Poznaj uprawnienia pracownika z orzeczeniem o niepełnosprawności i postępuj zgodnie z Prawem Pracy
Pracodawcy coraz częściej zatrudniają osoby z niepełnosprawnością w swoich firmach. Proces ten wiąże się z wieloma korzyściami, które sprzyjają przedsiębiorcom. Trudno jednak zapomnieć, że wynikają z niego także zobowiązania określone w Kodeksie Pracy oraz Ustawie o Rehabilitacji Zawodowej. Tak, uprawnienia pracujących osób niepełnosprawnych są ściśle regulowane i musisz ich przestrzegać.
W naszym artykule przedstawimy Ci podstawowe uprawnienia pracownika z orzeczeniem. Opiszemy, z czym wiążą się: dodatkowy urlop, skrócony czas pracy oraz dodatkowa przerwa. Dowiesz się w tym miejscu także, jakie konkretne prawa pracownicze dotyczą osób posiadających niepełnosprawność w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym.
Jakie uprawienia pracownicze osób niepełnosprawnych przewiduje Ustawa?
Wszelkie przywileje i dodatkowe prawa dla pracowników niepełnosprawnych reguluje ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej oraz Zatrudnianiu Osób Niepełnosprawnych. Kiedy zatrudniasz osoby z niepełnosprawnością, to ten dokument powinien stanowić obok Kodeksu Pracy źródło Twojej wiedzy, którą musisz posiadać, aby przestrzegać obowiązujących reguł. Obok wszystkich podstawowych uprawnień pracowniczych osoby niepełnosprawne w zależności od stopnia niepełnosprawności i rodzaju dysfunkcji posiadają dodatkowe szczególny prawa.
Jakie są szczególne uprawnienia przewidziane w prawie pracy dla osób niepełnosprawnych?
W tym miejscu poznasz szczególne uprawnienia pracownicze dla zatrudnionych osób z orzeczeniem o niepełnosprawności, jakie przewidziano w Kodeksie Pracy i które wynikają z Ustawy o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej Osób Niepełnosprawnych. Są to przede wszystkim:
- skrócony czas pracy,
- dodatkowy urlop niepełnosprawnego pracownika w wymiarze 10 dni,
- dodatkowa przerwa w wykonywaniu obowiązków,
- możliwość wyjścia do lekarza specjalisty w godzinach pracy.
Poniżej dowiesz się o szczegółach, które niesie za sobą każde z powyższych uprawnień.
1. Na czym polega krótszy czas pracy osoby niepełnosprawnej?
Niepełnosprawni to grupa pracowników szczególnie chronionych. Przepisy prawa regulują m.in., ile godzin w ciągu dnia może maksymalnie pracować osoba z orzeczeniem, czy może pracować do nocy, jak wygląda praca w godzinach nadliczbowych. Warto, abyś przyswoił wiedzę dotyczącą zróżnicowania uprawnień swoich poszczególnych pracowników w tych zakresie, bowiem reguły nie są dla wszystkich jednakowe.
Jakie są prawa osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym i umiarkowanym dotyczące czasu pracy?
Ustawa zobowiązuje Cię do przestrzegania wymiaru czasu pracy pracownika z orzeczeniem. W przypadku osób z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wynosi on 7h w ciągu dnia oraz 35h w ciągu tygodnia. Pamiętaj, że wymiar czasu pracy w przypadku pracowników niepełnosprawnych ma charakter stały. Oznacza to, że wymiar czasu pracy dla pracownika niepełnosprawnego wynosi zawsze tyle samo a liczba godzin nie zmienia się.
Być może masz wątpliwości i teraz zadasz sobie pytanie: ile zarabia osoba z orzeczeniem pracująca krócej?
Zmniejszony wymiar czasu pracy nie ma wpływu na jej wynagrodzenie, czyli pracując 7h pracownik niepełnosprawny zarabia tyle samo co inny zdrowy pracownik pracujący 8h.
Czy stopień niepełnosprawności lekki jest podstawą do skróconego czas pracy?
Zgodnie z Ustawą stopień lekki niepełnosprawności na orzeczeniu nie uprawnia do obniżonego czasu pracy. Dlatego, jeżeli zatrudniasz osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności, nie musisz stosować skróconej normy. Pracownicy ci mogą realizować swoje obowiązki przez 8h w ciągu dnia i 40h w ciągu tygodnia.
1. Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.
Art.15 Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
2. Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Czy osoba ze znacznym stopniem niepełnosprawności może pracować w nocy i godzinach nadliczbowych?
