Fakty i mity dotyczące zatrudnienia osób niepełnosprawnych
Fakty i mity dotyczące zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Jako agencja pracy dla osób niepełnosprawnych próbujemy walczyć z mitami, jednocześnie dostarczając pracodawcom wiarygodnych informacji. Opierając się na raporcie* firmy Accenture, która przeanalizowała wyniki finansowane 140 firm, doszliśmy do bardzo pozytywnych wniosków.
Wśród badanych wytypowano 45 firm, które promowały zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Okazuje się, że Firmy te w porównaniu do pozostałych osiągały:
- wyższe o 28% przychody w stosunku do innych,
- podwojenie przez nich dochodu netto,
- wyższe marże o 30% w porównaniu do pozostałych.
Statystyki vs rzeczywistość zatrudnienia w Polsce
Przeglądając media, w tym portale internetowe i artykuły dotyczące aktualnego stanu rynku pracy, dostrzeżesz, że wszędzie pracodawcy i specjaliści biją na alarm, bo brakuje im rąk do pracy. Oficjalnie panuje rynek pracownika. Luki w zatrudnieniu nie są w stanie zapełnić nawet zagraniczni pracownicy. Z naszej analizy wynika, że ponad 70% przedsiębiorców zgłasza, że ma problemy ze znalezieniem kandydatów do pracy.
Wg danych GUS bezrobocie w Polsce na koniec września 2023 roku wynosiło 5,5%, w Warszawie nawet 1,4%. Liczba zarejestrowanych w urzędach pracy bezrobotnych to zaledwie 242,6 tys. osób. Łatwo zauważysz, że Polska jest w czołówce państw europejskich, jeśli chodzi o stan zatrudnienia. Niższy wskaźnik bezrobocia mają tylko Czechy.
Z drugiej jednak strony dostrzegamy, że mamy grupę osób, gdzie sytuacja jest odwrotna i od lat zmieniła się tylko w nieznacznym stopniu. Wśród osób niepełnosprawnych wskaźnik zatrudnienia wynosi tylko 34,2%. W tym przypadku Polska prezentuje się słabo w stosunku do innych państw europejskich, np. Szwecji, Szwajcarii czy Islandii, gdzie wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi ponad 60%.
Niepełnosprawni to nie jest mała grupa, w Polsce żyje obecnie od 4,9 do 7,7 mln osób z różnymi dysfunkcjami. Spośród nich pracuje tylko 477,4 tys. (dane z czerwca 20203 roku). Biorąc pod uwagę płeć, jedynie 15% kobiet posiada zatrudnienie, wśród mężczyzn wskaźnik wynosi 30%.
Dlaczego praca dla osób niepełnosprawnych jest ważna?
Dla większości ludzi praca jest ogromną wartością. Zauważ, że oprócz oczywistych korzyści finansowych pełni ona szereg innych ważnych funkcji. Należą do nich:
- zaspokajanie potrzeb człowieka (zarówno materialnych, jak i niematerialnych),
- możliwość samorealizacji,
- umożliwienie rozwoju umysłowego i fizycznego,
- poczucie spełnienia, zadowolenia z siebie i satysfakcji z podjętych działań i dokonań czy też pomagania innym ludziom,
- integracja osób, które skupiają się wokół jakiegoś problemu, czy zadania i wspólnie podejmują działania, by je rozwiązać,
- możliwość tworzenia innowacyjnych rozwiązań i podejmowania nowych inicjatyw,
- przekształcanie świata zgodnie z potrzebami ludzi,
- zdobycie określonej pozycji społecznej i uznania,
- zapewnienie i rozwijanie poczucia bycia potrzebnym,
- możliwość zdobycia nowych doświadczeń,
- wzmacnianie poczucia własnej wartości,
- umożliwienie realizacji wyznaczonych celów, rozwijania pasji i zainteresowań,
- decyzyjność i poczucie władzy nad własnym życiem,
- wykorzystywanie swoich zdolności i umiejętności oraz ich rozwój,
- możliwość poznawania nowych osób i utrzymywanie stałego kontaktu z ludźmi,
- zapewnienie bezpieczeństwa i stabilizacji w życiu.
