Przedstawiamy Ci orzeczenie o niepełnosprawności bez tajemnic, byś wiedział wszystko, co powinieneś

Dla wielu osób szczególnie tych, którzy z niepełnosprawnością spotykają się po raz pierwszy, choć nie tylko, pozyskanie dokumentu, potwierdzającego ich status jest zagmatwane. Nie rozumieją terminologii, procedur wnioskowania i otrzymywania, niejasne jest dla nich, kto jest uprawniony itd. Bez uzyskania orzeczenia niestety dostęp do wielu przywilejów dla osób niepełnosprawnych nie jest możliwy. Dlatego warto, abyś poznał wszystkie tajemnice tego dokumentu.

W naszym artykule odczarowujemy orzeczenie o niepełnosprawności. Poprowadzimy Cię krok po kroku przez prawodawstwo i regulacje ustawowe omawiając przystępnym językiem wszystko to, o czym powinieneś wiedzieć.

Czym jest orzeczenie o niepełnosprawności?

Orzeczenie o niepełnosprawności w obiegu prawnym pojawiło się 1998 roku. Wskutek zmiany przepisów dotyczących osób niepełnosprawnych oraz orzekania do celów rentowych i poza rentowych stopnie niepełnosprawności zastąpiły ówczesne grupy inwalidzkie przyznawane przez ZUS.

Aktualnie orzeczenie o niepełnosprawności dla dziecka lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności dla dorosłych jest podstawowym oficjalnym dokumentem, dzięki któremu potwierdzisz swój status, jako osoby niepełnosprawnością.

Kto może ubiegać się o orzeczenie o niepełnosprawności?

O dokument możesz ubiegać się sam, gdy osiągnąłeś pełnoletność lub mogą o niego wystąpić rodzice dziecka poniżej 16 roku życia. Zanim jednak to zrobisz, przeanalizuj czy spełniasz określone warunki i masz problemy w związku z:

1. naruszoną sprawnością organizmu w związku z chorobą, wadą wrodzoną, urazem lub wypadkiem.
2. wymaganiem opieki oraz pomocy innych osób w większym stopniu niż zdrowe osoby w Twoim wieku.
3. niezdolnością do pracy zarobkowej lub potrzeby przystosowania stanowiska pracy do Twojej dysfunkcji.
4. koniecznością posługiwania się urządzeniami lub zaopatrzeniem ortopedycznym, które pomagają Ci w prawidłowym funkcjonowaniu, na przykład protezą, implantem ślimakowym, pompą insulinową, czy wózkiem inwalidzkim.

Jaka różnica jest między orzeczeniem o niepełnosprawności a orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności?

Orzeczenie o niepełnosprawności wydawane jest dzieciom i osobom niepełnoletnim do 16 roku życia. O to orzeczenie ubiegają się rodzice lub opiekunowie prawni dziecka. W przypadku dzieci poziom obniżonego funkcjonowania nie jest określany. Zespół orzeknie niepełnosprawność, jeśli w stosunku do rówieśników ma ono faktycznie mniejsze możliwości.

O orzeczenie o stopniu niepełnosprawności możesz ubiegać się, gdy skończysz 16 lat i później. Osobom dorosłym przyznawany jest stopień niepełnosprawności, czyli w dokumencie będzie określony 1 z 3 poziomów Twojej dysfunkcji i problemów funkcjonalnych. Komisja może Ci przyznać:

• lekki stopień niepełnosprawności,
• umiarkowany stopień niepełnosprawności,
• lub znaczny stopień niepełnosprawności.

Jak dostać orzeczenie o niepełnosprawności?

Otrzymanie orzeczenia od niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wiąże się z koniecznością złożenia wniosku o wydanie jednego z tych dokumentów. By to zrobić, musisz wykonać wcześniej kilka kroków: od przygotowania dokumentów, przez złożenie wniosku, po stawienie się na komisji.

Jak złożyć wniosek o wydanie orzeczenia?

Druk wniosku o wydanie orzeczenia możesz uzyskać w Zespole ds. Orzekania lub pobrać go z jego strony internetowej. Dodatkowo weź też lub wydrukuj formularz zaświadczenia lekarskiego o Twoim stanie zdrowia.