Kiedy rozpatrujesz aspekty dotyczące czasu pracy, nasuwa Ci się zapewne kolejne pytanie: czy pracownik z orzeczeniem o niepełnosprawności może pracować w godzinach nadliczbowych lub w porze nocnej? Odruchowa odpowiedź “nie” kojarzona jest zwykle z pracą w nocy przez osoby ze znacznym stopniem. Co jednak z pozostałymi niepełnosprawnymi w stopniu lekkim i umiarkowanym? Odpowiedź jest w tym przypadku niezwykle istotna zarówno dla pracodawcy, jak i dla samego pracownika niepełnosprawnego.
Ogólne przepisy nie pozwalają pracownikowi, który posiada orzeczenie zarówno o znacznym, umiarkowanym, jak i lekkim stopniu niepełnosprawności na wykonywanie obowiązków w godzinach zaliczanych do pory nocnej. Przy czym porę nocną powinieneś ujmować jako czas, czyli między godziną 21:00 a 07:00 oraz w godzinach przekraczających przewidziany stały wymiar czasu pracy.
Czy są wyjątki zatrudnienia osoby niepełnosprawnej w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym w porze nocnej?
Generalnie niemal we wszystkich firmach zakaz pracy w porze nocnej obowiązuje osoby z orzeczonym lekkim, umiarkowanym oraz znacznym stopniem niepełnosprawności. Możesz skorzystać jednak z pewnych wyjątków od tej reguły:
- kiedy obowiązki Twojego pracownika z niepełnosprawnością dotyczą pilnowania lub monitorowania mienia.
- gdy Twój pracownik sam złoży wniosek o zgodę do lekarza medycyny pracy. W przypadku braku specjalisty medycyny pracy zgodę na pracę w porze nocnej może wyrazić inny lekarz sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną.
Jeśli został spełniony jeden z powyższych warunków, możesz zlecać wykonywanie zadań pracowniczych pracownikowi niepełnosprawnemu według norm czasu pracy ujętych w Kodeksie Pracy. Warto, abyś miał w tym momencie świadomość, że za pracę w godzinach nocnych przysługuje pracownikom zwiększone wynagrodzenie.
Czy pracownik z orzeczeniem o niepełnosprawności może pracować w godzinach nadliczbowych?
Żadna osoba niepełnosprawna nie może wykonywać pracy w godzinach nadliczbowych. Jednak i w tym przypadku obowiązuje odstępstwo od reguły. Możesz oczekiwać świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych, jeżeli masz pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub tych, którzy posiadają zgodę na to od lekarza medycyny pracy lub w przypadku jego braku od lekarza sprawującego opiekę nad daną osobą.
Oczywiście za pracę w godzinach nadliczbowych powinieneś wypłacać wyższe wynagrodzenie lub wskazać dodatkowy dzień wolny od pracy.
2. Jaki wymiar ma urlop dla niepełnosprawnych?
Podstawowego urlopu wypoczynkowego osobom z niepełnosprawnością udzielasz na zasadach identycznych jak urlop pracowników zdrowych. W związku z tym wymiar urlopu uzależniasz od stażu pracy osoby z niepełnosprawnością. Przy stażu pracy poniżej 10 lat pracownikowi z orzeczeniem przysługuje 20 dni urlopu. Gdy staż pracy jest większy, pracownik musisz udzielić mu 26 dni urlopu wypoczynkowego.
Istnieją branże, w których urlop jest dłuższy, na przykład szkolnictwo. W takich instytucjach pracownik z niepełnosprawnością ma takie same prawa jak inni pracownicy bez orzeczenia.
Kiedy należy się dodatkowe 10 dni urlopu dla niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym i znacznym?
Prawo do dodatkowego urlopu przysługuje pracownikowi ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w ilości 10 dni roboczych w ciągu roku kalendarzowego.
Twój pracownik zatrudniony w oparciu o umowę o pracę nabywa możliwość skorzystania z dodatkowego urlopu po przepracowanym roku, od momentu uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Weź pod uwagę datę wystawienia dokumentu, a nie data jego dostarczenia do firmy.
Dodatkowego urlopu udzielasz na tych samych zasadach jak urlop wypoczynkowy.
Przykład
Jeśli Twój pracownik ze znacznym stopniem niepełnosprawności posiada aktualne orzeczenie od 01.01.2022 r. i przepracuje od tego momentu 12 miesięcy na umowę o pracę, to nabywa dodatkowy urlop od 01.01.2023 r.