Opinie osób niepełnosprawnych o ich pracy
Zalety posiadania pracy i własnego źródła dochodów docenia wielu ludzi. Zapewne teraz zadasz sobie pytanie: dlaczego jednak wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest tak niski? Czy wynika to tylko z braku możliwości znalezienia pracy lub złego stanu zdrowia?
Zastanowiły nas wyniki badania przeprowadzonego przez PFRON wśród grupy osób posiadających znaczny i umiarkowany stopień niepełnosprawności:
- 84% osób nie poszukuje pracy,
- 37% biernych zawodowo deklaruje, że nie podjęłoby pracy,
- 15% ankietowanych odrzuciłoby ofertę pracy.
Na pytanie, dlaczego istnieje taka niechęć do po podjęcia pracy, ankietowani podali wiele odpowiedzi. Jak myślisz, co jest tego powodem?
Najczęstsze zgłaszane powody braku podejmowania pracy przez osoby niepełnosprawne są następujące:
- niskie wynagrodzenia zniechęcające do pracy, szczególnie osoby o wysokich kwalifikacjach,
- deficyt miejsc pracy dla osób o wysokich i niskich kwalifikacjach,
- negatywne postawy pracodawców i współpracowników w stosunku do osób z dysfunkcjami,
- przekonanie, że posiadanie orzeczenia o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy wyklucza możliwość podjęcia zatrudnienia,
- zły stan zdrowia,
- brak motywacji i bodźców do podjęcia pracy,
- ryzyko utraty świadczeń pieniężnych.
71% osób niepełnosprawnych aktywnych zawodowo jest zadowolona z tej aktywności.
Opinie pracodawców o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych
Zauważyliśmy, że zdanie na temat zatrudnienia osób niepełnosprawnych wśród pracodawców stopniowo się zmienia. Ci, którzy zdecydują się zatrudnić pracowników niepełnosprawnych, są często zaskoczeni efektywnością tych osób. Jednak wciąż możesz napotkać przedsiębiorców często mających obawy i wątpliwości. Powody tego są w części takie same jak pośród samych osób niepełnosprawnych.
Głównym problemem jest brak informacji lub niedoinformowanie, skomplikowane przepisy prawne i procedury administracyjne, a także brak pomysłu, jaką pracę mogą powierzyć osobom niepełnosprawnym i jak należy się do nich odnosić? Ponadto wielu pracodawców obawia się ciągłych zwolnień lekarskich i nieobecności w pracy spowodowanych złym stanem zdrowia pracowników.
Druga grupa przyczyn związana z niskim stanem zatrudnienia, które możesz zaobserwować, wiąże się z prawem pracy. Właściciele zakładów pracy wiedzą o niekorzystnych z ich punktu widzenia przywilejach i ulgach przysługujących osobom niepełnosprawnym: skróconym czasie pracy do 7 godzin dziennie, zakazie pracy w porze nocnej, dłuższych przerwach i dodatkowym urlopie. Wielu pracodawców nie zatrudnia też osób niepełnosprawnych z uwagi na to, że obawiają się roszczeniowej postawy ze strony tych pracowników.
Z naszego doświadczenia wynika, że szczególne warunki zatrudnienia osób niepełnosprawnych są rekompensowane pracodawcom w postaci refundacji kosztów pracy, natomiast roszczeniowość jest raczej cechą jednostkową i nie można jej przypisać całej grupie. Należy też odróżnić postawę roszczeniową od dbałości o zdrowie i dbałości o swoje prawa.
Obserwując rynek zatrudnienia, zauważysz, że duże przedsiębiorstwa, o stabilnej i silnej pozycji na rynku oraz dobrej kondycji ekonomicznej częściej przyjmują do pracy osoby niepełnosprawne niż małe i średnie firmy. Wynika to z możliwości łatwiejszego przystosowania miejsca pracy oraz pomieszczeń dla pracowników z dysfunkcjami. Firmy te lepiej sobie radzą z formalnościami dotyczącymi zatrudnienia osób niepełnosprawnych i sprawniej wykorzystują możliwości ubiegania się o różnego rodzaju dofinansowania. Mniejsze przedsiębiorstwa z reguły wolą dokonywać wpłat na PFRON.