1. Z drukiem dotyczącym zaświadczenia o stanie zdrowia udaj się do lekarza podstawowej opieki medycznej lub swojego specjalisty, by go wypełnił. Pilnuj terminów, ponieważ ważne jest ono 30 dni.
2. Samodzielnie uzupełnij druk wniosku o wydanie orzeczenia.
3. Zgromadź odpowiednią dokumentację medyczną.

Tak przygotowany wniosek możesz już złożyć w odpowiedniej instytucji orzekającej.

Jakie dokumenty trzeba dołączyć do wniosku o orzeczenie niepełnosprawności?

Obok uzupełnionego wniosku i zaświadczenie lekarskiego o stanie zdrowia warto, abyś dołączył inne dokumenty, które potwierdzą Twoją niepełnosprawność i obniżone możliwości funkcjonowania. Zrób zatem kserokopie:

• wszelkiej dokumentacji medycznej, którą posiadasz. Mogą to być karty informacyjne z leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego, wyniki badań diagnostycznych lub dokumenty z konsultacji specjalistycznych.
• inne dokumenty, wiążące się z Twoją chorobą lub niepełnosprawnością i mające wpływ na ustalenie poziomu Twojego funkcjonowania, np. opinie psychologiczno-pedagogiczne, informacje od rehabilitantów i terapeutów.

Kto może złożyć wniosek o orzeczenie niepełnosprawności?

1. Wniosek o wydanie orzeczenia wraz z dokumentami możesz złożyć samodzielnie, jeżeli masz więcej, niż 18 lat.
2. W przypadku nieletnich oraz osób ubezwłasnowolnionych wniosek składają rodzice, opiekunowie prawni lub kurator.
3. Wniosek może także złożyć kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w przypadku uzyskania Twojej zgody lub zgody kuratora, opiekuna prawnego lub rodzica.

Kiedy można złożyć wniosek o wydanie orzeczenia?

• Nie ma wskazań odnośnie terminów złożenia dokumentów po raz pierwszy. Zatem, jeżeli nie miałeś dotychczas orzeczenia, możesz złożyć wniosek w terminie dowolnym.
• Trochę inaczej sytuacja wygląda, gdy kończy Ci się orzeczenie terminowe. Wniosek w tej sytuacji możesz złożyć najwcześniej 30 dni przed upływem ważności dotychczasowego orzeczenia.
• Niestety może zdarzyć się, że Twój stan zdrowia ulegnie pogorszeniu, a orzeczenie, które posiadasz jest jeszcze ważne. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, abyś złożył kolejny wniosek, który będzie uwzględniał Twój aktualny stan zdrowia i pomoże komisji orzekającej w podwyższeniu Ci dotychczasowego stopnia niepełnosprawności.

Gdzie złożyć wniosek o orzeczenie niepełnosprawności?

Ponieważ to komisje przy Powiatowych Zespołach do spraw Orzekania o Niepełnosprawności decydują o przyznaniu statusu osoby niepełnosprawnej, tam powinieneś skierować swoje pierwsze kroki w celu uzyskania dokumentu. Wniosek złóż w odpowiedniej instytucji ze względu na miejsce swojego zamieszkania lub miejsce stałego pobytu (dotyczy to np. bezdomnych lub pensjonariuszy domów pomocy społecznej).

Dowiedz się wszystkiego o niepełnosprawności. Zapraszamy do cyklu artykułów związanych z tą tematyką. Przeczytaj, m.in.:

Poznaj uprawnienia pracownika z orzeczeniem o niepełnosprawności i postępuj zgodnie z Prawem Pracy

Sprawdź, ile pieniędzy należy się osobie z grupą inwalidzką i skorzystaj z przysługujących Ci świadczeń

Grupa inwalidzka czy stopień niepełnosprawności? Jaka jest analogia między starym a nowym orzecznictwem?

Polecamy inne nasze wpisy, które znajdziesz w witrynie My Wspieramy.

Jak przebiega procedura wydawania orzeczenia o niepełnosprawności?

Po złożeniu wniosku do odpowiedniego zespołu powinieneś się uzbroić w cierpliwość i czekać da otrzymanie wezwania na Komisję do około 1 miesiąca. Czas ten może zostać przedłużony do 2 miesięcy, gdy Zespół ds. Orzekania uzna, że Twoja sprawa jest skomplikowana. Po otrzymaniu wezwania staw się przed specjalną komisją orzeczniczą zgodnie z wytycznymi zawartymi w piśmie.