Niewykorzystany w danym roku urlop dodatkowy udzielasz pracownikowi najpóźniej do końca trzeciego kwartału kolejnego roku kalendarzowego.
Jak postępować z dodatkowym urlopem osoby niepełnosprawnej w nietypowych sytuacjach?
Powinieneś pamiętać, że w nabywaniu prawa do dodatkowego urlopu przez pracownika niepełnosprawnego ma znaczenie jego pozostawanie w stosunku pracy. Nietypowe sytuacje, z którymi się spotkasz, nie pozbawiają możliwości skorzystania z tego uprawnienia danej osoby. Tak więc dodatkowy urlop:
- przysługuje nawet w sytuacji, gdy pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim lub przebywał na urlopie macierzyńskim bądź rodzicielskim.
- osoba z niepełnosprawnością może wykorzystać, nawet jeśli zatrudniłeś ją dopiero w grudniu. Zgodnie z tym uprawnieniem, niewykorzystany urlop w danym roku zostaje przeniesiony na kolejny, jako urlop zaległy.
- za dany rok przysługuje mimo utraty orzeczenia w jego trakcie. Prawo nie działa wstecz i niewykorzystany urlop z czasu, gdy orzeczenie posiadał, nadal przysługuje. Sytuacja ta nie pozwala na uzyskanie prawa do dodatkowego urlopu przez pracownika w kolejnym roku po utracie orzeczenia.
Kiedy nie przysługuje dodatkowy urlop dla osoby niepełnosprawnej?
Dodatkowego urlopu w wymiarze 10 dni roboczych nie musisz udzielać osobom:
- których wymiar podstawowego urlopu wynosi ponad 26 dni roboczych,
- które posiadają już prawo do dodatkowego urlopu na podstawie odrębnych przepisów
- u których orzeczono lekki stopień niepełnosprawności
- które wykorzystają 21 dni zwolnienia od pracy przeznaczonych na udział w turnusie rehabilitacyjnym.
Co dzieje się z dodatkowym urlopem w przypadku rozwiązania umowy o pracę?
Po rozwiązaniu stosunku pracy jesteś zobowiązany wypłacić pracownikowi z niepełnosprawnością ekwiwalent za niewykorzystany urlop dodatkowy.
Z czym wiąże się zatrudnienie osób niepełnosprawnych? Sprawdź, m.in.:
Znajdź i czytaj inne wpisy w witrynie My Wspieramy. Zapraszamy do lektury!
3. Ile przerwy przysługuje na 8h pracy pracownikowi z orzeczeniem?
Jeżeli zatrudniasz kogoś w wymiarze powyżej 6 godzin, musisz udzielić mu standardowo 15-minutowej przerwy. Gdy czas pracy Twojego pracownika będzie dłuższy niż 9 godzin, przysługuje mu kolejna 15-minutowa przerwa.
Jak wygląda dodatkowa przerwa w pracy dla osoby niepełnosprawnej?
W przypadku osoby niepełnosprawnej musisz respektować jej uprawnienia pracownicze. Kodeks Pracy przewiduje 15 minut przerwy dla każdego pracownika, którego wymiar czasu pracy wynosi powyżej 6h w ciągu dnia. Natomiast w przypadku pracownika z orzeczeniem przysługuje mu dodatkowe 15 minut przerwy. Łącznie zatem powinieneś dać pracownikowi 30 minut wolnych od obowiązków, by mógł wykorzystać je dla siebie. Przerwę tę powinieneś wliczyć do czasu pracy. Uwzględnij także, że nie wpływa ona na wysokość wynagrodzenia.
Nie możesz ignorować w to, na co pracownik przeznacza dodatkową przerwę. Może ona być wykorzystana na gimnastykę usprawniającą, jedzenie lub po prostu na wypoczynek.
Czy niepełnosprawność w stopniu umiarkowanym i lekkim uprawnia do dłuższej przerwy?
Niezależnie od stopnia niepełnosprawności do dodatkowej przerwy w pracy uprawnieni są wszyscy pracownicy dysponujący orzeczeniem. Zatem każda osoba, którą zatrudniasz niezależnie od posiadanego stopnia: lekkiego umiarkowanego czy znacznego, ma prawo do dodatkowych 15 minut przerwy.
4. Kiedy trzeba zgodzić się na wyjście do lekarza osoby niepełnosprawnej w czasie pracy?
Ustawa wskazuje, że Twój pracownik ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od wykonywania obowiązków w pracy z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia za ten czas. Musisz respektować tą uprawnienie w przypadku, kiedy pracownik musi:
- wykonać specjalistyczne badania, zabiegi lecznicze lub usprawniające,
- opuścić miejsce pracy w celu zaopatrzenia ortopedycznego i jego naprawy.
