Przywileje osób niepełnosprawnych w pracy

Jeśli zatrudniasz osobę niepełnosprawną musisz pamiętać, że należy ona do grupy pracowników objętych szczegółowymi przepisami, które określa ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Przysługują im dodatkowe przywileje pracownicze a ich pracodawcy przywileje związane z obniżeniem kosztów zatrudnienia osoby niepełnosprawnej.

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest to prawne potwierdzenie statusu osoby niepełnosprawnej danego pracownika. To na podstawie tego dokumentu osoba niepełnosprawna może korzystać z dodatkowych uprawnień pracowniczych, przykładowo krótszy wymiar czasu pracy czy dodatkowa przerwa, natomiast ty możesz ubiegać się o dodatkowe środki z PFRON. Ponadto należy pamiętać, że wszelkie przejawy dyskryminacji w miejscu pracy są zabronione. Pracownik niepełnosprawny ma takie samo prawo w dostępie do informacji, awansów czy dodatkowych szkoleń, jak pozostali pracownicy.

Jeśli pracownik nie przedstawi swojego aktualnego orzeczenia, uprawnienia i przywileje w pracy nie będą go obowiązywać, a ty nie będziesz mógł otrzymać dodatkowych środków finansowych z PFRON.

Czytając poniższy artykuł dowiesz się, jakie są przywileje osób niepełnosprawnych w pracy, w szczególności:

• ile dni urlopu przysługuje pracownikowi z orzeczeniem,
• ile godzin może pracować osoba niepełnosprawna,
• co przysługuje pracodawcy zatrudniającego osobę niepełnosprawną.

Lekki stopień niepełnosprawności – przywileje w pracy

Kodeks pracy zawiera przepisy dotyczące osób zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę. Abyś mógł zatrudnić osobę niepełnosprawną, lekarz medycyny pracy musi wystawić pozytywną opinię i wyrazić na to zgodę. Odbywa się to na tych samych zasadach co w przypadku pozostałych pracowników.

Dodatkowe uprawnienia pracowników z orzeczoną niepełnosprawnością dotyczą norm czasu pracy. Osoby niepełnosprawne z lekkim stopniem nie mogą pracować dłużej niż 8 godzin w ciągu dnia i 40 godzin w ciągu tygodnia. Ponad to ich wymiar czasu pracy ma charakter stały. Oznacza to, że liczba godzin nie zmienia się i zawsze wynosi tyle samo.

Ogólne przepisy mówią o tym, że osoba niepełnosprawna nie może pracować w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej, czyli między 21:00 a 07:00. Zasada ta nie obowiązuje w dwóch przypadkach:

• kiedy praca dotyczy zadań związanych z pilnowaniem lub monitorowaniem mienia,
• kiedy na wniosek pracownika lekarz medycyny pracy lub w razie jego braku lekarz sprawujący nad nim opiekę wyrazi na to zgodę i wystawi zaświadczenie o niestosowaniu wobec niego art. 15 Ustawy o rehabilitacji.

Oznacza to, że po uzyskaniu zgody lekarza, możesz zlecać osobie niepełnosprawnej wykonywanie obowiązków pracowniczych zgodnie z normami czasu pracy ujętymi w kodeksie pracy. W takiej sytuacji obowiązują ją normy przeciętnego 40-godzinnego tygodnia pracy.

Kolejnym przywilejem w pracy dla osoby niepełnosprawnej jest prawo do dodatkowej 15 minutowej przerwy. Jest wliczana do czasu pracy i nie wpływa na wysokość wynagrodzenia. Przysługuje wszystkim pracownikom niezależnie od orzeczonego stopnia niepełnosprawności i wymiaru etatu. Mogą ją wykorzystać na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek.

Umiarkowany i znaczny stopień niepełnosprawności – przywileje w pracy

Normy czasu pracy dla pracowników z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności są skrócone i wynoszą 7 godzin w ciągu dnia oraz 35 godzin w ciągu tygodnia. Skrócony czas pracy nie wpływa na wysokość wynagrodzenia.

W przypadku, kiedy w umowie o pracę z osobą niepełnosprawną nie uwzględnisz zapisów dotyczących skróconych norm czasu pracy, będzie to naruszenie przepisów. Warto dodać, że dla pracowników z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności godziną nadliczbową jest każda przepracowana godzina powyżej 7 w danym dniu. Za każdą przepracowaną godzinę nadliczbową przysługuje prawo do 1,5 godziny czasu wolnego lub wypłaty 50% dodatku z tytułu wykonywania pracy w godzinie nadliczbowej.

Kolejnym przywilejem jest prawo do dodatkowego urlopu w wymiarze 10 dni roboczych w ciągu roku kalendarzowego. Dotyczy to pracowników zatrudnionych zarówno na chronionym jak i otwartym rynku pracy, którzy przepracowali minimum rok od daty otrzymania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Co warto podkreślić, pod uwagę bierzemy datę wystawienia dokumentu a nie datę przedstawienia go pracodawcy. W nabywaniu prawa do dodatkowego urlopu ma znaczenie pozostawanie w stosunku pracy. Oznacza to, że przysługuje pracownikowi niepełnosprawnemu także w sytuacji, w której przebywał na zwolnieniu lekarskim lub urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim.