Nasze konsultacje z właścicielami małych firm pozwalają na wysnucie wniosku, że aby nastąpiło zwiększenie zatrudnienia w tym segmencie przedsiębiorstw, należy:
- zwiększyć pomoc materialną,
- uprościć procedury administracyjne,
- odpowiednio dostosować system wsparcia do ich specyfiki tych firm.
Pracownicy z niepełnosprawnością i ich pracodawcy powinni znać reguły prawne? Sprawdź cykl artykułów związanych z zatrudnieniem niepełnosprawnych. Przeczytaj, m.in.:
Poszukaj wpisów w witrynie My Wspieramy i edukuj się!
Fakty i mity o zatrudnieniu osoby niepełnosprawnej
Zmierzymy się teraz z faktami i mitami nt. zatrudnienia niepełnosprawnych. Chcemy, abyś kierował się prawidłowymi pobudkami, zarówno przyjmując do pracy tych pracowników, jak i rezygnując z tej możliwości.
Przystosowanie miejsca pracy jest problematyczne
Mit 1
Nie zawsze musisz dostosowywać stanowisko i miejsce pracy. Twój pracownik może posiadać niewidoczną niepełnosprawność, która nie wymaga dodatkowych zmian w Twojej firmie.
Fakt 1
Faktem jest, że w przypadku zatrudnienia osoby niepełnosprawnej w zakładzie pracy powinieneś przystosować dla niej stanowisko pracy. Warunki zatrudnienia osób niepełnosprawnych zależą od rodzaju niepełnosprawności i charakteru wykonywanego zawodu. Każdy Twój pracownik powinien mieć dostosowane stanowisko pracy indywidualnie do swoich potrzeb, także zdrowy. W przypadku zatrudnienia niepełnosprawnych możesz starać się o dofinansowanie zmian.
Zatrudnienie niepełnosprawnych jest trudne
Mit 2
Mitem jest stwierdzenie, że zatrudnienie osoby niepełnosprawnej zawsze jest trudne. Każdy pracownik, zanim przyjmiesz go do pracy, musi przejść badania wstępne. Lekarz medycyny pracy w zaświadczeniu po odbytych badaniach wskaże Ci konkretne potrzeby pracownika, jakie muszą być spełnione, by mógł on pracować.
Fakt 2
Jeśli przystosowanie stanowiska dla osoby z niepełnosprawnością pracy jest konieczne, możesz ubiegać się o dofinansowanie na ten cel ze środków PFRON. Dotację uzyskasz także na likwidację barier architektonicznych, np. na budowę odjazdów dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. W praktyce jednak często jest tak, że osoby niepełnosprawne nie wymagają żadnych szczególnych działań związanych z dostosowaniem stanowiska pracy. Innym rozwiązaniem jest zatrudnienie pracownika w formie pracy zdalnej.
Zatrudnienie niepełnosprawnych jest kosztowne
Mit 3
Zatrudniając pracowników z niepełnosprawnością, poniesiesz takie same koszty płacy, jak zatrudniając osoby zdrowe. Dodatkowe obciążenia wynikające z przywilejów pracowniczych możesz sobie zrekompensować.
Fakt 3
Zatrudniając osobę niepełnosprawną, możesz liczyć na następujące ulgi dla pracodawców. Obejmują one:
- dofinansowanie wynagrodzenia,
- obniżenie obowiązkowych opłat na rzecz PFRON lub całkowite zwolnienie z nich,
- zwrot kosztów adaptacji miejsca pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej,
- refundację kosztów szkoleń.
Dlatego fakt zatrudnienia osób niepełnosprawnych nie będzie dodatkowo obciążał budżetu Twojej firmy.
Istnieje zakaz pracy dla osób całkowicie niezdolnych do pracy
Mit 4
Czy jesteś przekonany, że istnieje brak możliwości podjęcia pracy przez osoby, u których na orzeczeniu wskazano całkowitą lub częściową niezdolność do pracy? To mit. Owszem, nie mogą podjąć pracy, ale na warunkach przewidzianych dla osoby pełnosprawnej.