Zgody na wyjście do lekarza w czasie godzin pracy udzielasz jednak tylko wtedy, gdy pracownik nie może tych czynności wykonać poza godzinami pracy. Na Twoją prośbę zatrudniony ma obowiązek przedstawić dokument poświadczający odbycie danych badań czy zabiegów.
W jakich sytuacjach zwolnienie od świadczenia pracy pozwala zachować prawo do wynagrodzenia?
Obok powyższych sytuacji Twój pracownik z niepełnosprawnością w stopniu znacznym lub umiarkowanym ma również prawo do 21 dni zwolnienia od pracy w czasie, w którym uczestniczy w turnusie rehabilitacyjnym. Wyjechać może nie częściej niż raz w roku. Musisz mu pozwolić na realizację tego uprawnienia, gdy przedstawi Ci wniosek ze skierowaniem na turnus rehabilitacyjny wydany przez lekarza.
Bardzo ważną dla ciebie informacją jest to, że łączny wymiar dodatkowego urlopu i zwolnienia od pracy przeznaczonego na badania lub turnus nie może przekroczyć 21 dni roboczych w danym roku kalendarzowym.
Czy istnieje ochrona osób niepełnosprawnych przed zwolnieniem z pracy?
W Kodeksie Pracy ani w Ustawie o Zatrudnieniu nie ma szczególnych zapisów, które chroniłyby pracownika z orzeczeniem, przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Kiedy więc musisz wypowiedzieć umowę niepełnosprawnemu pracownikowi, powinieneś zastosować się do ogólnych przepisów zawartych w Kodeksie Pracy.
Szczególne uprawnienia pracownika z orzeczeniem przewidziane w prawie pracy
Wielu pracodawców chciałoby zatrudnić osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności. Nie do końca orientują się oni jednak w obowiązujących przepisach. Z tego też powodu oraz obaw o dodatkowe uprawnienia pracownika z orzeczeniem, nie decydują się na podpisanie z nimi umowy o pracę. Oczywiście zatrudnienie niepełnosprawnych to nie tylko korzyści, ale także obowiązki. Chociaż respektowanie praw pracowniczych w tym przypadku ogranicza się do 4 pozycji:
- dodatkowej przerwy,
- skróconego czasu pracy,
- dodatkowego urlopu,
- możliwości wyjścia do lekarza specjalisty w czasie pracy.
Warto, abyś zauważył, że wszystkie powyższe rozwiązania dotyczą osób posiadających orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Dodatkowe prawa pracowników z lekkim stopniem niepełnosprawności ograniczają się tylko do wydłużonej przerwy w pracy.
Bibliografia
- https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/zmiana-ustawy-o-rehabilitacji-zawodowej-i-spolecznej-oraz-zatrudnianiu-22033685
- https://lexlege.pl/ustawa-o-rehabilitacji-zawodowej-i-spolecznej-oraz-zatrudnianiu-osob-niepelnosprawnych/rozdzial-3-rehabilitacja-osob-niepelnosprawnych/6485/
- https://lexlege.pl/kodeks-pracy/
Jakie są uprawnienia pracownika niepełnosprawnego?
1) Czas pracy osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności nie może przekroczyć 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Osoby ze stopniem znacznym i z umiarkowanym pracują 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. (art. 15 ustawy o rehabilitacji)
2) Każda osoba z niepełnosprawnością w stopniu znacznym, umiarkowanym i lekkim ma prawo do dodatkowej, 15-minutowej przerwy w pracy. (art. 17 ustawy o rehabilitacji)
3) Każda osoba w stopniu znacznym i umiarkowanym ma prawo do dodatkowego urlopu w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. (art. 19 ustawy o rehabilitacji)
4) Osoby ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą wykorzystać w wymiarze do 21 dni roboczych zwolnienie, ale nie częściej niż raz w roku, np. na czas uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym bądź wykonywania badań specjalistycznych czy zabiegów usprawniających, jeżeli te czynności nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. (art. 20 ustawy)
Jakie są przywileje pracownika lekki stopnień niepełnosprawności?
1) nie może pracować więcej niż 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo,
2) nie może być zatrudniony w godzinach nocnych i w godzinach nadliczbowych,
3) ma prawo do dodatkowej 15-minutowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek, czas tej przerwy jest wliczany do czasu pracy.
