Opieka nad rodzicem zamiast pracy. Jak poradzić sobie w takiej sytuacji?

Postęp medycyny sprawia, że ludzie żyją coraz dłużej. Niestety, wraz z wiekiem, wzrasta ryzyko różnego rodzaju chorób i schorzeń. Starzejące się społeczeństwo często stawia przed młodymi wybory, które mogą być trudne. Jednym z nich jest konieczność zrezygnowania z aktywności zawodowej na rzecz zaopiekowania się matką lub ojcem. Opieka nad rodzicem zamiast pracy to dylemat, który dotyka dorosłe dzieci. Dla wielu ludzi stawienie czoła takim decyzjom staje się niestety nieuniknionym etapem życia.

W niniejszym artykule przyjrzymy się tematowi z perspektywy społecznej, zmieniających się przepisów dotyczących świadczeń finansowych, jak i indywidualnych aspektów decyzji o rezygnacji z pracy w celu sprawowania stałej opieki nad rodzicem.

Rezygnacja z pracy a opieka nad rodzicem. Trudności emocjonalne, społeczne i finansowe

Opieka nad niepełnosprawnym rodzicem to nie tylko zadanie fizyczne, ale także ogromne wyzwanie emocjonalne. Dorosłe dzieci, stawiając czoła chorobie ojca lub matki, doświadczają często skomplikowanych uczuć, takich jak bezradność, smutek, a czasem nawet poczucie winy. Zmiany w zdrowiu bliskiej osoby mogą prowadzić do rozmaitych reakcji emocjonalnych, którym trudno jest znaleźć właściwe wyjście.

Dodatkowa opieka nad starszym chorym członkiem rodziny często wiąże się z koniecznością ograniczenia życia towarzyskiego. Brak czasu na spotkania z przyjaciółmi, czy uczestnictwo w społeczeństwie może prowadzić do izolacji i utraty kontaktów, co dodatkowo utrudnia radzenie sobie z emocjami.

Opieka nad niedołężnym rodzicem często wpływa na samopoczucie samych opiekunów. Długotrwały stres, brak snu i nieregularne posiłki to jedynie kilka czynników, które mogą negatywnie wpływać na ich kondycję zdrowotną.

W wielu przypadkach dorosłe dziecko musi zrezygnować ze stałego zatrudnienia lub innej pracy. W decyzji o rezygnacji z pracy dla opieki nad rodzicem często kryje się brak zabezpieczenia finansowego. Przerwanie kariery zawodowej może prowadzić do utraty ubezpieczenia zdrowotnego, emerytury i wpływać na ogólną stabilność finansową opiekuna.

Dla dorosłych dzieci podejmujących się roli opiekunów nad chorym rodzicem powrót na rynek pracy może stać się trudnym wyzwaniem. Luka w CV, zmiany w umiejętnościach zawodowych oraz konieczność dostosowania się do aktualnych trendów na rynku mogą skutkować wykluczeniem zawodowym. Wszystkie te aspekty powodują, że opieka nad rodzicem zamiast pracy to niezwykle trudne zadanie, choć rzadko mówi się o tym głośno.

Czy występuje obowiązek opieki nad rodzicami?

Kwestia obowiązku opieki nad osobą starszą jest jasno sprecyzowana w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym poprzez pojęcie zobowiązania alimentacyjnego. Obowiązek alimentacyjny dotyczy nie tylko rodziców osoby wymagającej opieki, czyli dziecka, ale także dorosłych dzieci i innych członków rodziny.

Zobowiązanie to nie tylko oznacza dostarczenie środków utrzymania, ale także zapewnienie warunków umożliwiających codzienne funkcjonowanie. Warto podkreślić, że niedołężni rodzice z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności mogą potrzebować więcej niż tylko materialnego wsparcia.

Opieka nad rodzicem zamiast pracy to niezwykle trudna decyzja, ale jednocześnie jest warunkiem koniecznym, by zapewnić odpowiednią opiekę najbliższej osobie wymagającej całodobowej pomocy.

Tymczasowa opieka nad rodzicem na L4

W sytuacji, gdy dorosłe dziecko jeszcze pracuje, bo stan matki lub ojca jest względnie stabilny, zdarzają się momenty, kiedy rodzic wymaga całodobowej opieki. Dzieje się tak, gdy senior zachoruje. W celu sprawowania opieki jego dorosłe dziecko może otrzymać 14 dni zwolnienia lekarskiego w ciągu roku. Otrzyma za ten okres zasiłek opiekuńczy, tak jak ma to miejsce w przypadku opieki nad małym dzieckiem.

Zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wynagrodzenia. Nie jest to idealne rozwiązanie, zwłaszcza jak rodzic choruje przewlekle i potrzebuje coraz częściej pomocy i opieki ze strony najbliższych.

Udostępniamy informacje potrzebne osobom niepełnosprawnym i ich opiekunom. Zapraszamy, zajrzyj do naszych artykułów:

🔸 Świadczenie pielęgnacyjne w pigułce
🔸 Zabrano mi świadczenie pielęgnacyjne
🔸 Opiekun osoby niepełnosprawnej
🔸Zasiłek a świadczenie pielęgnacyjne

Na stronie agencji My Wspieramy sprawdzaj nasze poradniki, informatory i przewodniki. Zaglądaj do nas często!

Jak załatwić “opiekę” nad chorą matką lub ojcem, czyli jakie świadczenia przysługują opiekunowi?

Opieka nad rodzicem zamiast pracy to wyraz szczególnej troski. Niesie ze sobą ogrom obowiązków, np.: karmienie, mycie, zmiana pieluch. Stałego bycia obok. To sprawia, że dorosłe dzieci rezygnują z pracy lub nie podejmują zatrudnienia.

Brak stałych środków finansowych potęguje problemy opiekuna. Rozwiązaniem do końca 2023 r., choć w części tych trudności była możliwość uzyskania przez opiekuna wsparcia ze strony państwa: specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego.

Od stycznia 2024 roku rząd wprowadził jednak nowe świadczenie wspierające, które jest bezpośrednio kierowane do dorosłej osoby wymagającej opieki. Od tego czasu opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych nie mogą się już ubiegać o prawo do powyższych świadczeń.

Warto jednak na nie zwrócić uwagę, gdyż opiekunowie, którzy uzyskali prawo do tych świadczeń, mogą je pobierać nadal.

Komu przysługuje specjalny zasiłek opiekuńczy na rodzica MOPS?

Kiedy dorosłe dziecko niepełnosprawnego rodzica rezygnowało z pracy na rzecz opieki nad nim, mogło otrzymać specjalny zasiłek opiekuńczy w wysokości 620 zł miesięcznie. O przyznanie zasiłku można było wnioskować do końca 2023 roku. Obecnie otrzymują je wyłącznie ci, którzy uzyskali do niego prawo na starych zasadach.

Zasiłek przysługuje tylko wtedy, gdy rodzic posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, a dorosłe dziecko pozostaje bez zatrudnienia. Dodatkowo należy spełnić kryterium dochodowe, które nie może przekroczyć 764 zł na jednego członka rodziny w roku poprzedzającym okres otrzymywania zasiłku.

Jak wskazuje Ustawa o Świadczeniach Rodzinnych, specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje tym, na których ciąży obowiązek alimentacyjny (Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy), a także małżonkom, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia bądź innej pracy zarobkowej.

Zasiłek był przyznawany do końca 2023 roku. Jest nadal wypłacany tym, którzy już go otrzymywali na starych zasadach.

Świadczenie pielęgnacyjne dla dorosłych dzieci rezygnujących ze stałego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej

Droga dziecka do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego na dorosłą osobę wymagającą opieki była trudniejsza z uwagi na zapisy ustawowe. Co prawda kryteria przyznawania tego wsparcia były podobne jak w przypadku specjalnego zasiłku opiekuńczego. Podstawowym kryterium była rezygnacja z pracy. W przypadku świadczenia ustawodawca zapisał jednak, że niepełnosprawność osoby wymagającej opieki musiała powstać przed ukończeniem przez nią 18  lat lub 25 w przypadku nauki.

Jednocześnie prawo do tej pomocy wg ustawy mają osoby, na których ciąży obowiązek alimentacyjny. Wobec tego zapisu dorosłe dzieci zmuszone do opieki nad swoimi rodzicami wnioskowały o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. W pierwszej instancji zazwyczaj otrzymywały odmowę. Po odwołaniu do Samorządowego Kolegium Odwoławczego lub Sądu Administracyjnego mogły dysponować świadczeniem pielęgnacyjnym.

Przyznane do roku 2023, świadczenie pielęgnacyjne wypłacane jest opiekunom osób dorosłych na starych zasadach. Jest co roku waloryzowane i w 2024 roku wynosi 2988 zł i nie dotyczy go kryterium dochodowe.

