać Ci dodatek od godziny, lub udzielać czasu wolnego w innym dniu.

Czy osoba niepełnosprawna może pracować w sobotę?

Możesz pracować w sobotę tylko i wyłącznie pod warunkiem, jeżeli nie będzie wiązało się to z przekroczeniem tygodniowego wymiaru czasu pracy, który Cię obowiązuje w związku z posiadanym określonym stopniem niepełnosprawności. Nic zatem nie stoi na przeszkodzie, aby sobota była Twoim dniem pracy mieszczącym się w wymiarze 35 lub 40 godzin tygodniowo.

Kiedy swoje obowiązki wykonujesz jednak od poniedziałku do piątku i dodatkowo w sobotę stawisz się w pracy, to będziesz wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych. Wydając Ci takie polecenie, pracodawca przekroczy Twoje uprawnienia. Ponieważ Twój wymiar czasu pracy ma charakter stały, nie możesz też pracować w jednym tygodniu więcej, a w kolejnym mniej i otrzymywać za to dnia wolnego.

Ile wynosi dodatkowa przerwa dla pracowników niepełnosprawnych?

Każda osoba zatrudniona powyżej 6 godzin dziennie ma prawo do skorzystania z 15-minutowej przerwy podczas dnia pracy. Pracownicy niezależnie od stopnia swojej niepełnosprawności posiadają uprawnienie do dodatkowej przerwy w pracy. Długość tej przerwy wynosi 15 minut. Twój pracodawca musi ten czas wliczyć do Twojego czasu pracy. W tych dodatkowych minutach możesz odejść od swoich obowiązków i przeznaczyć je na wypoczynek lub gimnastykę usprawniającą.

Pracownicy posiadający orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim, umiarkowanym oraz znacznym mają uprawnienie do skorzystania z dodatkowej przerwy w pracy.

Na czym polega uprawnienie do dodatkowego urlopu?

Szczególnym uprawnieniem dla pracowników, którzy przekazali swojemu pracodawcy orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności jest dodatkowy urlop wypoczynkowy. Ustawa o Rehabilitacji zakłada, że możesz skorzystać z dodatkowego urlopu w wymiarze 10 dni roboczych w ciągu roku kalendarzowego. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego nabędziesz, jeżeli przepracujesz rok od chwili, gdy uzyskałeś znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Z dodatkowego urlopu skorzystasz, jeżeli będziesz tylko pozostawał w stosunku pracy. Zatem jeżeli przebywałeś na zwolnieniu lekarskim, urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim nadal to uprawnienie Ciebie dotyczy.

Nie będziesz uprawniony do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, jeżeli:

• wymiar Twojego urlopu podstawowego przekracza 26 dni roboczych,
• posiadasz prawo do dodatkowego urlopu na podstawie odrębnych przepisów,
• nie przepracowałeś pełnego roku kalendarzowego po uzyskaniu orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub umiarkowanym,
• posiadasz orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Dowiedz się, jakie szczególne uprawnienia pracownika z orzeczeniem obowiązują w Polsce, a potem sprawdź inne artykuły dotyczące zatrudnienia niepełnosprawnych. Polecamy, m.in.:

Całkowita niezdolność do pracy a zatrudnienie osób z niepełnosprawnością

Dowiedz się, czy można zwolnić pracownika na L4 zgodnie z przepisami

Przedstawiamy kompleksowe wsparcie dla pracodawców zatrudniających niepełnosprawnych, abyś wykorzystał wszystkie możliwości

Zapraszamy na blog agencji My Wspieramy!

Kiedy pracodawca musi zgodzić się na zwolnienie osoby niepełnosprawnej od obowiązków w czasie pracy?

Niepełnosprawność oznacza zwiększoną potrzebę troski o swoje zdrowie. W związku z tym, jako pracownik posiadający orzeczenie o stopniu znacznym lub umiarkowanym jesteś uprawniony do zwolnienia z obowiązków przy zachowaniu wynagrodzenia w kilku sytuacjach.

Zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia przysługuje Ci:

1. na udział w turnusie rehabilitacyjnym. Pracodawca może udzielić Ci zwolnienia w wymiarze do 21 dni roboczych i nie częściej niż raz w roku na podstawie skierowania od lekarza.
2. w celu wizyty u lekarza specjalisty, wykonania specjalistycznych badań, zabiegów leczniczych lub usprawniających, o ile nie mogą być one zrealizowane poza godzinami pracy.
3. w związku z potrzebą nabycia zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy.