Zdarzają się sytuacje, kiedy nie będziesz mógł tego zrobić. Poinformuj wtedy niezwłocznie o tym odpowiedni Zespół. W praktyce masz na usprawiedliwienie 14 dni od wyznaczenia terminu komisji. Gdy zrobisz to skutecznie, otrzymasz nowy termin stawienia się na badanie. W innej sytuacji Twoja sprawa nie będzie rozpatrzona.

Po badaniu Zespół Orzekający wyda decyzję w terminie do 14 dni od posiedzenia. Będziesz mógł ją odebrać sam lub za pośrednictwem pod poczty.

Kiedy orzeczenie o niepełnosprawności staje się prawomocne?

Twoje orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności będzie prawomocne, jeżeli:

• nikt nie wniesie odwołania,
• wnioskodawca zrzeknie się prawa do złożenia odwołania,
• zostało wydane na podstawie wyroku sądu, który nie został zaskarżony.

Czy można odwołać się od decyzji Powiatowego Zespołu do spraw Orzekania?

Powiatowy Zespół ds. Orzekania to pierwsza instancja, która wydaje decyzję dotyczącą przyznającą Ci status osoby niepełnosprawnej. Jeżeli Cię ona nie satysfakcjonuje, możesz odwołać się od niej w terminie do 14 dni kalendarzowych od zapoznania się z nią. Odwołujesz się do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania za pośrednictwem Zespołu Powiatowego.

Trzecią i ostatnią instancją odwoławczą, do której możesz skierować pismo, jest Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Kiedy orzeczenie może być przyznane na stałe?

W przypadku nieletnich do 16 roku życia orzeczenie nie o niepełnosprawności wydawane jest tylko i wyłącznie na czas określony. W przypadku osób po 16 roku życia i dorosłych dokument może być wydany Ci na stałe.

Istnieje możliwość otrzymania stałego orzeczenia w przypadku choroby lub zespołu genetycznego nierokujących poprawy. Więcej o tym piszemy w innym naszym artykule, na jakie choroby możesz uzyskać orzeczenie na stałe. Przeczytaj także nasz poradnik, jak uzyskać orzeczenie krok po kroku.

Co zawiera orzeczenie o niepełnosprawności?

Dokumenty potwierdzające niepełnosprawność lub stopień niepełnosprawności są bardzo podobne. Możesz dostrzec jednak subtelne różnice między dokumentem dla nieletnich oraz dla osób dorosłych wiążące się ze stopniami niepełnosprawności. Co znajdziesz więc w orzeczeniu:

1. Oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie.
2. Numer decyzji.
3. Datę wydania orzeczenia.
4. Datę złożenia wniosku.
5. Podstawę prawną wydania orzeczenia.
6. Dane dziecka lub osoby niepełnosprawnej: imię, nazwisko, datę urodzenia, adres zamieszkania lub pobytu.
7. PESEL, numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość dziecka.
8. Ustalenie lub odmowy ustalenia niepełnosprawności (albo stopnia niepełnosprawności).
9. Symbol przyczyny niepełnosprawności.
10. Datę lub okres powstania niepełnosprawności.
11. Okres, na jaki orzeczono niepełnosprawność lub stopień niepełnosprawności.
12. Wskazania określone przez skład orzekający.
13. Uzasadnienie.
14. Pouczenie o przysługującym odwołaniu.
15. Podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu orzekającego oraz pozostałych członków tego składu.

Jakie symbole niepełnosprawności widnieją na orzeczeniu?

Na orzeczeniach niepełnosprawności widnieją symbole, które odnoszą się do przyczyny niepełnosprawności. W zależności od tego, z jakiego powodu masz obniżone możliwości funkcjonalne i w jakim obszarze, w Twoim orzeczeniu będą widnieć odpowiednie kody. Niezależnie od ilości czynników, które doprowadziły Cię do niepełnosprawności, w dokumencie odnajdziesz jeden do maksymalnie trzech poniższych symboli.