Jakie są przywileje pracownika umiarkowany i znaczny stopnień niepełnosprawności?
1) czas jego pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo,
2) nie może być zatrudniony w godzinach nocnych i w godzinach nadliczbowych,
3) ma prawo do dodatkowej 15-minutowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek, czas tej przerwy jest wliczany do czasu pracy,
4) ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym,
5) ma prawo do czasu wolnego od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym lub w celu wykonania badań specjalistycznych, celu wykonania zabiegów leczniczych lub usprawniających, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.
Czy daje umiarkowany stopień niepełnosprawności ulgi dla pracodawcy?
Obok potencjału zatrudnienie pracownika niepełnosprawnego w stopniu umiarkowanym daje profity finansowe, takie jak np. obniżenie wpłaty PFRON czy możliwość pozyskania dofinansowania do wynagrodzenia.
Czy można zwolnić pracownika z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności?
Wobec pracowników z niepełnosprawnością niezależnie od stopnia na orzeczeniu stosuje się dokładnie te same przepisy Kodeksu Pracy co wobec pracowników zdrowych. Zatem tak, można zwolnić pracownika z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Jakie korzyści ma pracownik z orzeczeniem o niepełnosprawności?
Podstawowe uprawnienia pracowników niepełnosprawnych to: dodatkowa przerwa, skrócony czas pracy, dodatkowy urlop, wolne w związku z uczestnictwem w turnusie rehabilitacyjnym oraz możliwość wyjścia do lekarza specjalisty w czasie pracy.
Przywileje, uprawnienia . Wszystko aby firmom utrudnić życie . Czemu ochroniarz może pracować w nocy a telemarketer już nie ? To głupota
Przywileje i uprawnienia mają za zadanie chronić pracowników z niepełnosprawnością. W zamian za tę ochronę i problemy związane z niepełnosprawnością pracownika firmy dostają rekompensatę w postaci dofinansowań.
Przywileje, o które osoby niepełnosprawne nadal muszą walczyć z nieuczciwym pracodawcą. Od kiedy pogorszył mi się stan zdrowia i z ON lekkiego mam ON umiarkowany i nie dałem się zmusić do pracy 8 h, zabrano mi premię (za czynności, których nie mogę wykonać ze względu na moją niepełnosprawność!). Czy ktoś w ogóle kontroluje pracodawców zatrudniających niepełnosprawnych pod kątem przestrzegania uprawnień niepełnosprawnych?
Główny organ kontrolujący pracodawców to Państwowa Inspekcja Pracy.
proszę o podpowiedź, jestem osobą niepełnosprawną, dotychczas stopień lekki, a po kolejnej komisji stopień umiarkowany. Zatrudnienie na 3/4 etatu, ze stawką godzinową. pracodawca przyjął zmianę stopnia na umiarkowany, obniżył normę czasu pracy z 6 godzin do 5,25. Czy zgodnie z art. 18 pkt 2 ustawy o zatrudnianiu niepełnosprawnych powinien podwyższyć mi stawkę godzinową? z góry serdecznie dziękuję
Agencja pracy My Wspieramy nie prowadzi indywidualnego poradnictwa prawnego. Zalecamy skorzystanie z pomocy prawnika. Pani wątpliwości powinna jednak rozwiać Ustawa o Rehabilitacji, art.18 ust.1, w którym zawarta jest informacja o zakazie obniżania wysokości wynagrodzenia w przypadku obniżenia normy czasu pracy z tytułu orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. W ust. 2 tejże ustawy znajdzie Pani informacje dotyczącą obowiązku pracodawcy podwyższenia stawek godzinowych zgodnie z wymiarem czasu pracy do ustalonych norm. Dotyczy to nowo zatrudnianych pracowników oraz pracowników, którzy uzyskali stopień niepełnosprawności w trakcie zatrudnienia.
pracuję na czas nie określony mam stopień umiarkowany , chcę się zwolnić …czy obowiązuje mnie okres 3 miesięcznego wypowiedzenia
Przepisy, które obowiązują i dotyczą osób niepełnosprawnych, tak jak piszemy w artykule o uprawnieniach pracownika z orzeczeniem, nie poruszają odrębnie kwestii zasad zwolnienia z pracy. Pracowników z orzeczeniem obowiązują w tym zakresie regulacje zawarte w Kodeksie Pracy i umowie o pracę. W związku z tym, zgodnie z wiedzą agencji My Wspieramy, będzie panią obowiązywał trzymiesięczny okres wypowiedzenia.