Pracodawca może zażądać od Ciebie potwierdzenia dokumenty lub innym zaświadczeniem fakt odbycia wizyty, lub realizacji tego uprawnienia.

Pamiętaj
Czas łącznego zwolnienia od świadczenia pracy i urlopu dodatkowego nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Jakie uprawnienia ma pracownik, gdy uległ wypadkowi podczas pracy i stał się niepełnosprawny?

Dodatkowe uprawnienia pracownicze przysługują Ci, jeżeli doznałeś wypadku przy pracy lub utraciłeś sprawność z powodu choroby zawodowej. Uzyskanie orzeczenia o niepełnosprawności w związku z tymi sytuacjami nakłada na Twojego dotychczasowego pracodawcę obowiązek zapewnienia Ci odpowiedniego stanowiska pracy, jeżeli nie możesz już pracować w związku z niepełnosprawnością na dotychczasowym.

Gdy ulegniesz wypadkowi przy pracy nie ze swojej winy, powinieneś zgłosić swojemu pracodawcy w ciągu 1 miesiąca od uzyskania orzeczenia, że chcesz powrócić do pracy. Twój pracodawca ma 3 miesiące na zorganizowanie Ci odpowiedniego miejsca pracy.

Co zrobić, gdy pracodawca nie przestrzega uprawnień pracowników z niepełnosprawnością?

Pracodawcy, którzy nie respektują uprawnień pracowników z niepełnosprawnością, mogą zostać ukarani. Tak, jak w przypadku naruszenia ogólnych przepisów prawa pracy, tak i w przypadku przekraczania przez pracodawcę Twoich praw możesz zgłosić to do Państwowej Inspekcji Pracy. Zanim jednak skierujesz swoje kroki do PIP, rozważ, czy możesz zwrócić się do jednostki nadrzędnej o zdyscyplinowanie Twojego zwierzchnika.

Niezależnie od tego do kogo się zwrócisz, gdy zostanie stwierdzone łamanie Twoich praw pracowniczych, kontrolujący powinni nakazać usunięcie stwierdzonych przekroczeń, nałożyć na pracodawcę mandat, powiadomić prokuraturę o popełnieniu przestępstwa lub skierować wniosek do sądu.

Szczególne uprawnienia pracowników z orzeczeniem w pigułce

Z uprawnień przewidzianych dla pracowników z orzeczeniem możesz skorzystać jedynie wtedy, gdy przedstawisz pracodawcy swoje orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Warto podkreślić, że nie masz takiego obowiązku.

Ustawa nakładająca na Twojego pracodawcę obowiązki w związku z zatrudnieniem osoby niepełnosprawnej nakazuje, aby:

1. zapewnił odpowiednie warunki poprzez przystosowanie stanowiska i miejsca pracy do potrzeb pracownika,
2. przestrzegał maksymalnego czasu pracy: 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo, gdy masz znaczny lub umiarkowany stopień oraz 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo, gdy masz lekki stopień,
3. udzielił Ci dodatkowej przerwy wymiarze 15 minut,
4. respektował Twoje prawo do 10 dni urlopu dodatkowego, jeżeli posiadasz znaczny stopień niepełnosprawności,
5. wydał zgodę na zwolnienie z pracy w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności,
6. zwolnił Cię obowiązków z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w celu: wyjścia do lekarza specjalisty, realizacji zabiegów leczniczych i usprawniających oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne (dotyczy pracowników ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności).

Uprawnienia pracowników z niepełnosprawnością w zakresie ograniczeń czasu pracy nie dotyczą zatrudnionych przy monitoringu i pilnowaniu mienia. Możesz także podjąć sam decyzję, że nie chcesz korzystać z tych uprawnień i złożyć dobrowolny wniosek do pracodawcy o skierowanie do lekarza medycyny pracy, aby ten wydał zgodę na nie stosowanie tych przepisów wobec Ciebie.

Źródła

– Ustawa o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej oraz Zatrudnianiu Osób Niepełnosprawnych z 27 sierpnia 1997 r. art. 15, art. 16, art. 19, art. 20 z późniejszymi zmianami
– Kodeks Pracy, Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.
– Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z 26 września 1997 r.