• 01-U – upośledzenia umysłowe w stopniu od umiarkowanego po głębokie,
• 02-P – choroby psychiczne przykładowo schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa, demencja,
• 03-L – zaburzenia głosu,
• 04-O – choroby narządu wzroku,
• 05-R – upośledzenia narządu ruchu są to zaburzenia zarówno pourazowe, jak i wynikające ze schorzeń na przykład zapalenie stawów i kręgosłupa,
• 06-E – padaczka,
• 07-S – choroby układu oddechowego i krążenia, do których można zaliczyć niewydolność oddechową, chorobę niedokrwienną serca, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze wywołujące powikłania narządowe, miażdżyca, niewydolność żył głębokich,
• 08-T – choroby układu pokarmowego, takie jak przykładowo przewlekłe zapalenie trzustki,
• 09-M – choroby układu moczowo-płciowego,
• 10-N – choroby neurologiczne są to m.in. uszkodzenia nerwów, udar przemijający, odwracalny i dokonany,
• 11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego,
• 12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.

O tym, jakie konkretne choroby wiążą się z poszczególnymi symbolami kwalifikującymi do orzeczenia o niepełnosprawności, wyjaśniliśmy w artykule: Na jakie choroby można dostać orzeczenie o niepełnosprawności.

Co daje orzeczenie o niepełnosprawności?

Posiadane orzeczenie o niepełnosprawności umożliwia Ci korzystanie z dostępnych ulg, świadczeń, przywilejów i uprawnień. Dzięki temu możesz polepszyć swoją sytuację poprzez:

• uprawnienie do wsparcia finansowego: renty socjalnej, zasiłku pielęgnacyjnego, świadczenia wspierającego, świadczenia pielęgnacyjnego, zasiłków okresowych i celowych, dodatku mieszkaniowego itp.
• dostęp do specjalistycznych usług socjalnych, opiekuńczych, asystenckich, terapeutycznych i rehabilitacyjnych.
• zastosowanie ulg przy rozliczeniu podatków, podczas korzystania z przejazdów transportu publicznego oraz przy zakupie wyjściowych do obiektów kulturalnych i sportowych.
• pozyskanie dofinansowania PFRON do sprzętu rehabilitacyjnego i ortopedycznego, turnusów rehabilitacyjnych, barier w komunikowaniu się, technicznych i architektonicznych.
• skorzystanie z przywilejów dla pracowników z niepełnosprawnością.
• zatrudnienie w ZAZ, ZPCH lub na przystosowanym stanowisku na otwartym rynku pracy.
• uzyskanie karty parkingowej i legitymacji osoby niepełnosprawnej.

Więcej o szczegółach korzyści przeczytasz w artykule: Co daje orzeczenie?

Jak w praktyce wygląda procedura przyznawania orzeczeń przez Zespół do spraw Orzekania o Niepełnosprawności?

O orzeczenie niepełnosprawności możesz ubiegać się z chwilą, gdy Twój stan nie pozwala na funkcjonowanie w życiu społecznym i zawodowym na poziomie podobnym do Twoich zdrowych rówieśników. Dokument ten pozyskasz, składając kompletny wniosek w Powiatowym Zespole do spraw Orzekania. Gdy zgłosisz się na badanie, komisja przeanalizuje Twoje dokumenty oraz dokona obserwacji i wywiadu. Na tej podstawie przyzna Ci status osoby niepełnosprawnej, wskazując symbol i stopień Twojej dysfunkcji. W przypadku dziecka będzie to jedynie informacja, że jest ono niepełnosprawne i z jakiej przyczyny. Warto, abyś przestrzegał terminów, szczególnie gdy będziesz chciał odwołać się od decyzji komisji.

Orzeczenie o niepełnosprawności od chwili uprawomocnienia się będzie Twoją przepustką do pozyskania licznych uprawnień, zarówno finansowych, jak i innego typu wsparcia.

Źródła

• Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U z 2018 r. poz. 511 ze zm.) z 27.08.1997 r.
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (tekst jednolity — Dz.U. z 2018 r. poz. 2027) z dnia 15.07.2003 r.
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wykonywania badań specjalistycznych na potrzeby orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. nr 250, poz. 1875) z dnia 18.12.2007 r.
• Ustawa Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity — Dz.U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.) z dnia 14.06.1960 r.