Fakt 4
Jeśli jednak dana osoba pomyślnie przejdzie badania medycyny pracy na wskazane stanowisko pracy i będzie miała odpowiednio przystosowane stanowisko pracy, to może podjąć zatrudnienie, mimo takiego zapisu na orzeczeniu.
Pracownik z niepełnosprawnością jest mniej wydajny i nie radzi sobie samodzielnie z pracą
Mit 5
Osoba niepełnosprawna ma pewne ograniczenia. W związku z tym myślisz, że nie poradzi sobie sama na danym stanowisku pracy i będzie wymagała częstej pomocy innych pracowników? Wątpliwości co do samodzielnego działania osób z różnymi dysfunkcjami także trapią pracodawców i przyszłych współpracowników. Często okazuje się jednak, że są to zbędne obawy.
Fakt 5
Samodzielność i wydajność pracy Twojego pracownika z orzeczeniem zależy od dobrej organizacji i odpowiedniego przystosowania (adaptacji) miejsca pracy. Przykładowo osoba niewidoma lub słabo widząca może świetnie obsługiwać komputer, potrzebuje jedynie odpowiedniego sprzętu i oprogramowania. Z naszego doświadczenia wynika, że osoby niepełnosprawne często starają się być możliwie jak najbardziej samodzielne i pokazać się od jak najlepszej strony. W przypadku rzeczywistej konieczności pomocy w realizacji obowiązków zawodowych możesz skorzystać z dodatkowego rozwiązania, jakim jest asystent osoby niepełnosprawnej. Możesz zatrudnić lub wskazać asystenta, spośród członków kadry pracowniczej i ubiegać się o refundację jego wynagrodzenia.
Podsumowanie artykułu o faktach i mitach o pracy osób niepełnosprawnych
Obaw i wątpliwości czy też niedoinformowania i złego nastawienia nie brakuje ani po stronie osób niepełnosprawnych, ani pracodawców. Konieczne jest prowadzenie ciągłych działań mających na celu zmianę obecnego systemu, jak i walka z uprzedzeniami, gotowość do zmiany sposobu myślenia i podjęcia wysiłku, by nauczyć się czegoś nowego.
Czy nie zgadzasz się z naszym przekonaniem, że nie ma większego znaczenia to, że ktoś wykona pracę w inny sposób, niż dotychczas nam znany, jeśli wyniki są identyczne?
Z punktu widzenia osoby niepełnosprawnej warto, abyś dał sobie szansę na poprawę jakości własnego życia, zdobycie nowych doświadczeń, a z drugiej strony nie zaprzepaszczaj szansy na pozyskanie dobrego i lojalnego pracownika. My będziemy starali się przedstawiać systematycznie klarowne informowanie dla pracodawców i pracowników dotyczące możliwości i profitów związanych z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. Jesteśmy przekonani, że to może zmienić sytuację indywidualnych osób oraz zapełnić, chociaż częściowo lukę na rynku pracy.
Materiały wykorzystane w artykule: Fakty i mity dotyczące zatrudnienia osób niepełnosprawnych
- raport firmy Accenture
- statystyki GUS
- raport Agencji zatrudnienia ManpowerGroup „Niedobór talentów”
- raport o rynku pracy
Jakie korzyści mają pracodawcy zatrudnienia osoby niepełnosprawnej?
Pracodawca obok zysku ekonomicznego związanego z wykonywaniem obowiązków przez osobę niepełnosprawną może liczyć na: dofinansowanie do wynagrodzenia, dofinansowanie składek w ZUS, ulgę we wpłatach na PFRON, dofinansowanie do likwidacji barier i przystosowania miejsca pracy. Skutki społeczne takiego zatrudnienia to przełamywanie barier i pozyskanie zaufania klientów.
Czy osoba z orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy może pracować?
Tak, osoby z taką adnotacją w orzeczeniu, mogą pracować także na otwartym rynku pracy pod warunkiem, że ich stanowisko i miejsce pracy będzie odpowiednio dostosowane.
