Orzeczenie o niepełnosprawności bez tajemnic

Orzeczenie o niepełnosprawności. Co warto wiedzieć?

Na samym początku istotną kwestią jest wyjaśnienie podstawowych informacji i pojęć:

• dzieci do 16 roku życia zalicza się do osób niepełnosprawnych bez określania stopnia niepełnosprawności, natomiast w przypadku osób, które ukończyły już 16 rok życia orzekany jest jeden z trzech stopni niepełnosprawności: lekki, umiarkowany lub znaczny;
• orzekanie o stopniu niepełnosprawności jest, w myśl przepisów, orzecznictwem dla celów pozarentowych. Oznacza to, że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nie może być podstawą ubiegania się o rentę z ubezpieczenia społecznego (z tytułu niezdolności do pracy, czyli tzw. renty ZUS). Dokument ten powinien zawierać wskazania do szeroko pojętej rehabilitacji;
• orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest formalnie równoznaczne z orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS lub KRUS oraz dawnym orzeczeniem Komisji ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia, czyli na cele rentowe. Oznacza to, że aby korzystać ze specjalnych świadczeń i przywilejów, osoby posiadające orzeczenie lekarza orzecznika ZUS, KRUS lub dawnej KIZ nie muszą uzyskiwać orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Szczegółowo temat przysługujących uprawnień ze względu na posiadany status osoby niepełnosprawnej oraz procedurę krok po kroku, jak uzyskać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności omawiamy w poniższym artykule.

Zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności i procedura przyznawania orzeczeń – jak to wygląda w praktyce?

Orzekanie o stopniu niepełnosprawności należy do zadań Miejskiego, Powiatowego lub Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności mogą być przyznane na czas określony lub na stałe. Wszystko zależy od decyzji zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Co istotne, w momencie upływu terminu ważności dokumentu, osoba niepełnosprawna traci status osoby niepełnosprawnej, a tym samym traci również prawo do ulg, świadczeń finansowych czy dodatkowych uprawnień pracowniczych, jeśli jest zatrudniona. Wówczas ponownie powinna zgłosić wniosek do właściwego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności lub do organu rentowego w celu wydania dokumentu o niezdolności do pracy.

Warto wspomnieć, iż orzeczenia o zaliczeniu do grupy inwalidzkiej wydane na stałe przez Komisję ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia przed 01.01.1998 obowiązują obecnie w równym stopniu, co orzeczenia wydawane przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. Pojawiają się jednak pewne różnice w zapisach, które wyjaśniamy poniżej:

• III grupa inwalidzka to obecnie lekki stopień niepełnosprawności,
• II grupa inwalidzka to umiarkowany stopień niepełnosprawności,
• I grupa inwalidzka to znaczny stopień niepełnosprawności.

Kto może ubiegać o status osoby niepełnosprawnej?

Orzeczenie o wskazaniach do ulg wydawane jest dla osób powyżej 16. roku życia. O uzyskanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności może starać się osoba, która:

• ma więcej niż 16 lat,
• ma naruszoną sprawność organizmu,
• jest osobą niezdolną do pracy zarobkowej albo potrzebuje przystosowania stanowiska pracy do jej schorzenia,
• wymaga opieki lub pomocy od innych,
• ma problemy z codziennymi czynnościami i potrzebuje urządzeń, które pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu na przykład protezy, implantu ślimakowego, osobistej pompy insulinowej.

Orzeczenie o niepełnosprawności a orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – czym się różnią?

Powiatowe Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności orzekają o:

• niepełnosprawności,
• stopniu niepełnosprawności,
• wskazaniach do ulg i uprawnień.

W przypadku osób, które ukończyły 16 rok życia orzeka się o stopniu niepełnosprawności, natomiast dzieci do 16 roku życia zalicza się do osób niepełnosprawnych bez określania stopnia niepełnosprawności. Wydanie orzeczenia o niepełnosprawności jak również orzeczenia o wskazaniach do ulg należy do kompetencji tej samej instytucji, czyli zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.

W sytuacji ubiegania się o zaliczenie do statusu osoby niepełnosprawnej, jeżeli Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności uzna, że zostały spełnione wymagane kryteria przez wnioskodawcę, wyda taką decyzję i przyzna orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności. Jeśli natomiast uzna, że wnioskodawca nie kwalifikuje się do uzyskania statusu osoby niepełnosprawnej, wyda orzeczenie o niezaliczeniu do niepełnosprawności lub niezaliczeniu do stopnia niepełnosprawności. Wówczas można złożyć odwołanie od tej decyzji do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Jakie choroby kwalifikują do otrzymania orzeczenia o niepełnosprawności?

