Na polskim rynku pracy funkcjonuje co najmniej kilka głównych form zatrudnienia. Pozwalają one dostosować działania pracodawców i pracowników do potrzeb danej sytuacji. Sprawdź, które z nich są obecnie najpopularniejsze.

Co to jest forma zatrudnienia?

Forma zatrudnienia to sposób, w jaki pracownik jest związany z pracodawcą na podstawie określonych warunków prawnych i organizacyjnych. W Polsce istnieje kilka głównych form zatrudnienia, z których każda ma specyficzne cechy. Podstawowy podział obejmuje:

pracownicze formy zatrudnienia,
niepracownicze formy zatrudnienia.

Te pierwsze dotyczą relacji hierarchicznej, w której pracownik działa na polecenie pracodawcy. Prawo pracy ściśle reguluje: czas pracy, wynagrodzenie czy ochronę przed zwolnieniem. W przypadku niepracowniczych modeli osoby świadczące usługi mają większą swobodę i niezależność oraz podlegają pod przepisy prawa cywilnego.

Różnorodność form zatrudnienia w Polsce

Wśród licznych form zatrudnienia w Polsce popularne są:

umowa o pracę – jest ściśle regulowana przez prawo pracy, może być zawarta na czas nieokreślony lub określony albo okres próbny;
umowa zlecenie – ma zastosowanie, gdy zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonej czynności dla zleceniodawcy;
umowa o dzieło – jest zawierana, gdy przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła;
umowa agencyjna – pozwala korzystać agentowi z zasobów i renomy pryncypała, co ułatwia zdobywanie klientów i realizację transakcji;
umowa B2B – reguluje współpracę między dwoma przedsiębiorstwami.

Jakie formy zatrudnienia są najpopularniejsze w Polsce?

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w całym I kwartale 2024 roku w Polsce pracowało około 17,2 miliona osób. Wartość ta spadła zatem o 129 tysięcy osób w stosunku do IV kwartału 2023 roku. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformowało, że szacowana stopa bezrobocia w czerwcu 2024 roku wyniosła 4,9% i była najniższa od sierpnia 1990 roku. Sytuacja na rynku pracy jest zatem względnie stabilna.

Badania aktywności ekonomicznej ludności prowadzone przez GUS pokazują, że zdecydowanie najczęściej wybieraną formą zatrudnienia jest umowa o pracę. Aż 57% osób jest związanych ze swoim pracodawcą na czas nieokreślony. Około 21% pracowników realizuje w tej chwili umowy terminowe. Do łącznej liczby osób pracujących w Polsce zaliczają się także:

pracodawcy i osoby pracujące na własny rachunek – 18,5%,
członkowie rodzin osób prowadzących działalność gospodarczą (pomagający) – 3,5%.

Więcej danych dotyczących rynku pracy znajdziesz na portalu dla przedsiębiorców – https://firmove.pl/.

Co z tzw. umowami śmieciowymi?

Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) nie uwzględniają w swoich danych osób świadczących usługi na podstawie tzw. umów śmieciowych. Żadna organizacja w Polsce nie prowadzi też regularnych statystyk dotyczących tej formy zatrudnienia. Niemniej w połowie 2024 roku GUS przeprowadził badanie eksperymentalne, które pokazuje, że na koniec września 2023 roku w Polsce na ich podstawie pracowało 2,35 miliona osób. W komunikacie czytamy ponadto, że spośród nich 992,6 tysiąca osób równolegle wykonywało pracę kwalifikującą je do pracujących w gospodarce narodowej (np. na podstawie umowy o pracę). Z badania dowiadujemy się także, że najwięcej osób zatrudnionych na podstawie umów zlecenia i im pokrewnych pracuje w administracji, wykonuje działalność wspierającą i pracuje w branży opieki zdrowotnej i pomocy społecznej.