Dodatkowy urlop rehabilitacyjny udzielany jest na tych samych zasadach co zwykły urlop wypoczynkowy. Nie wykorzystany w danym roku przechodzi na następny jako urlop zaległy. Utrata ważności orzeczenia o niepełnosprawności przez pracownika uniemożliwia uzyskanie prawa do kolejnego dodatkowego urlopu. Prawo jednak nie działa wstecz i niewykorzystany urlop z tamtego okresu nadal przysługuje takiemu pracownikowi. Roszczenia dotyczące dodatkowego urlopu przedawniają się po upływie trzech lat.

Dodatkowy urlop rehabilitacyjny nie przysługuje:

• osobom, których wymiar podstawowego urlopu przekracza 26 dni roboczych,
• osobom, które posiadają już prawo do dodatkowego urlopu na podstawie odrębnych przepisów.

Kolejnym przywilejem pracowników z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności jest prawo do zwolnienia od obowiązku w pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym. Przysługuje w wymiarze do 21 dni roboczych nie częściej niż raz w roku, przy czym nie może przekroczyć łącznie 21 dni z dodatkowym urlopem. Pracodawca udziela zwolnienia od obowiązku w pracy z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia za ten okres na podstawie wniosku o skierowanie na turnus rehabilitacyjny, który wystawia lekarz sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną. We wniosku jest określone jaki to turnus oraz czas jego trwania. Osoba niepełnosprawna ma obowiązek przedstawić taki wniosek pracodawcy w czasie, który niezakłóci normalnego toku pracy w firmie.

Pracownik z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności ma również prawo do zwolnienia od pracy w sytuacjach:

• w przypadku konieczności wykonania specjalistycznych badań lekarskich, zabiegów leczniczych lub usprawniających,
• w przypadku konieczności opuszczenia miejsca pracy w celu zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy.

Warunkiem uzyskania zwolnienia od obowiązku w pracy jest to, że pracownik nie może tych czynności wykonać poza godzinami pracy. Na prośbę pracodawcy pracownik ma obowiązek przedstawić dokument potwierdzający odbycie takich badań czy zabiegów.

Przywileje dla pracodawcy zatrudniającego osobę niepełnosprawną

Jeżeli jesteś pracodawcą, który zatrudnia co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągniesz wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych na poziomie 6% to nie tylko zostajesz zwolniony z obowiązkowej wpłaty do PFRON. Możesz również ubiegać się o dodatkowe wsparcie finansowe:

• miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych do 75% kosztów płacy,
• zwrot kosztów związanych z wyposażeniem stanowiska pracy – jest to pomoc jednorazowa i wynosi maksymalnie do piętnastokrotności przeciętnego wynagrodzenia,
• zwrot kosztów związanych z przystosowaniem stanowiska pracy – jest to pomoc jednorazowa w wysokości maksymalnie do dwudziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia,
• zwrot kosztów szkolenia pracowników niepełnosprawnych w wysokości do 70% całej kwoty takiego szkolenia, nie może jednak przekroczyć dwukrotności przeciętnego wynagrodzenia.

Jeżeli prowadzisz mniejszą firmę i zatrudniasz mniej niż 25 pracowników w przeliczeniu na pełny etat nie musisz osiągać wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych 6%, aby otrzymywać dodatkowe środki z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Podsumowanie artykułu o przywilejach pracowniczych osób niepełnosprawnych

Podsumowując, jeśli zatrudnisz w swojej firmie osobę niepełnosprawną pamiętaj o przysługujących jej przywilejach w czasie pracy. Są to w pierwszej kolejności skrócone normy czasu pracy. Dla osób z lekkim stopniem niepełnosprawności jest to 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Dla osób ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności jest to 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Ich wymiar czasu pracy ma charakter stały, czyli liczba godzin nie zmienia się i zawsze jest taka sama.

Osoby niepełnosprawne nie mogą pracować w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej. Zasada ta nie obowiązuje:

• kiedy zadania pracownika są związane z pilnowaniem lub monitorowaniem mienia,
• lub kiedy na wniosek pracownika lekarz wyrazi na to zgodę.

Osobie niepełnosprawnej przysługuje prawo do dodatkowej 15 minutowej przerwy w ciągu dnia, która nie wlicza się do czasu pracy i nie wpływa na wysokość jej wynagrodzenia.

Dodatkowo, jeżeli osoba niepełnosprawna, którą zatrudnisz posiada stopnień umiarkowany lub znaczny ma prawo do dodatkowego 10 dniowego urlopu rehabilitacyjnego w ciągu roku kalendarzowego. Ma również prawo do zwolnienia od obowiązku w pracy w wymiarze 21 dni, które może wykorzystać na pobyt na turnusie rehabilitacyjnym. Może również te dodatkowe dni wykorzystać, gdy musi wykonać specjalistyczne badania lekarskie, zabiegi lecznicze lub usprawniające oraz w celu zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy. Warunkiem jest, że nie może tego wykonać poza godzinami pracy.

Jeśli jesteś pracodawcą zatrudniającym co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągniesz wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych 6% możesz otrzymać z PFRON dodatkowe wsparcie finansowe w postaci miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia osoby niepełnosprawnej, zwrotu kosztów na wyposażenie lub przystosowanie stanowiska pracy oraz zwrotu kosztów na szkolenia pracownika niepełnosprawnego. Jeżeli zatrudniasz poniżej 25 pracowników nie musisz osiągnąć wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych na poziomie 6% aby móc korzystać z dodatkowego wsparcia finansowego PFRON.