W kwalifikacji do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (znacznego, umiarkowanego, lekkiego) brany jest pod uwagę zakres naruszenia organizmu ze względu na określone choroby. Do każdego schorzenia przypisany jest symbol przyczyny niepełnosprawności. Co istotne, orzeczenie może zawierać więcej niż jeden symbol, ale nie więcej niż trzy.

Oto schorzenia oraz przypisane do nich symbole przyczyny niepełnosprawności:

• 01-U – upośledzenia umysłowe w stopniu od umiarkowanego po głębokie,
• 02-P – choroby psychiczne przykładowo schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa, demencja,
• 03-L – zaburzenia głosu,
• 04-O – choroby narządu wzroku,
• 05-R – upośledzenia narządu ruchu są to zaburzenia zarówno pourazowe, jak i wynikające ze schorzeń na przykład zapalenie stawów i kręgosłupa,
• 06-E – padaczka,
• 07-S – choroby układu oddechowego i krążenia do których można zaliczyć niewydolność oddechową, chorobę niedokrwienną serca, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze wywołujące powikłania narządowe, miażdżyca, niewydolność żył głębokich,
• 08-T – choroby układu pokarmowego, takie jak przykładowo przewlekłe zapalenie trzustki,
• 09-M – choroby układu moczowo-płciowego,
• 10-N – choroby neurologiczne są to m.in. uszkodzenia nerwów, udar przemijający, odwracalny i dokonany,
• 11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego,
• 12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.

Jakie konkretne choroby kwalifikują do orzeczenia o niepełnosprawności? Temat ten wyczerpująco wyjaśniliśmy w artykule: Na jakie choroby można dostać orzeczenie o niepełnosprawności

Jak złożyć wniosek o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności?

Aby konkretna osoba otrzymała status niepełnosprawnej musi wypełnić i złożyć odpowiedni wniosek. W tym celu należy zgłosić się do właściwej instytucji związanej z miejscem stałego pobytu wnioskodawcy, czyli do miejskiego lub powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności czy też do ośrodka pomocy społecznej, lub powiatowego centrum pomocy rodzinie. Tam należy pobrać formularz wniosku i zaświadczenia lekarskiego. Do wniosku dołącza się dokumentację medyczną, karty informacyjne leczenia szpitalnego i inne dokumenty, na podstawie których komisja będzie mogła wydać orzeczenie o zaliczeniu do grona osób niepełnosprawnych.

Warto przed złożeniem wniosku zorientować się w szczegółach obowiązujących przepisów w danym powiecie. Wniosek można pobrać w zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności lub na ich stronie internetowej. Osoba niepełnosprawna ubiegająca się o wydanie orzeczenia może liczyć na pomoc pracowników socjalnych ośrodka pomocy społecznej lub powiatowego centrum pomocy rodzinie.

Kto i kiedy składa wniosek o wydanie orzeczenia?

Dokumenty wraz z wnioskiem w powiatowym zespole składa:

• osoba niepełnosprawna – jeśli ma więcej niż 18 lat,
• rodzic, opiekun prawny albo kurator – jeśli osoba niepełnosprawna ma mniej niż 18 lat albo jest ubezwłasnowolniona,
• kierownik ośrodka pomocy społecznej – jeśli zgodzi się na to osoba niepełnosprawna, jej rodzic, opiekun prawny albo kurator.

Kiedy należy złożyć wniosek o wydanie orzeczenia?

• w dowolnym momencie, jeśli osoba robi to po raz pierwszy,
• najwcześniej 30 dni przed końcem ważności aktualnego orzeczenia.

Gdzie składać wniosek o orzeczenie o niepełnosprawności?

Prawidłowo wypełniony wniosek o wydanie orzeczenia, zaświadczenie lekarskie oraz dokumentację medyczną należy złożyć w Powiatowym Zespole ds. Orzekania o Niepełnosprawności w miejscu stałego pobytu Osoby niepełnosprawnej lub:

• pobytu czasowego – jeśli osoba niepełnosprawna jest:
• poza miejscem pobytu dłużej niż 2 miesiące (na przykład w szpitalu albo u rodziny),
• osobą bezdomną,
• w zakładzie karnym albo poprawczym,
• w domu pomocy społecznej albo ośrodku wsparcia.

Powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności – adresy