Zgodnie z przepisami świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie posiadającej orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej, lub długotrwałej opieki, lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Czy opieka nad rodzicem doliczana jest do stażu pracy?

Opieka nad własnym ojcem matką może być podstawą do zwiększenia emerytury i jeśli dorosłe dziecko pobiera jedno z wyżej omówionych świadczeń: specjalny zasiłek opiekuńczy lub świadczenie pielęgnacyjne. Niestety okres, w którym dorosłe dziecko pobiera wsparcie finansowe z tytułu opieki nad rodzicem, nie jest wliczany do stażu pracy.

Od 2024 roku dorosłe dziecko opiekujące się rodzicem pobierającym świadczenie wspierające może być objęte składkami na ubezpieczenie społeczne, opłacane przez MOPS. Wniosek może złożyć opiekun, który nie może podjąć zatrudnienia z uwagi na konieczność opieki nad seniorem.

Jak wygląda płatna opieka nad rodzicami?

Dorosłe dziecko zobowiązane do alimentacji swoich niedołężnych rodziców staje często w sytuacji bez wyjścia. Aby utrzymać rodzinę, czy zapewnić leczenie seniorowi nie może zrezygnować z pracy. Pozostaje mu tylko odpłatna opieka nad rodzicami. Może przybrać ona różne formy:

• umieszczenie w placówce zapewniającej całodobową opiekę,
• umieszczenie w placówce zapewniającej kilkugodzinną opiekę w ciągu dnia,
• wynajęcie odpłatnej opiekunki lub opiekuna,
• opłata usług opiekuńczych z MOPS lub GOPS.

Alternatywę mogą stanowić nowe programy wsparcia osób dorosłych w środowisku zamieszkania, tj. Program Asystent Osobisty Osoby Niepełnosprawnej oraz planowany Program Bon Senioralny.

Opieka nad rodzicem a program Asystent Osobisty

W Polsce od kilku lat istnieje program, który zapewnia wynagrodzenie za sprawowanie opieki nad osobą niepełnosprawną. Jest to program „Asystent osobisty”. Niestety asystentem nie może zostać członek rodziny, co wyklucza możliwość płatnej opieki nad swoim rodzicem.

Opieka nad rodzicem a Bon Senioralny

“Bon senioralny” to kolejna propozycja, zapewniająca wsparcie sobotnie zamieszkującym osobom starszym, w których dorosłe dzieci pracują i nie są w stanie osobiście zapewnić mu należytej opieki. Projekt ustawy ma na celu uzupełnienie systemu wsparcia osób starszych o świadczenie usług opiekuńczych w miejscu ich zamieszkania.

Bon senioralny będzie przysługiwał osobie starszej wymagającej opieki. Gmina będzie nim mogła opłacić usługi opiekuńcze dla seniora w ramach tzw. pomocy sąsiedzkiej.

Podsumowanie. Opieka nad rodzicem zamiast pracy. Jak poradzić sobie w takiej sytuacji?

Na dorosłych dzieciach, jak mówi Kodeks Opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny. Z nim wiąże się konieczność zapewnienia opieki rodzicowi lub dostarczenie środków, aby taka opieka mogła zostać zapewniona.

Opieka nad rodzicem zamiast pracy to ogromne wyzwanie zarówno emocjonalne, jak i finansowe, z którym musi mierzyć się coraz więcej osób. Zmieniające się prawo dotyczące świadczeń finansowych dla opiekunów osób niepełnosprawnych może rodzić mnóstwo wątpliwości. Wprowadzenie nowego świadczenia wspierającego powoduje powolne wygasanie innych świadczeń przyznawanych wcześniej dorosłym dzieciom opiekującym się swoimi rodzicami: specjalny zasiłek opiekuńczy lub świadczenie pielęgnacyjne.

Dla dorosłych dzieci zmuszonych do opieki nad matką lub ojcem od roku 2024 prawo nie przewiduje możliwości uzyskania jakiegokolwiek świadczenia z tytułu rezygnacji z pracy. Świadczenie wspierające przyznane seniorowi będzie stanowić jedyne wsparcie wspólnego budżetu domowego. Instytucje pomocy społecznej będą mogły opłacić składki na ubezpieczenie społeczne, tym dorosłym dzieciom, które nie będą uzyskiwać dochodu z tytułu pracy i będą stale opiekowały się swoim rodzicem mającym prawo do świadczenia wspierającego.